Τετάρτη 30 Σεπτεμβρίου 2015

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΩΝ- ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΩΝ
ΘΕΤΙΚΑ                                                          ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΑ
Παρορμητισμός
Μιμητισμός
Ενθουσιασμός
Αστάθεια
Συλλογικότητα
Ανυπομονησία
Ευαισθησία
Ασυνέπεια
Ανθρωπιά
Υποκειμενισμός
Ιδεαλισμός
Ανεδαφικότητα
Αμφισβήτηση
Επιπολαιότητα
Αυταπάρνηση
Κυριαρχία παθών
Φιλομάθεια
Εγωκεντρισμός
Επαναστατικότητα
Απολυτοσύνη
Συναισθηματικότητα
Μονομέρεια
Οραματισμός
Υπερβολικός Ρομαντισμός
Ιδεαλισμός
Ευπιστία
Ριζοσπαστικότητα
Οξυθυμία
Ανιδιοτέλεια
Καινοφιλία
Ενεργητικότητα
Ακρισία
Τόλμη
Αντιδιαλεκτικότητα
Φαντασία
Ελλειμματική αυτοπεποίθηση
Δημιουργικότητα
Αγάπη στην ύλη
Ειλικρίνεια
Αντιφατικότητα
Πρωτοτυπία
Ροπή στη βία
Αυθεντικότητα
Αγελαία συμπεριφορά- Μαζικοποίηση
Νεωτεριστικό πνεύμα
Ραθυμία- αναβλητικότητα


ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

1) Τα παραπάνω χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νεότητας μπορούν να  θεωρηθούν «διαχρονικά».
2) Η παρούσα καταγραφή τους βασίστηκε στη Βιβλιογραφία και στον κλασσικό αριστοτέλειο ορισμό της νεότητας.
3) Συνδυάζονται με το φυλλάδιο για τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων νέων. «ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΗΜΕΡΑ» Θα παρατηρήσετε στα δύο αυτά φυλλάδια ότι ορισμένα «διαχρονικά» χαρακτηριστικά των νέων ατονούν στην εποχή μας  (π.χ., οραματισμός), ενώ άλλα παραμένουν αναλλοίωτα (π.χ. αστάθεια) ή και επιτείνονται (π.χ., αγάπη για την ύλη).
4) Θα έχετε ήδη παρατηρήσει ότι ορισμένα  από τα παρατιθέμενα χαρακτηριστικά των νέων φαντάζουν αλληλοσυγκρουόμενα και αντιφατικά  (π.χ., η αυθεντικότητα και ο μιμητισμός). Μην ξεχνάτε ότι θεμελιακό γνώρισμα της νεότητας είναι οι αντιφάσεις.

ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΗΜΕΡΑ

Έχουμε παρατηρήσει ότι σταθερά στα θέματα ΕΚΦΡΑΣΗΣ-ΕΚΘΕΣΗ πρωταγωνιστούν οι νέοι και τα προβλήματα τους με βάση τα χαρακτηριστικά της νεανικής ηλικίας. Εμείς πρέπει να πραγματευόμαστε τα θέματα που αφορούν στους νέους χρησιμοποιώντας ένα ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ των «διαχρονικών» χαρακτηριστικών των νέων (ιδέ ΦΥΛΛΑΔΙΟ «ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ»), με βάση τον αριστοτελικό ορισμό, ΑΛΛΑ και άλλων γνωρισμάτων τους, τα οποία διαμορφώθηκαν με την επίδραση της σύγχρονης κοινωνικό-πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής πραγματικότητας. Ως προς την απόδοση ευθυνών και εξεύρεση λύσεων, δεν αγιοποιούμε ούτε κατακρίνουμε με δριμύτητα τους σύγχρονους νέους. Φέρουν μερική ευθύνη για ορισμένα δεινά της σημερινής κοινωνίας, κυρίως όταν αδρανοποιούνται και δεν προσπαθούν να επιφέρουν αλλαγές. Επίσης, δεν τους αντιμετωπίζουμε σε όλα τα θέματα ως αφηρημένο, ενιαίο σύνολο. Το ορθό είναι να λέμε «μερίδα νέων, κομμάτι της νεολαίας, σημαντικός αριθμός, μεγάλο ποσοστό …κ.ά.» Τους περιβάλλουμε με συγκρατημένη αισιοδοξία, αποφεύγοντας παλαιομοδίτικες ωραιολογίες και χαρακτηρισμούς όπως « το μέλλον του κόσμου», « η ελπίδα της ανθρωπότητας» κ.ά.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΝΕΩΝ

w Ρέπουν εύκολα στον καταναλωτισμό.
 w Αποστασιοποιούνται από τα κοινωνικά- πολιτικά δρώμενα· αποχρωματίζονται πολιτικά. Συχνά ορισμένοι  στρατεύονται σε υψιπετείς αγώνες αλλά σπάνια διεκδικούν μέχρι το τέλος τα οράματα τους.
w Άτονη κριτική σκέψη- τάσεις μιμητισμού και αποθέωσης κατασκευασμένων ειδώλων- ομαδοποιούνται εύκολα εμφανίζουν συμπτώματα ξενομανίας- υποτάσσονται στις   επιταγές της μόδας-επιδιώκουν ή υποκύπτουν σε κατηγοριοποιήσεις à Κρίση ταυτότητας
w Προβληματικοποιούν ακόμα περισσότερο τις οικογενειακές σχέσεις ( έλλειψη σεβασμού, θράσος,  ανυπακοή, ατομικισμός κ.ά.)
w  Εμφανίζουν νωρίς συμπεριφορές υλιστικού αμοραλισμού (προσήλωση στις παροντικές,  υλικές απολαύσεις -  ηθικές αξίες).
w Ολοένα και σπανιότερα ονειρεύονται και οραματίζονται έξω από ατομικιστικά και υλιστικά πρότυπα. Εκδηλώνουν κομφορμισμό ( υποταγή στα προστάγματα της κοινωνίας)
w  Διαχειρίζονται μονοδιάστατα το χρόνο τους ( διασκέδαση, κατανάλωση, μόδα, συναγελασμοί κ.ά.). Σπάνια και λίγοι ασχολούνται με θέματα κουλτούρας, τέχνης και
   πολιτισμού.
w  Συχνά γίνονται φορείς μορφών κοινωνικού ρατσισμού (ποιος είναι «in or out», «cool και high», «πρώτος» κ.ά. και ποιος όχι- παιδιά με εμφανισιακά και/ή οικονομικά  προβλήματα).
w  Αγαπούν και επιδιώκουν το καινούργιο (καινολάτρεις), ανεξαρτήτως ποιοτικών κριτηρίων.
w Πρεσβεύουν ότι πρέπει να έχουν απόλυτη ελευθερία  αλλά και ελάχιστες ευθύνες.
w Δεν επιδεικνύουν, στην πλειονότητα τους, ενδιαφέρον για την πολυδιάστατη εθνική τους ταυτότητα ( έθιμα, ιστορία  παράδοση, Γράμματα κ.ά.)
w Υποπίπτουν συχνά σε αντικοινωνικές ή και παραβατικές συμπεριφορές (βία, αναρχία, χουλιγκανισμός,  ναρκωτικά, συμμορίες κ.ά.).
w Γίνονται κυνικοί και πεσιμιστές. Ζουν για το σήμερα  (παροντισμός).

ΘΕΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΝΕΩΝ

w Είναι λιγότερο ευάλωτοι σε ορισμένες μορφές ιδεοληψίας, σε προκαταλήψεις και σε ταμπού ( π.χ. για τον έρωτα, τη θρησκεία, την εξουσία κ.ά.).
w Υποδέχονται με ανοιχτό μυαλό το καινούργιο ( π.χ. τεχνολογία).
w Ενεργοποιούνται με ευαισθησία, κυρίως ομαδικά, σε συγκεκριμένα, φλέγοντα ζητήματα ( περιβάλλον,  ειρήνη,  ανθρώπινα δικαιώματα κ.ά.).
w Ενημερώνονται συστηματικά, πολυφωνικά.
w Είναι φιλόδοξοι και αγωνίζονται να εμπλουτίσουν τα εφόδια τους για τη ζωή- πολυπράγμονες -ενεργητικοί.
w Πρακτικό πνεύμα- πραγματιστές.
w Αγαπούν και απολαμβάνουν ορισμένες μορφές τέχνης και έκφρασης, δίχως οριοθετήσεις, με πνεύμα διεθνιστικό (μουσική, χορός, σινεμά κ.ά.)
w Μάχονται, με τα δικά τους όπλα – τέχνες, ομαδική δράση, Η/Υ, Διαδίκτυο, διαδηλώσεις- ενάντια σε μορφές ολοκληρωτισμού και φανατισμού (προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, ηθικολογία, καταπίεση κ.ά.)

                                                                                              ΚΚ

ENIΣΧΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΝΕΟΤΗΤΑ  - ΝΕΟΛΑΙΑ

Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ
 Οι νέοι και τα προβλήματα, οι εκδηλώσεις, οι συμπεριφορές τους κατέχουν εξέχουσα θέση στο πλαίσιο του εκθεσιακού προβληματισμού είτε ως κεντρική έννοια είτε ως δευτερεύουσα.
 Οι ακόλουθες επισημάνσεις στοχεύουν στην οριοθέτηση εννοιών χρήσιμων σ' αυτό το θεματικό κύκλο, αλλά και στον προσδιορισμό των βασικών παραμέτρων ανάπτυξης των σχετικών θεμάτων.

 Β. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ

1. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΝΕΟΤΗΤΑ – ΝΕΑΝΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ:
 Η νεανική ηλικία αποτελεί μόνο τη βιολογική διάσταση της νεότητας. Η νεότητα είναι σύνθετη έννοια με βιολογικό αλλά και ψυχοπνευματικό περιεχόμενο. Η  κριτική, δημιουργική σκέψη, η  πνευματική εγρήγορση, η δεκτικότητα στους  νεωτερισμούς και τις καινοτομίες, η δίψα για ζωή, ο ενθουσιασμός, η επαναστατικότητα είναι στοιχεία μιας πνευματικής και ψυχικής νεότητας που δε  χαρακτηρίζει αποκλειστικά και υποχρεωτικά το  βιολογικά νέο.
 Πράγματι, αυτές είναι ιδιότητες που δε θα πρέπει  να έχουν «ημερομηνία λήξεως» αλλά θα πρέπει να διέπουν τον άνθρωπο δια βίου.

 2. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΝΕΟΤΗΤΑ - ΝΕΟΛΑΙΑ:
 Αν η έννοια της «νεότητας» παραπέμπει σε βιολογικά, πνευματικά, ψυχικά γνωρίσματα των νέων – όχι  πάντα θετικά αλλά και αρνητικά όπως η αστάθεια, η επιπολαιότητα, η κυκλοθυμικότητα κ.λπ.- ο όρος «νεολαία» παραπέμπει στα κοινωνικά γνωρίσματα  των νέων, δηλαδή στα χαρακτηριστικά τους ως κοινωνικής κατηγορίας. Ως αυτοτελής κοινωνική κατηγορία, ως  κίνημα που αρθρώνει το δικό του λόγο και προωθεί δυναμικά τα δικά του αιτήματα αλλά  και συνδυάζει τη δράση του με τη  δράση άλλων κοινωνικών κινημάτων, η νεολαία εμφανίζεται στο κοινωνικό προσκήνιο κυρίως μεταπολεμικά. Η αναβάθμιση αυτή του ρόλου της στις αποκαλούμενες - με βάση τα τότε δεδομένα - «δυτικές κοινωνίες» συνδέεται με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, τον εκδημοκρατισμό των κοινωνιών, τη γενίκευση της παιδείας, την κατοχύρωση βασικών δικαιωμάτων των νέων συνθήκες που ενθάρρυναν μια πιο ενεργητική,  δυναμική και διεκδικητική έκφραση τους.


Γ. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ.
 Οι παραπάνω εκτιμήσεις μπορούν να αξιοποιηθούν στην ανάλυση  σχετικών θεμάτων, για τα οποία προτείνεται η ακόλουθη κατηγοριοποίηση:
·         Θέματα στα οποία οι νέοι είναι η κεντρική έννοια.
·         Θέματα στα οποία οι νέοι είναι η δευτερεύουσα  έννοια.

Γ1. Α. Κεντρική έννοια του θέματος:
Ο ΝΕΟΣ ΚΑΘΕ ΕΠΟΧΗΣ
 Παράδειγμα σχετικού εκθεσιότιτλου:
 «Είναι μέσα στη φύση των νέων, στην αδιάφθαρτή τους  αγνότητα, να πιστεύουν στο τέλειο κι όταν βλέπουν τις αδυναμίες ή τα ελαττώματα των μεγαλυτέρων τους να πιστεύουν πως αυτοί, όταν κάποτε πάρουν τη δύναμη  στα χέρια τους, θα ξεριζώσουν την κάθε κακία και θα πλάσουν ένα κόσμο δίχως καμμιάν ατέλεια και αδικία».
 (Θέμα πανελλαδικών εξετάσεων 1988).
Τα γενικά στοιχεία που μπορούν να αξιοποιηθούν  στα θέματα αυτού του τύπου:

ΝΕΟΤΗΤΑ
 α) Έννοια με βιολογικό, αλλά και ψυχοπνευματικό περιεχόμενο (επισήμανση Β1).
 β) Περίοδος βιολογικής ακμής και δημιουργικής  πνοής.
 γ) Κρίσιμη και αποφασιστική περίοδος για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του νεαρού ατόμου αλλά και για  το μέλλον της κοινωνίας εφόσον οι νέοι αποτελούν την «ελπίδα του αύριο».
 δ) Μεταίχμιο ανηλικότητας και ενηλικίωσης.
 ε)  «Προθάλαμος» ένταξης του νέου  στην ευρύτερη κοινωνία.
 Τα στοιχεία αυτά, μεμονωμένα ή συνδυαστικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτούσια σε πρόλογο - επίλογο - γενικά συμπεράσματα ή και στην επιχειρηματολογία του κύριου μέρους ως ερμηνευτικό πλαίσιο συγκεκριμένων συμπεριφορών και εκδηλώσεων των νέων.



Παραδείγματα:
 Το στοιχείο (α)  μπορεί να αξιοποιηθεί για την ερμηνεία γνωρισμάτων πνευματικής και ψυχικής  νεότητας.
 Το στοιχείο (β) για να ερμηνεύσει γνωρίσματα όπως η επαναστατικότητα, η δημιουργικότητα, ο παρορμητισμός, ο  ενθουσιασμός των νέων: γνωρίσματα που γίνονται συχνά αντικείμενο εκμετάλλευσης από επιτήδειους - πρόσωπα ή και μηχανισμούς - που επιδιώκουν τον αποπροσανατολισμό και τη χειραγώγηση των νεανικών συνειδήσεων και αντιδράσεων.
 Το στοιχείο (γ) αξιοποιείται για να δώσει έμφαση στην κρισιμότητα των επιλογών του νέου που θα επηρεάσουν άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα τη ζωή του αλλά και την κοινωνία.
 Κατ' επέκταση, εξαίρεται η σημασία των προτύπων που θα υιοθετήσει ο νέος, ο αποφασιστικός ρόλος των φορέων αγωγής και κοινωνικοποίησης και συνακόλουθα η τεράστια ευθύνη τους.
 Το στοιχείο  (δ)  αξιοποιείται για την ερμηνεία συμπτωμάτων αστάθειας, κυκλοθυμικότητας που χαρακτηρίζουν το νέο σ'  αυτή τη  μεταβατική περίοδο της ζωής του τόσο ως προς τον τρόπο σκέψης, όσο και ως προς τη διάθεση και τη συμπεριφορά του.
 Το στοιχείο  (ε)  αξιοποιείται για την ερμηνεία γνωρισμάτων τόσο θετικών όσο και αρνητικών. Ο όρος «ένταξη στην ευρύτερη κοινωνία» παραπέμπει στην ανάληψη εργασιακού ρόλου αλλά και  πολλαπλών κοινωνικών ρόλων που δίνουν στο νέο τη δυνατότητα να χειραφετηθεί οικονομικά, κοινωνικά και συναισθηματικά αλλά παράλληλα και να συνειδητοποιήσει τις δυσκολίες και τις πιέσεις που τον προσγειώνουν - συχνά οδυνηρά - στην πραγματικότητα. Έτσι ερμηνεύονται γνωρίσματα όπως η αγνότητα, ο ιδεαλισμός, η πίστη σε αξίες και ιδανικά, η αισιοδοξία, η ευαισθητοποίηση στην κοινωνική αδικία, αλλά και γνωρίσματα όπως ο παρορμητισμός, η κυκλοθυμικότητα, η ευπιστία, η επιπολαιότητα.

Β. Κεντρική έννοια του θέματος:
Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΝΕΟΣ
 (συμπεριφορές - εκδηλώσεις - προβλήματα).
 Στα θέματα αυτής της κατηγορίας - τα οποία καλείται συνηθέστερα να αναπτύξει ο μαθητής - η νεότητα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ψυχοβιολογική αλλά ως κοινωνική κατηγορία της οποίας οι συμπεριφορές και εκδηλώσεις δεν υπαγορεύονται κυρίως από την ιδιοσυγκρασία του νέου, αλλά από τις .συνθήκες ζωής του· ευνοϊκές και αντίξοες.
Η συγκεκριμένη συμπεριφορά ή εκδήλωση που αποτελεί την αναλυόμενη έννοια, προσδιορίζεται ως προϊόν δυναμικής αλληλεπίδρασης, ανάμεσα σε στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του νέου και στις περιβαλλοντικές συνθήκες.
Παράδειγμα: Η ερμηνεία της αντικοινωνικής συμπεριφοράς.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ
- Απειρία
- Παρορμητισμός
- Αβάσιμος ενθουσιασμός
- Έλλειψη ρεαλισμού
- Αδημονία του  νέου  να γευτεί τη ζωή και τις απολαύσεις της γρήγορα και εύκολα



ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ & ΕΠΙΡΡΟΕΣ
- θεοποίηση της νεότητας, αρχή  της ήσσονος προσπάθειας δηλ. της γρήγορης και εύκολης επιτυχίας με τη σωστή εκμετάλλευση των ευκαιριών.
- αποστέρηση  οικονομικών και κοινωνικών ευκαιριών από το νέο.
- ακουσία περιθωριοποίηση του.

Αναλυτικότερα:
Η ανάγκη του νέου να κατακτήσει τη ζωή και να γευτεί τις απολαύσεις της ενθαρρύνεται από τα προβαλλόμενα πρότυπα αλλά προσκρούει στο τείχος της ανεργίας, της αποστέρησης ευκαιριών, της κοινωνικής ανισότητας, της αναξιοκρατίας. Η επιθετικότητα, η αντικοινωνική  συμπεριφορά είναι αποκυήματα αυτής της οδυνηρής προσγείωσης και διάψευσης των προσδοκιών του.

Γ2. ΟΙ ΝΕΟΙ - δευτερεύουσα έννοια του θέματος.

Ως δευτερεύουσα έννοια, οι νέοι ενδέχεται να αναφέρονται στο δεδομένο π.χ. «Η μίμηση είναι ένα γενικό φαινόμενο  που χαρακτηρίζει καυτούς νέους» (θέμα Δ’ Δέσμης  1995) ή και  μόνο το ζητούμενο, π.χ. «Στην κοινωνία μας υπάρχουν και προβάλλονται διάφορα πρότυπα.  Ο σύγχρονος νέος έχει ανάγκη απ' αυτά και ποια ανταποκρίνονται στα ιδανικά του;» (Θέμα Πανελλαδικών Εξετάσεων 1992).
Στις περιπτώσεις αυτές, η ανάπτυξη του κύριου μέρους θα στηριχθεί στο συσχετισμό της κεντρικής έννοιας με τους νέους. Ο συσχετισμός αυτός όμως θα πρέπει να επισημανθεί ήδη στον Πρόλογο.


 Βασικά του στοιχεία είναι τα εξής:
 α. Η επίδραση της έννοιας Χ (κεντρική έννοια) είναι ιδιαίτερα εμφανής στους νέους γιατί στην κρίσιμη φάση διαμόρφωσης της προσωπικότητας τους, είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι δέκτες των κοινωνικών επιρροών.
 β. Η επίδραση της έννοιας Χ (κεντρική έννοια) αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού για τις άμεσες  αλλά και τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις της, στη  διαμόρφωση της προσωπικότητας του νέου, αλλά και στο μέλλον της κοινωνίας,  εφόσον οι νέοι  αποτελούν την «ελπίδα του αύριο» είναι οι αυριανοί  πολίτες.

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
 Είναι  αυτονόητο ότι η φρασεολογία θα πρέπει να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου  θέματος και στην υφή της συγκεκριμένης κεντρικής  έννοιας.                     

Πηγή: Ημερήσιος Τύπος



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου