Πέμπτη 31 Μαρτίου 2016

'ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙΣΑΡΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ', ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ

Το «γράμμα στον ποιητή Καίσαρα Εμμανουήλ», από την ποιητική συλλογή «Μαραμπού», του Νίκου Καββαδία, έχει μελοποιηθεί και ερμηνευτεί από το Δημήτρη Ζερβουδάκη, με διαφοροποιημένους  στίχους και μιλώντας σε ενικό αριθμό.

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ 'ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙΣΑΡΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ'- https://www.youtube.com/watch?v=NxN96eq692I

«Ξέρω εγώ κάτι που μπορούσε, Καίσαρ, να σας σώσει.
Κάτι που πάντα βρίσκεται σ αιώνια εναλλαγή,
κάτι που σχίζει τις θολές γραμμές των οριζόντων,
και ταξιδεύει αδιάκοπα την ατέλειωτη γη.

Κάτι που θα κανε γοργά να φύγει το κοράκι,
που του γραφείου σας πάντοτε σκεπάζει τα χαρτιά.
να φύγει κρώζοντας βραχνά, χτυπώντας τα φτερά του,
προς κάποιαν ακατοίκητη κοιλάδα του Νοτιά.

Κάτι που θα κανε τα υγρά, παράδοξά σας μάτια,
που αβρές μαθήτριες τ” αγαπούν και σιωπηροί ποιηταί,
χαρούμενα και προσδοκία γεμάτα να γελάσουν
με κάποιο τρόπο που, ως λεν, δε γέλασαν ποτέ.

Γνωρίζω κάτι, που μπορούσε, βέβαια, να σας σώσει.
Εγώ που δε σας γνώρισα ποτέ Σκεφτείτε Εγώ.
Ένα καράβι Να σας πάρει, Καίσαρ Να μας πάρει
Ένα καράβι, που πολύ μακριά θα τ” οδηγώ.

Μιά μέρα χειμωνιάτικη θα φεύγαμε.
Τα ρυμουλκά περνώντας θα σφυρίζαν,
τα βρωμερά νερά η βροχή θα ράντιζε,
κι οι γερανοί στους ντόκους θα γυρίζαν.

Οι πολιτείες ξένες θα μας δέχονταν,
οι πολιτείες οι πιό απομακρυσμένες
κι εγώ σ αυτές αβρά θα σας εσύσταινα
σαν σε παλιές, θερμές μου αγαπημένες.

Τα βράδια, βάρδια κάνοντας, θα λέγαμε
παράξενες στη γέφυρα ιστορίες,
γιά τους αστερισμούς ή γιά τα κύματα
γιά τους καιρούς, τις άπνοιες, τις πορείες.

Όταν πυκνή ομίχλη θα μας σκέπαζε,
τους φάρους θε ν ακούγαμε να κλαίνε
και τα καράβια αθέατα θα τ ακούγαμε,
περνώντας να σφυρίζουν και να πλένε.

Μακριά, πολύ μακριά να ταξιδεύουμε,
κι ο ήλιος πάντα μόνους να μας βρίσκει.
εσείς τσιγάρα «Κάμελ» να καπνίζετε,
κι εγώ σε μια γωνιά να πίνω ουϊσκυ.

Και μιά γριά στο Αννάμ, κεντήστρα στίγματος,
μιά γριά σ ένα πολύβουο καφενείο
μιά αιμάσσουσα καρδιά θα μου στιγμάτιζε,
κι ένα γυμνό, στο στήθος σας, κρανίο.

Και μιά βραδιά στη Μπούρμα, ή στη Μπατάβια
στα μάτια μιάς Ινδής που θα χορέψει
γυμνή στα δεκαεφτά στιλέτα ανάμεσα,
θα δείτε ίσως τη Γκρέτα να επιστρέψει.

Καίσαρ, από ένα θάνατο σε κάμαρα,
κι από ένα χωμάτινο πεζό μνήμα,
δε θα ναι ποιητικότερο και πι όμορφο,
ο διάφεγγος βυθός και τ” άγριο κύμα;

Λόγια μεγάλα, ποιητικά, ανεκτέλεστα,
λόγια κοινά, κενά, «καπνός κι αθάλη»,
που ίσως διαβάζοντας τα να με οικτίρετε,
γελώντας και κουνώντας το κεφάλι.

Η μόνη μου παράκληση όμως θα τανε,
τους στίχους μου να μην ειρωνευθείτε.
Κι όπως εγώ για έν αδερφό εδεήθηκα,
για έναν τρελόν εσείς προσευχηθείτε.»

ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

http://diastixo.gr/epikaira/apopseis/5043-sxoleio-poihsh?utm_source=MailingList&utm_medium=email&utm_content=dimichri65gmail.com&utm_campaign=+++++diastixo.gr+++12++++31.03.2016

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2016

ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

http://dimichri65.blogspot.gr/2011/10/blog-post_2838.html

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ/ ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ                                                                      Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ                                                                       

σεβασμός στο μέτρο, την ομοιοκαταληξία,
η μοντέρνα ποίηση αμφισβητεί κάθε κανόνα λογικής, ‘ηθικής’, γραμματικής και συντακτικού,
χωρισμός του ποιήματος σε στροφές με ίσο αριθμό στίχων και ίσο αριθμό συλλαβών σε κάθε στίχο
στίχος ελεύθερος, ανισοσύλλαβος και ανομοιοκατάληκτος, συχνά με εσωτερικό ρυθμό,
Εσκεμμένη έλλειψη μέτρου,
αποφυγή διασκελισμών
συχνά το ποίημα προσεγγίζει τον πεζό λόγο-πεζολογικός τόνος,

προσεκτική επιλογή λέξεων (αποφεύγονται οι «αντιποιητικές»)

επιμονή στα σχήματα λόγου και στα εκφραστικά μέσα
χρήση λέξεων και από τον καθημερινό λόγο (ακόμη και αντιποιητικές). Μπορεί να γράψει κάποιος ποίηση με οποιαδήποτε λέξη.
προσπάθεια, ώστε το ποίημα να απέχει πολύ από τον καθημερινό λόγο και φυσικά τον πεζό λόγο
Κυριαρχία της εικόνας/ τολμηρή, συχνά συνειρμική εικονοποιία,

εκφραστική τόλμη:
σχήματα λόγου που αμφισβητούν την κοινή λογική. Γέννηση νέων νοημάτων μέσα από απρόσμενους λεξικολογικούς συνδυασμούς =>
κατάργηση κάθε λογικής αλληλουχίας σε ό,τι αφορά το νόημα, που παραμένει κρυμμένο.

Ο αναγνώστης το ανακαλύπτει μόνος του, προσπερνώντας τις γλωσσικές δυσκολίες/ ‘Ανοιχτά έργα’, τα ‘συμπληρώνει’ ο αναγνώστης.




αλληλουχία νοημάτων: ο τρόπος που παρουσιάζουν τα νοήματα δεν αμφισβητεί τη λογική μας ή τον κόσμο γύρω μας και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν

στόχος του ποιήματος:
η αισθητική απόλαυση, μέσα από την τήρηση συμβάσεων,
εύκολος εντοπισμός θέματος,


Σύνθετοι συμβολισμοί, πολυσημία των λέξεων / εσκεμμένη ασάφεια,
αντιλήψεις συχνά παρωχημένες ή πλέον υπό αμφισβήτηση, συμβάσεις, προλήψεις, δοξασίες, σε ορισμένες περιπτώσεις,
συμπύκνωση, αφαίρεση, ελλειπτικότητα, ερμητικότητα, κρυπτικότητα, υπαινικτικότητα,
συσχετισμός τίτλου και περιεχομένου,
καινοτομικές ασύμβατες  συζεύξεις- ζευγάρια- συνδυασμοί λέξεων.
τήρηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων,
Υπάρχουν ιδέες, έννοιες και συναισθήματα που ήταν αδύνατο να εκφραστούν μέσα από τους αυστηρούς και δεσμευτικούς κανόνες της παραδοσιακής ποίησης.


περισσότερη έμφαση στο λυρισμό,
περισσότερη έμφαση στη δραματικότητα, αποφυγή συναισθηματισμών,

μεγαλύτερη έμφαση στο συλλογικό απ’ όσο στο ατομικό.
εμφατική έκφραση του ‘εγώ’.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΣΟ ΒΑΓΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟ, ΔΙΑΠΡΕΠΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥΣ- ΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ>

Γενικά, στην τέχνη ,,και ειδικότερα στην ποίηση, υπάρχει από εποχή σε εποχή εξέλιξη, σε σημείο που να μιλάμε για παραδοσιακά και μοντέρνα έργα, εννοώντας αυτά που έχουν γραφεί στο παρελθόν και τα πιο πρόσφατα αντίστοιχα (σημ. τα πιο πρόσφατα καλούνται ‘σύγχρονα’ και διαφέρουν αρκετά από τα μοντέρνα-νεοτερικά). Τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών και μοντέρνων ποιημάτων είναι ευδιάκριτα στα έργα των ποιητών. " Ένα μοντέρνο ποίημα το αναγνωρίζουμε από τον τόνο του και από τη γεύση του" (Βαγενάς, 1984:16)
Η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο κυριότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Γενικά, οι ποιητές που γράφουν παραδοσιακά ποιήματα προσέχουν ιδιαίτερα τα εξωτερικά - μορφικά στοιχεία του ποιήματος, δηλαδή διατηρούν ίδιο αριθμό στίχων σε κάθε στροφή, σέβονται αυστηρά το μέτρο, κάνουν αυστηρή χρήση των σημείων στίξης. Επίσης, στα παραδοσιακά ποιήματα θίγονται θέματα πιο εύκολα και κατανοητά και η επιλογή των λέξεων και φράσεων είναι πολύ προσεκτική. Δεν λείπει βέβαια και η φροντίδα για τα εσωτερικά στοιχεία του ποιήματος, όπως είναι οι κατανοητές ιδέες, το προσεγμένο λεξιλόγιο. Υπάρχουν λοιπόν αυστηροί κανόνες, οι οποίοι τηρούνται σε κάθε παραδοσιακό ποίημα.
Αντίθετα, στη μοντέρνα ποίηση, περνούν εικόνες όχι πάντα ολοκληρωμένες, αλλά ασχημάτιστες, έτσι όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο του ποιητή την ώρα της δημιουργίας του ποιήματος. Διαπιστώνουμε, επίσης, την ανάμειξη και εναρμόνιση του συνειδητού και του ασυνείδητου στοιχείου, του οράματος και της δεδομένης κατάστασης, του ονείρου και της πραγματικότητας, αλλά διακρίνεται και για τη συνειρμική λειτουργία της μνήμης που επιτρέπει την εναλλαγή εντυπώσεων και χρονικών ή τοπικών πεδίων αναφοράς, δημιουργώντας έτσι ένα ποιητικό κόσμο (Μαρκαντωνάτος, 1996: 208). Η λογική αλληλουχία, που διέπει κάθε παραδοσιακό ποίημα χαλαρώνει και το ποίημα λειτουργεί βασικά με τους μηχανισμούς των προεκτάσεων. Ενώ στην παλαιά ποίηση το νόημα παράγεται και μεταδίδεται με μια έλλογη αλληλουχία της συγκίνησης, στη μοντέρνα μεταδίδεται σε μια αλληλουχία που συμπεριφέρεται, χωρίς να σέβεται τα όρια του έλλογου, όπως το έχουμε συνηθίσει (Βαγενάς, 1984: 24). Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι η καθημερινή και συχνά επιλέγονται στοιχεία που θεωρούνται αντιποιητικά. Είναι εξίσου αισθητός ο κυρίαρχος καθημερινός λόγος που ανανεώνει ρηξικέλευθα την ποιητική έκφραση καθώς και την αίσθηση της δραματικότητας, σε αντίθεση με το λεξιλόγιο της παλιάς ποίησης, που πλέον τείνει να μοιάζει με το λεξιλόγιο της πεζογραφίας (Μαρκαντωνάτος, 1996:209). Η μορφή του ποιήματος διαλύεται και υπάρχει μια διάθεση για πειραματισμό. Ο στίχος είναι ελεύθερος, καταργούνται οι κανόνες που αφορούν το μέτρο και την ομοιοκαταληξία. Αναπτύσσεται η δραματικότητα σε σύγκριση με τη λυρικότητα της παλαιάς ποίησης. Υπάρχει σκοτεινότητα διανοητικής φύσεως που κάνει δύσκολη την περιγραφή του νοήματος (Βαγενάς, 1984:17). Τα διακοσμητικά στοιχεία και η φροντίδα για το ωραίο ύφος εγκαταλείπονται. Χρησιμοποιούνται τολμηρές μεταφορές και απροσδόκητοι συνδυασμοί λέξεων. Το περιεχόμενο παραμένει κρυφό και γίνεται δύσκολα κατανοητό στον αναγνώστη. Γενικά η μοντέρνα ποίηση αμφισβητεί κάθε κανόνα που αφορά τη μορφή του ποιήματος, είναι πιο ελεύθερη και θέτει σε λειτουργία τη δύναμη της φαντασίας.

ΠΡΟΣΟΧΗ! ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΒΡΙΔΙΑ-ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΙΗΣΗΣ.


Σύνθεση, επεξεργασία και εμπλουτισμός εκπαιδευτικών πηγών.


ΑΦΘΟΝΑ ΔΩΡΕΑΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

http://www.ipaideia.gr/anoikti-logotexnia-sto-diadiktio-ilektronika-vivlia-gia-paidia-kai-enilikous-ana-siggrafea.htm

Τρίτη 29 Μαρτίου 2016

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ, ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ-ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

http://antikleidi.com/2016/03/23/marcusaurelius_stoxasmi/

Μάρκος Αυρήλιος – Η μελαγχολία των “Στοχασμών”

'ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ', ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ (Η ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΗ)

https://www.youtube.com/watch?v=MO3iPH5Dg0k

Η ΣΜΥΡΝΗ Η ΜΑΝΑ ΚΑΙΓΕΤΑΙ

https://www.youtube.com/watch?v=z9UWjacmOCw

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

https://www.youtube.com/watch?v=w3zakdgLEhg

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ

https://www.youtube.com/watch?v=xJ7g2Bfq_9Y

ΣΠΑΝΙΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ

https://www.youtube.com/watch?v=6cbpw7PSajQ

Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΚΙΡΓΚΕΡΓΚΟΡ ΓΙΑ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ

http://antikleidi.com/2012/03/29/kirgregor/

Κίργκεγκορ:«Το θέμα είναι να βρω μια αλήθεια δική μου, μια ιδέα, για την οποία μπορώ να ζήσω και να πεθάνω».

ΤΙ ΛΕΕΙ Ο (ΠΟΙΗΤΗΣ) ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΟΥΣ...

'Ο ποιητής είναι άχρηστος. Είναι είδος πολυτελείας. Βοηθάει ορισμένους μόνο ευαίσθητους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που έχει αυτή η ζωή.
Ίσως, και παρόλο που δηλώνω έτσι αφοριστικά την αχρηστία του ποιητή, βλέπω οπωσδήποτε την έστω περιορισμένη κοινωνική λειτουργία του. Υπάρχει αυτή η αντίφαση. Ο κόσμος γελάει όταν δηλώνεις ποιητής, άλλωστε τα περισσότερα ειδύλλιά μου τελειώσανε άμα τη δηλώσει της ποιητικής μου ιδιότητος. Πολλοί ντρέπονται.
[..] Θέλω να πλησιάζουν τη.ν ποίησή μου με αγάπη μόνο, χωρίς διανοητικές τάσεις και προεκτάσεις που αγνοώ. Ο Ισαάκ Μπράιτον, ας πούμε, δεν ξέρω καν ποιος είναι, ούτε ο Ιωάννης Βενιαμίν δ’ Αρκόζι. Στους πέντε χιλιάδες που αγόρασαν τελευταία τα ποιήματά μου θα υπάρχουν 100-200 άνθρωποι που καταλαβαίνουν, άσχετα από τη μόρφωσή τους. Το έχω ξαναπεί, στο Μαρούσι, προ πολλών ετών, ένας τσαγκάρης με γνώσεις Δ’ Δημοτικού διάβαζε τη «Λησμονημένη» κι έκλαιγε εξηγώντας μου πως είναι ερωτικό ποίημα – αυτό που είναι από τα πλέον δύσκολά μου. Πάντα ορισμένοι με μια ευαισθησία αλλιώτικη, που έχουν ανάγκη την ποίησή μου, θα με καταλαβαίνουν.
Μερικοί θυμώνουν όταν τους επισημαίνεις την έλλειψη ευαισθησίας που τους αποκλείει από τη μέθεξη. Ένας συνταγματάρχης μπορεί να παραδεχτεί ότι δεν καταλαβαίνει τον Μπετόβεν, αλλά επιμένει ότι μπορεί και κρίνει όλη την ποίηση. Δεν χρειάζεται να έχεις σχέση με την ποίηση για να συγκινηθείς. Εκείνο που με ικανοποιεί περισσότερο απ’ όλες τις κριτικές και τα γραφόμενα είναι οι ομολογίες μερικών νέων παιδιών ότι βρήκαν στην ποίησή μου κάποιον που συμπάσχει μαζί τους. Ήταν σαν να προέβλεψα τα δύσκολα χρόνια μας'.

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΜΕ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ. http://www.ipaideia.gr/mathiti-ksestravosou-mathe-ta-dikaiomata-sou-1.htm

MME, ANAΛΥΤΙΚΟ, ΜΕ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ/ 2

ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
«…Τα μέσα επικοινωνίας μπορούν να είναι όργανα εξουσίας  ή
όπλο επαναστατικό, εμπορικό προϊόν  ή εργαλείο παιδείας.
Μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση
της ατομικής προσωπικότητας,
όπως και στην ομοιόμορφη κοπαδοποίηση
της ανθρωπότητας….» 

UNESCO

     
Ορισμός: Μέσα μαζικής ενημέρωσης (επικοινωνίας)  ονομάζονται τα μέσα που αποστέλλουν μηνύματα σε μεγαλύτερα, ετερογενή και διασκορπισμένα ακροατήρια (Janowitz, 1968) Ο όρος <<μαζική επικοινωνία>> πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’30.  Ό όρος μαζική σηματοδοτεί ένα μεγάλο εύρος, πεδίο ή έκταση, όπως των ανθρώπων που δέχονται τα μηνύματα.  Ως προς τη χρήση του όρου  επικοινωνία ή ενημέρωση δε διαπιστώνεται συναίνεση. (επικοινωνία = αμφίδρομη διαδικασία, ενημέρωση= μονόδρομη διαδικασία)




Ιστορική αναδρομή:  Η ιστορία των σύγχρονων Μ.Μ.Ε. αρχίζει με τη δημιουργία του έντυπου βιβλίου στα τέλη του 15ου αιώνα. Στα τέλη του 16ου αι. διανέμονταν  φυλλάδια και δελτία ειδήσεων (newsletter), πρόδρομοι των εφημερίδων. Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση  έχουν περίπου μία ογδοντάχρονη  και πενηντάχρονη ιστορία ως Μ.Μ.Ε. αντίστοιχα. Τα επονομαζόμενα μέσα τηλεματικής (λόγω του συνδυασμού των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής) εμφανίστηκαν στη δεκαετία του ’70.

Τύπος: ετυμολογείται από το ρήμα τύπτω = κτυπώ  και σημαίνει στάμπα, αποτύπωμα. Συνεκδοχικά, σημαίνει κάθε προϊόν που προέρχεται από την τυπογραφία ή από άλλο μηχανικό, χημικό ή φωτομηχανικό μέσο, με το οποίο παράγεται μεγάλος αριθμός ομοίων εντύπων

Κιτρινισμός (κίτρινος τύπος): η προβολή στον Τύπο θεμάτων που εξάπτουν την περιέργεια  του κοινού (φόνων, σεξουαλικών σκανδάλων κ.λ.π.) συνήθως χωρίς να τηρείται η δημοσιογραφική δεοντολογία , με υπερβολές, συκοφαντικές επιθέσεις , κατασκευασμένα ρεπορτάζ κ.λ.π. (Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας)


Αναμφισβήτητα, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αποτελούν δύναμη που, ανάλο­γα με τη χρήση τους, μπορούν ν’ αποβούν δύναμη του «Καλού» ή δύναμη του «Κακού». Όταν τηρούνται οι προϋποθέσεις που απαιτούνται και γίνεται ορθή χρήση τους, μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά, γιατί ο ρόλος τους επηρεάζει θετικά ό­λους τους τομείς της δραστηριότητας του ατόμου αλλά και της λειτουργίας της κοινωνίας. Επισημαίνουμε το θετικό τους ρόλο κατά τομείς:

Θετικός ρόλος

◊ Ενημερωτικός:
 - Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο εκμηδένισαν τις αποστάσεις και έκαναν την οικουμένη μια κοινότητα, την υδρόγειο ένα «πλανητικό χωριό». Το ίδιο μήνυμα διαβιβάζεται και το βλέπουν ή το ακούν εκατομμύρια άνθρωποι την ίδια στιγμή.
- Προσφέρουν πολύπλευρη ενημέρωση: ειδήσεις, αγγελίες, διαφημίσεις, προγράμματα θεαμάτων, τόπος και χρόνος εκδηλώσεων, διάφορες οικονο­μικές δραστηριότητες.
Πνευματικός:
-         Προβληματίζουν, οξύνουν την κρίση, διευρύνουν το πνεύμα και αναπτύσ­σουν τη φαντασία . απαλλάσσουν από τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες.
-          Σημαντικός είναι και ο παιδαγωγικός ρόλος τους, γιατί προβάλλονται     και εκπαιδευτικά προγράμματα, που απευθύνονται, κυρίως, σε μαθητές.
◊ Πολιτιστικός:
  - Καλλιεργούν την αισθητική του ατόμου με την προβολή έργων τέχνης. Η πα­γκόσμια καλλιτεχνική δημιουργία γίνεται γνωστή με τα μέσα ενημέρωσης.
  - Διδάσκουν τη γλώσσα και καλλιεργούν το γλωσσικό αισθητήριο.
◊ Κοινωνικός:
- Κοινωνικοποιούν το άτομο, γιατί υποδεικνύουν τρόπους κοινωνικής συμπε­ριφοράς και προωθούν τους αναγκαίους όρους της κοινωνικής ζωής, όπως είναι ο διάλογος, η συνεργασία, η διαλλακτικότητα, η αναγνώριση της προ­σφοράς των άλλων και η προώθηση του κοινωνικού συμφέροντος έναντι του ατομικού. Μ' αυτό τον τρόπο αποβάλλεται ο φανατισμός, ο δογματισμός και η αντιπαλότητα μέσα από την κοινωνία.
- Συντελούν στην κοινωνική χειραφέτηση, γιατί συμβάλλουν στην περιστολή του κοινωνικού ρατσισμού.
- Ευαισθητοποιούν σε θέματα κοινωνικά, διαμορφώνουν στα άτομα κοινωνι­κή συνείδηση και τα παροτρύνουν να συμμετέχουν στην αντιμετώπιση των κοινω­νικών προβλημάτων.

Πολιτικός:
- Διακινούν πολιτικές ιδέες, προωθούν το γόνιμο διάλογο, τη διαφάνεια και την αλήθεια.
-Ασκούν έλεγχο στη λειτουργία της κρατικής μηχανής και των πολιτικών θεσμών, ευαισθητοποιούν, αφυπνίζουν και ωθούν  τον πολίτη στη συμμετοχή στα κοινά. Αυτός είναι ο βασικότερος ρόλος ιδιαίτερα του Τύπου, απ’ όπου πηγάζει και η ονομασία του ως «τέταρτη εξουσία».
-Υπερασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αγωνίζονται για την εδραίωση της δημοκρατίας.

◊ Πανανθρώπινος:
- Συμβάλλουν στη συναδέλφωση των λαών, γιατί προωθούν την υγιή παγκοσμιοποίηση. Οι πολίτες ενημερώνονται για τα προβλήματα των συνανθρώπων τους σ' ολόκληρο τον πλανήτη, ευαισθητοποιούνται σχετικά μ' αυτά, αι­σθάνονται πολίτες του κόσμου  και συμμετέχουν στην επίλυσή τους.
◊ Ψυχαγωγικός:
- Ψυχαγωγούν τα άτομα, ιδίως των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, χωρίς μεγάλη δαπάνη. Προβάλλουν κινηματογραφικές ταινίες, παρουσιάζουν τη­λεπαιχνίδια και άλλα ψυχαγωγικά προγράμματα. Μ' αυτό τον τρόπο το άτο­μο καταπολεμά την πλήξη, την ανία και κάνει πιο υποφερτή τη μοναξιά του.

αρνητικά αποτελέσματα

Ωστόσο, όταν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν ανταποκρίνονται ορθά στον πολυσήμαντο τους, τότε οδηγούν στα ακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα:
* Αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη και διαστρεβλώνουν την πραγματι­κότητα, επειδή εξυπηρετούν πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες. Με την παραπληρο­φόρηση τα άτομα γίνονται μάζες, έρμαια αυτών που ελέγχουν τα μέσα επικοινω­νίας και ενημέρωσης.
* Είναι δυνατόν ν' ασκήσουν επικίνδυνη προπαγάνδα [π.χ. Χίτλερ], να γίνουν φερέφωνα της εκάστοτε εξουσίας και να υπηρετούν τυφλά τα διάφορα κομματι­κά συμφέροντα. Με τον τρόπο αυτόν υπονομεύουν τη δημοκρατία, γιατί κατα­στρατηγούν τους θεσμούς, φαλκιδεύουν τις πολιτικές αξίες και προωθούν την α­ναξιοκρατία.
* Προξενούν «πλύση εγκεφάλου», ιδίως η τηλεόραση, που με τη δύναμη της εικόνας αιχμαλωτίζει τη σκέψη μας και συντελεί στο να ενεργούμε ασυνείδητα, να χειραγωγούμαστε και να ετεροκαθοριζόμαστε. Στερούν, επομένως, από τα ά­τομα την ελευθερία της βούλησης, που έχει ως αποτέλεσμα να δέχονται αδιαμαρ­τύρητα ό,τι τους «σερβίρεται», χωρίς να έχουν τη δυνατότητα ν' αντιδράσουν.
          * Απομονώνουν και αλλοτριώνουν τα άτομα που χάνουν την άμεση επικοινωνία  με το κοινωνικό σύνολο και οδηγούνται στην εσωστρέφεια και στη μοναξιά.[σε κάποιον τοίχο της Αθήνας υπάρχει τούτο το σύνθημα: «Όταν κλείνει η T.V.,  αρχίζει η ζωή» ].
     * Με την υπονόμευση του διαλόγου καταδικάζουν το άτομο σε πνευματική α­δράνεια και το οδηγούν στην παθητικοποίηση και στη μαζοποίηση.
     * Συγχέουν, πολλές φορές, την «είδηση» με το «σχόλιο», με αποτέλεσμα να φανατίζουν τα άτομα και να δυσχεραίνουν την εύρεση της αλήθειας.
     * Δημιουργούν τάσεις καταναλωτισμού, κερδοσκοπίας και αμοραλισμού. Καλλιεργούν το πνεύμα του υλικού ευδαιμονισμού, του «έχω» και όχι του «είμαι».
     * Διασύρουν άτομα, αμαυρώνουν υπολήψεις, ενοχοποιούν και καταδι­κάζουν, πολλές φορές, πρόσωπα, πριν αποφανθεί η δικαιοσύνη. Καταπατούν την αρχή της ιδιωτικότητας και συνιστούν κίνδυνο για τη Δημοκρατία.
   * Δημιουργούν πρότυπα βίας και εγκληματικότητας, ηρωοποιώντας εγκλη­ματίες, απατεώνες, αναρχικούς, περιθωριακούς τύπους και προβάλλοντας σκη­νές ακραίας βίας και απανθρωπιάς [σε κάποιον τοίχο της Αθήνας υπάρχει το ακόλουθο σύνθημα: «Οι δρόμοι φαίνονται καθαροί, γιατί όλα τα σκουπίδια μαζεύτηκαν στην τηλεόραση» ].
* Συχνά οδηγούν στην ηθική άμβλυνση, γιατί δεν προωθούν ηθικά πρότυπα, αλ­λά προβάλλουν σκηνές ή δημοσιεύουν άρθρα που διεγείρουν τη νοσηρή φαντασί­α, εξάπτουν και ικανοποιούν τα κατώτερα ένστικτα.
      * Η κακή πληροφόρηση και η δημιουργία τεχνητής έντασης ασκούν στις μά­ζες μια ασυνείδητη ψυχολογική βία, με αποτέλεσμα οι επιτήδειοι να κατευθύνουν τα άτομα όπου θέλουν.
* Πολλές φορές οι παραγωγοί προγραμμάτων, επιδιώκοντας την ψυχαγωγί­α των θεατών, υποβαθμίζουν τη νοημοσύνη τους με χοντροκομμένες εκπομπές που προβάλλουν καθώς και με την ακατάσχετη βωμολοχία τους.
* Στερούν από το άτομο τον ελεύθερο χρόνo, με αποτέλεσμα να δαπανάται άστοχα το πο­λύτιμο αυτό αγαθό που θα μπορούσε να διατεθεί για την πνευματική του εξύψωση ή τη συμμετοχή του στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων. Ιδιαίτερα, στερούν από τους μαθητές αρκετό χρόνο που τους είναι πολύτιμος για την πνευματική  κα­τάρτιση και την ομαλή κοινωνικοποίηση.
* Δημιουργούν προκαταλήψεις και στερεότυπα εναντίον ατόμων, λαών και ιδεολογιών, με α­ποτέλεσμα να συνωθούν στην καλλιέργεια και την αναβίωση ρατσιστικών αντιλήψε­ων
·         Εκβαρβαζίζουν τη γλώσσα. Η διαφήμιση έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση αυτή.
·         Συρρικνώνεται ο λόγος (γλώσσα, εμβάθυνση, λογική , στοχασμός, κριτική σκέψη κ.α.) και προτάσσεται η εικόνα («πολιτισμός της εικόνας», «κοινωνία του θεάματος»)


προϋποθέσεις:

    Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μπορούν να επιτελέσουν ορθά τον προορισμό τους, αν υπάρξουν και τηρηθούν οι εξής, κυρίως, προϋποθέσεις:

* Κανόνες λειτουργίας-δεοντολογία στο πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος, που θα επιτρέπει την ελεύθερη έκφραση στα μέ­σα μαζικής ενημέρωσης αλλά σε πλαίσιο νόμου, λογικής και αυτοσυγκράτησης. Ο πλουραλισμός/πολυφωνία, εξάλλου, που είναι στοιχείο της Δημο­κρατίας, θα συμβάλει στην ελεύθερη, απρόσκοπτη και αντικειμενική ενημέρωση του κοινού. Η Πολιτεία, που αποτελεί την οργανωμένη έκφραση του κοινωνικού συνόλου, σε συνεργασία με τους δημοσιογράφους, οφείλει να θεσπίσει, λοιπόν, συγκεκριμένο κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Καθήκον της Πολιτείας αλλά και των δημοσιογράφων είναι η συνεχής εγρήγορσή , αρκεί να μη φτάνει στο σημείο της υπερβολής, της ακρότητας και της λογοκρισίας.
* Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να μην είναι αιχμάλωτα οικονομικών και κομματικών συμφερόντων. Σ' αυτή την περίπτωση παρεκκλίνουν από τον προο­ρισμό τους και, για να εξυπηρετήσουν ιδιοτελείς σκοπιμότητες, επιδίδονται σε«κιτρινισμό».
* Η ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να φωτίζονται ό­λες οι πλευρές των θεμάτων, για να μπορεί ο θεατής να σχηματίζει αντικειμενική άποψη. Αυτό θα επιτευχθεί, αν τα Μέσα Ενημέρωσης εξυπηρετούν την αλήθεια και μόνο αυτή. Η σύγχυση της «είδησης» με το «σχόλιο» και οι άλλες σκοπιμότη­τες παραμορφώνουν την πραγματικότητα και αποπροσανατολίζουν τους θεατές. Κύρια, επομένως, επιδίωξη των μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να είναι η σφαιρι­κή, έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση. Βέβαια, η πλήρης αντικειμενικότητα είναι ανέφικτη.
* Οι φορείς των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, και ιδιαίτερα οι δημοσιογράφοι, θα πρέπει να διαθέτουν όχι μόνο επαγγελματική κατάρτιση, αλλά και ήθος, ώστε να ακολουθούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία, να σέβο­νται την προσωπικότητα του θεατή ή του αναγνώστη και να συνειδητοποιούν τις ευθύνες τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Είναι φυσικό πως θα πρέπει να εί­ναι απαλλαγμένοι από τον κομματισμό, την προκατάληψη, το φανατισμό, το δογματισμό και τους διάφορους ρατσισμούς.
     * Το άτομο και ευρύτερα το κοινό με τη στάση του θα πρέπει να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές επιδράσεις των Μέσων. Αυτό θα επιτευχθεί:
- Με την κατάλληλη Παιδεία, μέσω της οποίας θα αποκτήσει ελευθερία βού­λησης και θα μάθει να κρίνει, να διασταυρώνει, να συγκρίνει και να επιλέγει. Με αυτό τον τρόπο δε θα «πέφτει» θύμα προπαγάνδας και παραπληροφόρησης.
- Με το να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση, ώστε, με τη λογική επεξεργασία και αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων, ν' αποφεύγεται η «πλύση εγκεφάλου», ο αποπροσανατολισμός και η καταστρατήγηση της εσωτερικής ελευθερίας από τον καταιγισμό των πληροφοριών.
- Με το να το διακρίνει η επιλεκτικότητα και η ικανότητα διάκρισης ανά­μεσα στο αξιόλογο και μη αξιόλογο. Να μην παρακολουθεί ανεξέλεγκτα ό,τι του «σερβίρεται», αλλά μόνο τις εκπομπές που το αναβαθμίζουν και σέβονται την προσωπικότητά του.
- Με την αυτοκριτική, τον αυτοέλεγχο και την αυτοκυριαρχία το άτομο θα  επιβληθεί στον εαυτό του και θα αποδεσμευτεί από την αιχμαλωσία της ανεξέλε­γκτης παρακολούθησης των προβαλλόμενων προπαγανδιστικών ή χαμηλής ποιότητας θεαμάτων.

 

ΣΧΕΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΡΗΜΑΤΑ
Α. Για θετική επίδραση: αναπτύσσουν, απευθύνονται, αποκαλύπτουν, αφυπνίζουν, διαδίδουν, διακινούν, διαμορφώνουν διευρύνουν, διδά­σκουν, εκμηδενίζουν, ελέγχουν εμπλουτίζουν, ενημερώνουν, επιμορ­φώνουν, ευαισθητοποιούν, ευνοούν, καλλιεργούν, καταγγέλλουν, κοινωνικοποιούν, μεταβιβάζουν, μεταδίδουν, μεταφέρουν, παρουσιάζουν, πληροφορούν, προβάλλουν, προσφέρουν, προωθούν, συμβάλλουν, συντελούν, ψυχαγωγούν.


Β. Για αρνητική επίδραση: αιχμαλωτίζουν, αλλοτριώνουν απομονώνουν, αποπροσανα­τολίζουν, ασκούν, διαστρεβλώνουν, δουλαγωγούν, εξαρτώνται, εξυπηρετούν, εξωκατευθύνουν, ετεροκαθορί­ζουν, ηρωοποιούν, ισοπεδώνουν, κηλιδώνουν, μαζοποιούν, οπαδοποιούν, παθητικοποιούν, παραποιούν, παραπληροφορούν, προκα­λούν, προξενούν, στερούν, συγκαλύπτουν, τυποποιούν, υπηρετούν, υποβαθμίζουν, υπονομεύουν, φαλκιδεύουν, φανατίζουν, χειραγωγούν.

Ουσιαστικά: αλλοτρίωση, αντικειμενικότητα, αποκωδικοποίηση μηνύμα­τος, αποπληροφόρηση, αποπροσανατολισμός, δημοσιογραφική δεοντολογία, διακίνηση ιδεών, διασταύρω­ση πληροφοριών, εμβέλεια, ενημέρωση, εξωκατεύθυνση, επικοινωνία, ετερο­καθορισμός, ηλεκτρονική εποχή, καταιγισμός (μηνυμάτων - πληροφοριών), κιτρινισμός, μάζα, μαζοποίηση, μήνυμα, οικουμενικότητα, ομοιογένεια, ομοιομορφία, oπτική , εποχή, πλανητική αγέλη, πλανητικό χωριό, πληροφορία, πλύση εγκεφάλου, προπαγάνδα, υπερπληροφόρηση,  υποπληροφόρηση, υποχείριο, φερέφωνο, χειραγώγηση, ψυχαγωγία.

Α. Προσδιορισμοί στα ουσιαστικά ενημέρωση, πληροφόρηση: αντικειμενική, διεθνής, έγκαιρη, έγκυρη, εναλλακτική, ελεγχόμενη, ελκυστική, εύπε­πτη, ελεύθερη, καταιγιστική, κομματική, μαζική, μαζοποιητική, οικουμενική, ορθή, ουσιαστική, πλασματική, πλανητική, πλουραλιστική, πολυφωνική, παρα­πλανητική, σκανδαλοθηρική, στρεβλή, ψευδής.

Β. Προσδιορισμοί στο ουσιαστικό επικοινωνία:  διεθνής, ελεγχόμενη, ελεύθερη, εναλλακτική, μαζική, οικουμενική.


ΚΚ,ΓΠ.

ΜΜΕ,ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΗΓΗΣ/1


Μ.Μ.Ε
Σχέση πληροφόρησης και ενημέρωσης.
Οι όροι «πληροφόρηση» και «ενημέρωση» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλα­κτικά, αλλά ενώ σημασιολογικά συγγενεύουν, δεν ταυτίζονται. Η πληροφόρηση σημαίνει ως επί το πλείστον καταγραφή και συσσώρευση πληροφοριών, η οποία στηρίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και δεν προϋποθέτει τόσο ενερ­γητική στάση του δέκτη απέναντι στα διάφορα μηνύματα. Η ενημέ­ρωση (εν + ημέρα) σημαίνει ότι ο δέκτης βρίσκεται ουσιαστικά μέσα στα γεγο­νότα και τις καθημερινές εξελίξεις, αξιοποιεί και αφομοιώνει γόνιμα το πληρο­φοριακό υλικό που δέχεται, εμβαθύνοντας σ’ αυτό και κατανοώντας το.
Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε
Από τον πομπό
ü  Να διαθέτει και γενικότερη παιδεία και ειδική γνώση σε σχέση με το αντι­κείμενο για το οποίο ενημερώνει.
ü  Να ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.
ü  Να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο.
ü  Να τεκμηριώνει τις απόψεις του με τα κατάλληλα επιχειρήματα.
ü  Να σέβεται τη νοημοσύνη, την αισθητική και την προσωπικότητα του δέκτη.
ü  Να μην οδηγείται στην σκανδαλοθηρία και να σέβεται την προσωπική ζωή των ατόμων.
ü  Να είναι απαλλαγμένος από φανατισμό, σκοπιμότητες και εμπάθειες-προκαταλήψεις.
ü  Να τηρεί τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας.
ü  Να είναι άνθρωπος με ήθος, υψηλό αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση πως επιτελεί λειτούργημα.
ü  Να αντιλαμβάνεται το ρόλο του ως πνευματικού ανθρώπου που δρα δια­φωτιστικά για το κοινωνικό σύνολο.
ü  Να έχει αγάπη για το επάγγελμα, να υπηρετεί την ελεύθερη έκφραση, τη δημοκρατία και το διάλογο.
ü  Να μην οδηγείται στην απεραντολογία και την ανούσια φλυαρία.
ü  Να δίνει έμφαση και προτεραιότητα στα σοβαρά ζητήματα.
 
Από το δέκτη
ü  Να κρίνει και ν’ αξιολογεί τα μηνύματα, να βρίσκεται δηλαδή σε διαρκή επαγρύπνηση.
ü  Να ενημερώνεται από πολλές πηγές, ώστε να έχει διασταυρωμένη πληρο­φόρηση.
ü  Να διαθέτει ο καθένας κοινωνικοπολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχει στα κοινά διαμορφώνοντας άποψη, για να μη μετατρέπεται σε τυφλό απο­δέκτη μηνυμάτων.
Από το κράτος.
ü  Υγιής δημοκρατία.
ü  Ελεύθερη διακίνηση ιδεών.
Θετικά Μ.Μ.Ε
Πνευματικός Τομέας
ü  Μέσω των ΜΜΕ αποκτούμε γνώση πολύπλευρη, κρίνουμε και αξιοποιούμε τα δρώμενα, αποκτούμε δεκτικότητα σε νέες ιδέες, διαμορφώνοντας πιο οργα­νωμένη αντίληψη για τα πράγματα.
Πολιτικός και Κοινωνικός Τομέας
ü  Οι δέκτες μαθαίνουν για ποικίλα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αναπτύσσο­ντας την κοινωνική τους συνείδηση και δείχνοντας ουσιαστικό ενδιαφέρον για τα κοινά.
ü  Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, ο πολίτης αποκτά άποψη έχοντας έτσι τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε κοινωνικοπολιτικούς διάλογους και να ελέγχει την πολιτική ηγεσία.
ü  Πολίτης ενημερωμένος είναι αυτός που γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του διεκδικώντας με σύνεση τα πρώτα και υλοποιώντας με συνέπεια τις δεύτερες.
ü  Τέτοιοι πολίτες διαμορφώνουν τις όποιες παραβιάσεις και ατασθαλίες των πολιτικών ηγετών. Μ` αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζονται επίσης προσπάθειες λαϊκισμού και δημαγωγίας και διασφαλίζεται η δημοκρατία.
ü  Οι πολίτες, τέλος, που είναι ενημερωμένοι κατάλληλα, όταν τα ΜΜΕ λει­τουργούν σωστά, ευαισθητοποιούνται για τα κοινωνικά προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η βία κ.λπ. και αγωνίζονται στη συνέχεια για την επίλυση αυτών και τη διασφάλιση της κοινωνικής ευρυθμίας. Μόνον ενημερωμένοι και ευαι­σθητοποιημένοι πολίτες, άλλωστε, που αγωνίζονται για δικαιοσύνη και αξιο­κρατία, μπορούν ν` αντισταθούν στον τυφλό κομματισμό και την πόλωση, ψηφίζουν υπεύθυνα και αγωνίζονται για μια πιο υγιή Δημοκρατία.
ü  Τα ΜΜΕ, όταν λειτουργούν σωστά, αποτελούν στυλοβάτες της ελεύθερης έκφρασης και της πολυφωνίας και συμβάλλουν στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, όπως αρμό­ζει σε μια πολιτισμένη κοινωνία.
Οικονομικός Τομέας
ü  Όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν σωστά προβαίνουν σε ποιοτικό και ποσοτικό έλεγχο των διαφημίσεων, χωρίς να στρέφουν τους πολίτες στην υπερκατανά­λωση και τη θεοποίηση του χρήματος.
ü  Επίσης, ενημερώνουν το μέσο πολίτη για σημαντικά οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με τη γενικότερη κοι­νωνικοπολιτική πορεία της χώρας.
ü  Για τα νέα δεδομένα της τεχνολο­γίας ή για προβλήματα, όπως το οικολογικό κ.λπ., ενημερώνεται και ευαισθη­τοποιείται ο πολίτης και αυτό τον κάνει να αισθάνεται περισσότερο ασφαλής.
Πολιτιστικός – Εθνικός – Διακρατικός Τομέας
ü  Μέσα από τα ΜΜΕ οι πολίτες γνωρίζουν την παράδοση, τα ήθη και έθιμα του τόπου τους. ενημερώνονται για τα πολιτιστικά δρώμενα ώστε να συμμε­τέχουν σε αντίστοιχες εκδηλώσεις, ενώ τέλος μαθαίνουν και για τις διεθνείς εξελίξεις, σε μια εποχή μάλιστα που τα στεγανά ανάμεσα στους λαούς κα­ταργούνται. Τα ΜΜΕ συντελούν βοηθούν το μέσο πολίτη να γίνεται αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας γεγονότων που έχουν γίνει στην άλλη άκρη του κόσμου, έχοντας έτσι την αίσθηση ότι βρίσκεται σ` ένα πλανητικό «χωριό», όπως έλεγε ο Πλωρίτης.
ü  Ακόμη προβληματίζεται για σοβαρά διεθνή ζητήματα, όπως η πείνα στον Τρίτο κόσμο, οι παντοειδείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η λειτουργία διακρατικών συνασπι­σμών, π.χ. η ΕΕ, και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «κοσμοπολίτης» με την καλή έννοια.
Αίτια μη σωστής λειτουργίας των Μ.Μ.Ε.
Από τον πομπό
ü  Ανταγωνισμός μεταξύ των ΜΜΕ που συχνά γίνεται αθέμιτος. (Ειδησεοθηρία – στόχος η πρωτιά στην προβολή της είδησης.)
ü  Προσωπικές φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, φανατισμός κ.λπ.
ü  Κρίση αξιών, ηθική χαλάρωση, οπότε βρίσκονται αρκετοί οι οποίοι δε σέβο­νται το κοινωνικό σύνολο,
ü  Ύπουλοι μηχανισμοί π.χ. ωραιοποίηση, πλύση εγκεφάλου, εικόνα, ήχος, κί­νηση, κινδυνολογία, μεγάλα γράμματα κ.λπ. που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ και παρασύρουν τους δέκτες.
ü  Εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων (ιδεολογική εξάρτηση των ΜΜΕ). Τα ΜΜΕ γίνονται τα ίδια ιδεολογία αντί να είναι κανάλια ιδεολογιών. Πα­ραπληροφορούν, προπαγανδίζουν κ.λπ.
ü  Προώθηση οικονομικών συμφερόντων: Τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κερ­δοσκοπικές επιχειρήσεις και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους την ποιότη­τα της πληροφόρησης.            
 
Από το δέκτη
ü  Γνωστά αίτια από Φορείς αγωγής και Σύγχρονο πλαίσιο.
ü  Μηχανισμοί ωραιοποίησης. πλύσης εγκεφάλου, τεχνικές επηρεασμού, ύπου­λες μέθοδοι προπαγάνδας.
ü  Όταν ισχύουν τα παραπάνω,  μπορεί να οδηγήσουν σ’ όλα τα αρνητικά αποτελέσματα από τους «Τομείς».
Αρνητικά των Μ.Μ.Ε.
Πνευματικός Τομέας
ü  Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύ­νουν στα πράγματα, γνωρίζοντας την αλήθεια.
ü  Με τον καταιγι­σμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα, αφού ο δέκτης μαθαίνει στην έτοιμη τροφή απ’ τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα απ` την τηλεόραση).
ü  Με έντεχνους μηχανισμούς πλύ­σης εγκεφάλου, ωραιοποίησης κ.λπ.. τον οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χει­ραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγ­χουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία.
Ηθικός – Ψυχολογικός Τομέας
ü  Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψι­στη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ’ τις υψηλές ηθικές αξίες. Ταυτόχρονα, οδηγούν τους πολίτες στο άγχος γιατί οι πληροφορίες είναι αμέτρητες και εκείνοι αγωνιούν να τις αφομοιώσουν.
ü  Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανού­σια διασκέδαση, μακριά απ’ τη γνήσια ψυχαγωγία, εφόσον συνήθως τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι πρότυπα μάζας – εμπορευματοποιημένης διασκέδα­σης που μόνο τα συμφέροντα κάποιων μεγαλοεπιχειρηματιών εξυπηρετούν και σε καμία περίπτωση δεν αναβαθμίζουν το πνεύμα και την αισθητική των νέων.
Κοινωνικοπολιτικός Τομέας
ü  Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα.
ü  Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομ­ματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νη­φάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επι­λογές. Τέτοιοι παραπληροφορημένοι πολίτες δε συναισθάνονται τα δικαιώματα τους, άρα δεν τα διεκδικούν και δεν αγωνίζονται για το κοινό καλό και την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων.
ü  Πολύ συχνά, τέ­λος, υπερπροβάλλουν πρότυπα βίας είτε ηρωoποιώντας αντικοινωνικούς τύπους μέσα από ταινίες είτε προβάλλοντας με ωμό τρόπο γεγονότα βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας, άρα συχνά δημιουργού­νται άσχημα παραδείγματα για μίμηση ιδιαίτερα στους νεαρούς δέκτες.
Πολιτιστικός Τομέας
ü  Τα ΜΜΕ αποτελούν επίσης τον πιο χαρακτηριστικό δίαυλο πολιτιστικής δι­είσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες. Πιο συγκεκριμένα, οι ανεπτυγμένες χώρες μέσω της διαφήμισης των ΜΜΕ διοχετεύουν τη γλώσσα τους, τις αξίες τους, τα προϊόντα τους σε λαούς λιγότερο ανεπτυγμένους, που έχοντας και το σύμπλεγμα κατωτερότητας μιμούνται άγονα οτιδήποτε τους προβάλλεται. Μ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πο­λιτιστική και εθνική τους ταυτότητα.
ü  Υποβαθμίζεται, λοιπόν, ο ρόλος τους ως φορείς παιδείας και κοινωνικοπολι­τικής αγωγής.
Η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον προσωπικό λόγο.
ü  Λάθη από τους παρουσιαστές που επηρεάζουν και, τη γενικότερη έκφραση.
ü  Με τα πολλά μη μεταγλωττισμένα προγράμματα υιοθετούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις.
ü  Στρέφουν τους ανθρώπους στο καταναλωτικό πνεύμα και τον υλικό ευδαι­μονισμό, οπότε τους απομακρύνουν από αξίες όπως τη γλώσσα.
ü  Συνθηματολογία και αρκτικόλεξα των διαφημίσεων οδηγούν στην κωδικοποιημένη έκφραση.
ü  Χρησιμοποιούνται ακόμα βαρύγδουπες και στομφώδεις εκφράσεις.
ü  Καταιγίζουν με μηνύματα και μετατρέπουν τους πολίτες σε θύματα προπα­γάνδας, τους μαζοποιούν, τους ετεροκατευθύνουν και συρρικνώνουν τη σκέψη τους, γεγονός που έχει επιπτώσεις και στη γλώσσα γιατί είναι άρρη­κτη η σχέση σκέψης και γλώσσας.
ü  Αποξενώνουν τους ανθρώπους – περιορίζουν το διάλογο στην τηλεόραση.
Ο Τύπος στηρίζει το δημοκρατικό πολίτευμα:
ü  Μέσα από τον Τύπο εκφράζονται τα προγράμματα των πολιτικών κόμματων και οι κάθε είδους ιδεολογίες, προβάλλονται οι διεκδικήσεις (οικονομι­κές, κοινωνικές κ.α.) των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, ελέγχονται και κρίνονται οι ενέργειες των αρχόντων. Δε μπορεί λοιπόν παρά να συμφωνηθεί κανείς ότι η πολιτική αυτή λει­τουργία τον έχει ανακηρύξει ως τη βάση και την πεμπτουσία της δημοκρα­τίας, λαμβάνοντας κανείς υπόψη ότι:
ü  Στέλνονται αδιάκοπα, μέσα από τις σελίδες, κυρίως των εντύπων μέσων μα­ζικής ενημέρωσης, μηνύματα και από τον πολίτη προς την πολιτεία και τα όργανα της και από την πολιτεία προς τον πολίτη.
ü  Με βάση την ακριβή, πλήρη και έγκυρη πολιτική ενημέρωση, ο πολίτης μπορεί πιο σωστά να επιλέξει τα όργανα που θα διαμορφώσουν τη μοίρα του και η πολιτεία να χαράξει την πολιτική που ανταποκρίνεται στις λαϊ­κές ανάγκες.
ü  Ο λαός από κατευθυνόμενη μάζα, αναδεικνύεται σε δυναμικό σύνολο από ενήμερους πολίτες που συμμετέχει στα κοινά κι επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές εξελίξεις.
ü  Ευνοείται ο διάλογος ανάμεσα στον άρχοντα και τον αρχόμενο.
Ο Τύπος μπορεί να συντελέσει στην υπονόμευση του δημοκρατικού πολιτεύ­ματος όταν:
ü  Δεν έχει βαθιά συναίσθηση του χρέους του και παρεκκλίνει από την αλή­θεια.
ü  Κατευθύνεται από μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, είναι δηλαδή πολιτικά εξαρτημένος.
ü  Λειτουργεί κάτω από καθεστώς ανάγκης, απειλής, βίας και πολιτικής σκοπιμότητας.
ü  Αποπροσανατολίζει το λαό με προπαγάνδα και δημαγωγία, φανατίζει, προκαλώντας κοινωνικές αναταραχές και δυναμιτίζοντας το ήπιο πολι­τικό κλίμα.
ü  Είναι α-πολιτικός, με περιεχόμενο δηλαδή που δε θίγει τις αδικίες και τα σφάλματα των αρχών και δεν αποκαλύπτει τις αυθαιρεσίες τους.
 
ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Ορισμός
Είναι η νοθευμένη, μη αληθινή πληροφόρηση του πολίτη, σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Δεν πρόκειται για μια απλή αυθόρμητη ενέργεια επικοινωνίας μεταξύ πομπού και δέκτη, αλλά για μια ειδικά σχεδιασμένη μετάδοση μηνύμα­τος, με σκοπό την παραποίηση της αλήθειας και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης.
Αίτια παραπληροφόρησης (από πομπούς)
ü  Εξυπηρέτηση κομματικών συμφερόντων – φιλοδοξίες πολιτικών και έλλειψη ανάλογου ήθους από μέρους τους – στυγνός επαγγελματισμός χωρίς συναί­σθηση του λειτουργήματος που επιτελούν.
ü  Πολιτικός φανατισμός – κομματικός ρατσισμός – κοινωνικές προκαταλή­ψεις.
ü  Σε ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά και σε κατ` όνο­μα δημοκρατίες, η ίδια η εξουσία επιδιώκει ν` αποστρέψει το ενδιαφέρον του κοινού απ` τα βασικά πολιτικοκοινωνικά θέματα σε άλλες κατευθύνσεις, ώστε να μην αφυπνίζεται ο λαός. Έτσι, πραγματοποιείται απόκρυψη στοιχεί­ων και παραπληροφόρηση.
ü  Εμπορευματοποίηση των ΜΜΕ – αναγωγή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρή­σεις με προτεραιότητα το υλικό κέρδος και όχι την ποιότητα της πληροφό­ρησης.
ü  Ανώτεροι λόγοι ή λόγοι εθνικού-δημόσιου συμφέροντος «δικαιολογούν» την παραπληροφόρηση, προκειμένου ν` αποφευχθούν άλ­λες, περισσότερο αρνητικές συνέπειες (π.χ. πρόκληση πανικού).
ü  Κρίση αξιών – εποχή ηθικής ρευστότητας – έλλειψη ηθικών αναστολών.
ü  Έλλειψη παιδείας, εσωτερικό κενό, ανασφάλειες, συμπλέγματα, εγωκεντρι­κές τάσεις, επικράτηση ατομικιστικού πνεύματος-κρίση σχέσεων-αστικο­ποιημένες κοινωνίες – έλλειψη σεβασμού στο συνάνθρωπο.
Αίτια παραπληροφόρησης (από δέκτες)
ü  Επικράτηση στείρας τεχνοκρατικής αντίληψης, θεοποίηση της τεχνολογίας. Στα πλαίσια της ηθικοπνευματικής κρίσης που επέρχεται, παρατηρείται έλ­λειψη ενδιαφέροντος για πολύπλευρη ενημέρωση. Μην έχοντας συγκροτη­μένη άποψη για τα τεκταινόμενα ο πολίτης, είναι πολύ ευκολότερο να πα­ραπληροφορηθεί.
ü  Στροφή στο χρήμα και την υπερκατανάλωση-αδιαφορία για τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις.
ü  Συνθετότητα – πολυπλοκότητα σημερινών κοινωνιών. Πολλοί και αλληλοσυ­γκρουόμενοι οι ρόλοι που επιτελεί ο σύγχρονος άνθρωπος, πολλαπλά τα μηνύματα που χρειάζεται ν` αφομοιωθούν, γρήγοροι οι ρυθμοί εκτύλιξης των γεγονότων – ραγδαίες οι αλλαγές, υπεραυξημένες οι ανάγκες και οι απαιτήσεις. Επομένως, δεν υπάρχει ούτε ελεύθερος χρόνος αλλά ούτε διά­θεση, στις περισσότερες περιπτώσεις, για ενασχόληση του μέσου πολίτη με τα κοινά. Είναι σαφώς ευκολότερο να διαστρεβλωθεί γι` αυτόν η αλήθεια.
ü  Απουσία μελέτης – παράδοση του ατόμου στην εντυπωσιακή και «εύπεπτη πληροφόρηση» που δεν απαιτεί πνευματική κόπωση, βαθύ προβληματισμό και αναζήτηση της αλήθειας.
ü  Στο πλαίσιο του σημερινού βιομηχανοποιημένου τρόπου ζωής, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε γρανάζι, της μηχανής, εγκλωβίζεται στην ειδίκευση, συρρι­κνώνοντας τα υπόλοιπα ενδιαφέροντα του και η παραπληροφόρηση είναι συχνό επακόλουθο αυτής του της μονομέρειας.
ü  Ιδεολογική σύγχυση της εποχής μας – κενό ιδεολογίας και απουσία νέων φι­λοσοφικών συστημάτων, νέων κοινωνικοπολιτικών τάσεων κ.λπ. Όλα αυτά απευαισθητοποιούν το σύγχρονο πολίτη και γίνεται πιο επιρρεπής στην πα­ραπληροφόρηση, γιατί δεν έχει το απαιτούμενο ιδεολογικό υπόβαθρο.
ü  Ζωτικά προβλήματα που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και σήμερα, όπως η ανεργία, οι αδικίες, οι ανισότητες σε συνδυασμό με την επιτηδειότητα ορισμένων πολιτικών ηγετών, οι οποίοι διαπνεόμενοι από ψηφοθηρικό πνεύμα τροφοδοτούν τους πολίτες-θύματα αυτών των καταστάσεων με φρούδες ελπίδες ικανοποίησης των αιτημάτων τους, παρασύρουν πολλούς στην παραπληροφόρηση.
ü  Χρησιμοποιούνται συνήθως έντεχνοι – ύπουλοι μηχανισμοί (π.χ. ωραιοποίηση. πλύση εγκεφάλου κ.λπ.) οπότε είναι πιο εύκολο να παρασυρθεί ο κό­σμος.
 
Συνέπειες παραπληροφόρησης
ü  Οι παραπληροφορημένοι πολίτες βλέπουν τα πράγματα μονοδιάστατα και γίνονται θύματα φανατισμού, χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού. Στερούνται λοιπόν τη δυνατότητα να εμβαθύνουν στα πράγματα και να διαμορφώσουν μια οργανωμένη αντίληψη για τον κόσμο.
ü  Περιορίζεται, η κριτική σκέψη και δεν είναι σε θέση να αμφι­βάλλουν γόνιμα ή ν’ αμφισβητούν.
ü  Οι πολίτες αυτοί ουσιαστικά δεν είναι σε θέση να ασκήσουν αποτελεσμα­τικό έλεγχο στους ηγέτες άρα και να συνειδητοποιήσουν τις όποιες ατα­σθαλίες ή παραβιάσεις αυτών.
ü  Την ίδια στιγμή, όταν η παραπληροφόρηση προέρχεται από φορείς της αντιπολίτευσης, τότε οι παραπληροφορημένοι πολίτες δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν το έργο των κυβερνώντων όσο σπουδαίο κι αν είναι και συχνά τους παρεμποδίζουν ως προς την ολοκλή­ρωση του.
ü  Στα δημοκρατικά πολιτεύματα οι πολίτες πρέπει να είναι έγκυρα και έγκαιρα πληροφορημένοι, ώστε να διεκδικούν τα δικαιώματα τους εφόσον τα γνωρίζουν, να υλοποιούν τις υποχρεώσεις τους και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στα κοινά. Αντίθετα πολίτες παραπληροφορημένοι είναι πολίτες-θύματα του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, πολί­τες χωρίς ουσιαστική πολιτική γνώση, που μπορεί να γίνουν άθυρμα στα χέρια επιτήδειων πολιτικών που προωθούν τον τυφλό κομματισμό σε βά­ρος τους.
ü  Ακόμη και στη βία ή το έγκλημα μπορεί να καταλήξουν πολίτες λόγω της παραπληροφόρησης, γιατί καθώς δεν έχουν σαφή αντίληψη των πραγμάτων, καταλήγουν συχνά σε ακρότητες. Μπορεί να υποδουλωθούν ακόμη και σε ρατσιστικές αντιλήψεις, να γίνουν θύματα του ρατσισμού και της όποιας προπαγάνδας, να οδηγηθούν σε συγκρούσεις ακόμη και σε πολέμους, εφό­σον δε γνωρίζουν την αλήθεια και παρασύρονται.
ü  Όταν σε μια κοινωνία ευδοκιμεί η παραπληροφόρη­ση, η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται, η δημοκρατία ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασμός προς το συνάνθρωπο και η πνευματική ελευθερία των πολιτών.
Τρόποι αντιμετώπισης
ΜΜΕ:
ü  Σκοπός τους πρέπει να είναι η απρόσκοπτη ενημέρωση, ο σεβασμός στον πολίτη, η αντικειμενική πληροφόρηση, χωρίς τάσεις υπερδιόγκωσης και εντυπωσιασμού. Όταν οι λειτουργοί των ΜΜΕ προβούν σε αυτοανάλυση, τό­τε θα υλοποιηθεί ο στόχος τους και έτσι δε θα αποτελούν πια την ίδια ιδεο­λογία, αλλά θα είναι ατραποί ιδεολογίας, βήμα πραγματικής ελευθεροτυ­πίας, άρα δε θα παραπληροφορούν. Χρειάζεται επίσης διάκριση είδησης -σχολίου, απαλλαγή από προκαταλήψεις και φανατισμό, ήθος κι υπευθυνότη­τα απ’ τους δημοσιογράφους και τήρηση από μέρους τους του κώδικα επαγ­γελματικής δεοντολογίας.
 
Οικογένεια:
ü  Μετάγγιση αρχών και αξιών τέτοιων, ώστε οι νέοι να διαμορ­φώσουν έναν υγιή χαρακτήρα, που θα αποτρέπει στο μέλλον κάθε φαινόμε­νο παραπληροφόρησης.
ü  Έλεγχος από τους γονείς των μηνυμάτων που δέχεται το παιδί και ουσια­στική συζήτηση, για την αποκωδικοποίηση και επεξεργασία τους.
ü  Γενικότε­ρα, αντιμετώπιση της κρίσης του οικογενειακού θεσμού μέσα από τη γόνιμη επικοινωνία.
Σχολείο:
ü  Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται αναδιάρθρωση με προσανατολισμό ανθρωποκεντρικό. Τη στείρα αποστήθιση και συσσώρευση γνώσεων πρέπει να διαδεχθεί η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, ώστε από μικρή ηλικία ο νέος να εθίζεται στον προβληματισμό, ο οποίος συμβάλλει στην άμβλυνση της παραπληροφόρησης. Η σχολική κοινότητα οφείλει να καλλιεργεί την κοινωνική συνείδηση έναντι του ανταγωνισμού, που κατισχύει στις μέρες μας, με αφετηρία το γόνιμο διάλογο διδασκόντων-διδασκομένων.
Πολίτευμα – Κράτος:
ü  Μόνο σ’ ένα δημοκρατικό πολίτευμα μπορεί να υπάρ­ξουν ευσυνείδητοι πολίτες-επαγγελματίες. που θα διαπνέονται από υψηλές αρχές και θα βιώνουν το δημοκρατικό τρόπο ζωής.
ü  Η πολιτεία ακολουθώ­ντας τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας και αποτελώντας υπερκομ­ματικό όργανο ελέγχου, είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσει τα κρούσματα παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ.
ü  Επίσης, αναγκαία είναι η αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ώστε κάθε πολίτης να μπορεί να προσεγ­γίσει πνευματικά αγαθά με τα οποία θα αντισταθεί σε κάθε μηχανισμό πα­ραπληροφόρησης.
ü  Οι πολιτικοί, τέλος, οφείλουν να λειτουργούν ως αντιπρό­σωποι του λαού και όχι ως φερέφωνα κομματικών σχηματισμών πρέπει να ασκούν το λειτούργημα τους με γνώμονα το κοινό καλό, γεγονός που ση­μαίνει περισσότερη αλήθεια και λιγότερο ψεύδος.
Πνευματική ηγεσία:
ü  Οφείλουν να στηλιτεύουν φαινόμενα παραπληροφόρησης και να μην αποστασιοποιούνται. Κυρίως δεν πρέπει να εξυπηρετούν συμφέρο­ντα, είτε πρόκειται για επιστήμονες (διαφημιστές, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι) είτε για καλλιτέχνες.
ü  Στόχος τους είναι να παρουσιάζουν το «βασιλιά γυ­μνό», χωρίς τάσεις ωραιοποίησης.
 
 
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
Ορισμός
Δημοσιογραφική δεοντολογία είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρεται ένας δημοσιογράφος καθώς και οι μέθοδοι που επιτρέπονται κατά την άσκηση του επαγγελματικού του καθήκοντος.
Βασικές αρχές του ηθικού κώδικα των δημοσιογράφων.
Κοινωνική ευθύνη:
ü  ευαισθησία και ενεργός συμμετοχή για την ανάδειξη και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων
ü  σεβασμός στους θεσμούς και στις αξίες και προώθηση συλλογικών προτύπων
ü  υπεύθυνη άσκηση των επαγγελματικών καθηκόντων
ü  υπεράσπιση της Αλήθειας, της Δικαιοσύνης, της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας
ü  αντικειμενικός έλεγχος και τεκμηριωμένη κριτική στην πολιτική εξουσία
ü  αποκάλυψη της αδικίας, της παρανομίας και κάθε μορφής κοινωνικής σήψης αλλά και αποφυγή διόγκωσης των κοινωνικών προβλημάτων
ü  προβολή με παρρησία της γνώμης, έναντι οποιουδήποτε προσωπικού κόστους
ü  απόρριψη μεθόδων που διχάζουν και φανατίζουν το λαό
ü  στηλίτευση της παραπληροφόρησης
ü  αποκάλυψη φαινομένων δημαγωγίας και κάθε μορφής λαϊκισμού.
Επαγγελματική ακεραιότητα:
ü  άρτια επαγγελματική κατάρτιση
ü  γενικότερη μόρφωση
ü  εγκυρότητα  στην πληροφόρηση (διασταύρωση πληροφοριών)
ü  αποφυγή παραπληροφόρησης
ü  καλλιέργεια στο κοινό της κριτικής προσέγγισης της κοινωνικής πραγματικότητας
ü  ικανότητα πειθούς και άριστη γνώση τόσο της μητρικής όσο και άλλων γλωσσών
ü  συναίσθηση του παιδαγωγικού τους ρόλου, λόγω της δύναμης των ΜΜΕ στην κοινωνία
ü  ανιδιοτέλεια, πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας, έλλειψη βεντετισμού, καριερισμού και τυχοδιωκτισμού
ü  αδωροληψία. ηθικότητα, εντιμότητα, ειλικρίνεια, πνεύμα δικαιοσύνης, επαγγελματική ευσυνειδησία και εχεμύθεια
ü  απόσταση από οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.
Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου:
ü  διακριτικότητα
ü  αποκαλύψεις θεμάτων που αφορούν το δημόσιο συμφέρον κι όχι την προσωπική ζωή
ü  αποφυγή αποπροσανατολισμού, σκανδαλοθηρίας, λασπολογίας, σπίλωσης της προσωπικής ζωής. δυσφήμισης, ρυπαρογραφίας (κίτρινος Τύπος ), προκειμένου να αυξηθεί η ακροαματικότητα / θεαματικότητα
ü  σεβασμός του απόρρητου της ιδιωτικής ζωής επώνυμων και ανώνυμων (συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του ανθρώπου)
ü  συμπόνια και αρωγή  στον πόνο,  στη  δυστυχία και στις ιδιαίτερες στιγμές των ανθρώπων κι όχι κοινοποίηση και εκμετάλλευση τους για ικανοποίηση της αδηφάφου περιέργειας του κοινού.
Σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος. Αυτό επιτυγχάνεται με την:
ü  έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση του κοινού
ü  διατήρηση άγρυπνης της κοινωνικής συνείδησης
ü  γνώση των προβλημάτων που απασχολούν το λαό και συστράτευση στην επίλυση τους
ü  πρόταξη του δημόσιου έναντι του ατομικού συμφέροντος
ü  αποφυγή δημιουργίας και εξυπηρέτησης διαπλεκομένων συμφερόντων
ü  καταγγελία φαινομένων ηθικής διαφθοράς δημόσιων λειτουργών
ü  αποκάλυψη κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος και συμβάσεων που βλάπτουν το δημόσιο συμφέρον.
ü  δημιουργία προϋποθέσεων για δυνατότητα πρόσβασης τον κοινού στα ΜΜΕ.
ü  δημοκρατική και ελεύθερη λειτουργία των ΜΜΕ
ü  ανεξαρτησία από κάθε είδους κέντρα εξουσίας και εξυπηρέτησης συμφερόντων
ü  οργάνωση συζητήσεων με συμμετοχή εκπροσώπων των κοινωνικών φορέων
ü  συνεχής  επικοινωνία του  δημοσιογράφου  με το κοινό και δημοσιοποίηση των προβλημάτων, των θέσεων και των απόψεων του (αμφίδρομη επικοινωνία Τύπου-κοινού).
Τι πρέπει να γίνει
Για την εφαρμογή του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας πρέπει:
Οι δημοσιογράφοι:
ü  να αντιληφθούν ότι την ευθύνη για την εφαρμογή του Κ.Δ.Δ. έχουν οι ίδιοι, όταν:
Ø πιστεύουν σ΄ αυτό που κάνουν
Ø σέβονται τη δουλειά τους
Ø εμπεδώσουν ότι η ποιότητα και η εγκυρότητα της ενημέρωσης είναι καθήκον αλλά και συμφέρον τους.
Το ΕΣΡ:
ü  να συντάξει και να δημοσιοποιήσει τους βασικούς άξονες του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας
ü  να εντείνει την εποπτεία της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς στην Κοινωνία της Πληροφορίας.
Οι επιχειρήσεις ενημέρωσης να:
ü  αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινή γνώμη
ü  μην αντιμετωπίζουν τους δημοσιογράφους ως αναλώσιμο είδος μερικών χρήσεων
ü  μην εκμεταλλεύονται την ανεργία των νέων που θέλουν να ασχοληθούνε το δημοσιογραφικό επάγγελμα.
Η πολιτεία να:
ü  μεριμνήσει για τη διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων των δημοσιογράφων, έτσι ώστε απρόσκοπτα να ασκούν το έργο τους
ü  επιβάλει αυστηρές κυρώσεις, όταν παραβιάζονται βασικές αρχές της ελευθερίας των πολιτών και τα ατομικά τους δικαιώματα
ü  πάρει   μέτρα   για   την   καταπολέμηση   των   διαπλεκόμενωνσυμφερόντων(αλληλεξαρτώμενα συμφέροντα μεταξύ πολιτικών και επιχειρηματιών του χώρου των ΜΜΕ)
ü  επιδιώξει τη πολυφωνία και την ελεύθερη έκφραση, μέσα από τα ΜΜΕ
ü  διασφαλίσει τα δικαιώματα των πολιτών και τη συνοχή μιας δημοκρατικής κοινωνίας
ü  δημιουργήσει κανόνες που θα επιτρέπουν και θα ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές δράσεις με τα νέα μέσα
ü  απελευθερώσει και αναδιαρθρώσει τους μηχανισμούς ελέγχου της αγοράς.
Οι πολίτες:
ü  να αποκτήσουν πολιτική συνείδηση
ü  κριτική σκέψη
ü  ενδιαφέρον για ουσιαστική ενημέρωση.
ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Αρνητικά χαρακτηριστικά των δελτίων ειδήσεων.
ü  Αδικαιολόγητα μεγάλη η διάρκεια τους με πολλά μάλιστα ανούσια θέματα(απομάκρυνση του κόσμου από τα σοβαρά ζητήματα).
ü  Διακόπτονται από πολλές διαφημίσεις. Τελικά, το δελτίο ειδήσεων μετατρέπεται σε μία εκπομπή, όπως πολλές άλλες, στις οποίες σημασία έχει το κέρδος (ιδιαίτερα σε ιδιω­τικά κανάλια και σταθμούς). Έχουμε πλέον την εμπορευματοποίη­ση του δελτίου ειδήσεων.
ü  Στο όνομα του κέρδους επιλέγονται θέματα που «πουλάνε», όπως αυτά που σχετίζονται με την ιδιω­τική ζωή καλλιτεχνών ή πολιτικών (σκανδαλοθηρία) ή εκείνα που προβάλ­λουν δυσάρεστες στιγμές ή τον πόνο προσώπων – οικογενειών και αποβλέ­πουν στη συγκίνηση του δέκτη, τη διέγερση του συναισθήματος κ.λπ. (εμπο­ρευματοποίηση ανθρώπινου πόνου). Θυμίζουν, επομένως, τα σύγχρονα δελ­τία ειδήσεων τα γνωστά τηλεριάλιτι που κάθε άλλο παρά τιμούν το δεχτή, την αισθητική και την παιδεία του.
ü  Τα δελτία ειδήσεων, ιδιαίτερα από την τηλεόραση, χάνουν σήμερα τη σοβα­ρότητα τους, μετατρέπονται σε άλλου τύπου εκπομπές, δε θυμίζουν το λα­κωνικό, ουσιαστικό 15άλεπτο ή 20άλεπτο που αποσκοπεί στην πληροφόρηση του πολίτη όσον αφορά στα βασικά ζητήματα της ελληνικής και διεθνούς επικαιρότητας.
ü  Το ασταμάτητο κυνήγι της είδησης (ειδησεοθηρία), με στόχο την αποκλειστι­κότητα ή την πρωτιά, οδηγεί σε υπερπληροφόρηση των πολιτών, και το κυριό­τερο, στον καταιγισμό των πολιτών με μηνύματα ανούσια, δευτερεύουσας σημασίας.
ü  Οι ειδήσεις δεν ελέγχονται επαρκώς ή παραμένουν ανεξακρίβωτες, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ο πολίτης να παραπληροφορείται.
ü  Δραματοποίηση των γεγο­νότων βίας σε επίπεδο ειδησεογραφίας και η παρουσίαση του εγκλήματος με ωμό τρόπο για λόγους εντυπωσιασμού και τηλεθέασης.
ü  Στα κρατικά κανάλια (αλλά ως ένα βαθμό και στα ιδιωτικά) δίνεται το ειδησεογραφικό δελτίο με στίγμα υπέρ του κυβερνώντος κόμματος, ενώ το δελτίο ειδήσεων πρέπει να είναι αντικειμενικό και ακομμάτιστο.
ü  Γενικότερα, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της διαπλοκής της είδησης με το σχόλιο.
ü  Το φαινόμενο των «παραθύρων», τέλος, που είναι δημιούργημα του σημερι­νού δελτίου ειδήσεων, προσβάλλει την ίδια τη διαδικασία του υγιούς διαλό­γου. Οι φιλοξενούμενοι μιλούν όλοι μαζί, χωρίς ν’ ακούει ο ένας τον άλλον ενώ πραγματοποιούνται συγκρούσεις και διαξιφισμοί που μπορεί να καταλήγουν και σε ύβρεις δίνοντας ιδιαίτερα αρνητικό παράδειγ­μα στους δέκτες.
Πώς πρέπει να είναι το δελτίο ειδήσεων
ü  Να είναι σοβαρό με σαφήνεια, ακρίβεια, συντομία, λακωνικότητα.
ü  Να παρουσιάζει εμφανώς διαχωρισμένη την είδηση από το σχόλιο.
ü  Παρουσιαστές με παιδεία, γνώση της γλώσσας, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις και φανατισμό, να τη­ρούν τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας δίχως να εξυπηρετούν οικο­νομικά ή πολιτικά συμφέροντα.
ü  Αποφυγή σκανδαλοθηρίας.
ü  Διαχωρισμός κριτικής απ` το κουτσομπολιό.
ü  Να υπηρετούν το διάλογο και την πολυφωνία.
ü  Να προβαίνουν σε έγκυρη αλλά και έγκαιρη ενημέρωση, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.
ü  Να φωτίζεται η είδηση ολόπλευρα και όχι μόνον ορισμένες πτυχές της.
ü  Να προβάλλονται και οι δημιουργικοί άνθρωποι, οι διακεκριμένοι πνευματι­κά και οικονομικά (όχι μόνο οι δεύτεροι), οι άνθρωποι με ήθος, οι πνευματι­κοί ηγέτες της κοινωνίας και όχι οι χαμηλού επιπέδου ηθοποιοί – τραγουδι­στές ή κάποιοι κοινοί εγκληματίες του ποινικού δικαίου.
ü  Να γίνεται εύστοχη ιεράρχηση των ειδήσεων ανάλογα με τα «αστέρια της είδησης» και να μην υπερτονίζονται ασήμαντα ζητήματα που απομακρύνουν το κοινό από τα «καυτά» θέματα της επικαιρότητας και τους ουσια­στικούς προβληματισμούς που θα έπρεπε να έχει.
ü  Να είναι στυλοβάτης της ελεύθερης – αντικειμε­νικής ενημέρωσης, να συμβάλλει στην εδραίωση της υγιούς πλουραλιστικής δημοκρατίας και να συντελεί στην πληροφόρηση και την αφύπνιση του κοι­νού, ώστε οι πολίτες ν` αναπτύσσουν την κριτική και τον προβληματισμό τους πάνω στα σοβαρά θέματα της επικαιρότητας, να διαμορφώ­νουν άποψη και να συμμετέχουν αποτελεσματικά στο κοινωνικοπολιτικό γί­γνεσθαι.
ü  Η υπενθύμιση στους πολίτες των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων τους, με στόχο τη συνετή διεκδίκηση των πρώτων και τη συνεπή υλοποίηση των δεύτερων, είναι επίσης χρέος των συντακτών του δελτίου ειδήσεων, εφόσον η κατάλληλη ενημέρωση του πολίτη συνδέεται και μ` αυτό.
ü  Ακόμη, ο έλεγ­χος των πολιτικών ηγετών και η στηλίτευση των οποιωνδήποτε ατασθαλιών και παραβιάσεων καθώς και η άμεση λήψη μέτρων απ` τους αρμόδιους για την καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων μπορεί να είναι τα άμεσα θετικά αποτελέσματα ενός σοβαρού και αξιόλογου δελτίου, στο πλαίσιο του οποί­ου ο δημοσιογράφος θέτει εύστοχα ερωτήματα, «πιέζει» τους πολιτικούς όλων των παρατάξεων και διεκδικεί εξ ονόματος των πολιτών και για το καλό όλων.
ü  Ως προς την ιεράρχηση των ειδήσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα γνωστά «αστέρια της είδησης»: εκρηκτι­κότητα, επικαιρότητα, εγγύτητα, εκκρεμότητα, συγκίνηση, συνέπειες, σπου­δαιότητα, σπανιότητα.
Με ποια κριτήρια ιεραρχούνται οι ειδήσεις στα Μ.Μ.Ε.
ü  Πρώτο κριτήριο στην επιλογή των ειδήσεων είναι δυστυχώς η μεγαλύτερη δυνατή τηλεθέαση.
ü  Στόχος γίνεται η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων (εμπορευματο­ποίηση των ΜΜΕ) αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Στην εποχή της κρίσης των αξιών και της ηθικής χαλάρωσης, όπως συνηθί­ζουμε να χαρακτηρίζουμε την εποχή μας, δεν προάγεται ο σεβασμός στους δέκτες απ` τους ανθρώπους των ΜΜΕ.
ü  Η προσωπική ζωή ή η επαγγελματική δράση εμπορικών καθαρά καλλιτε­χνών, τα σχόλια και τα κουτσομπολιά γι’ αυτούς, καθώς και τα θέματα μό­δας είναι πρώτης προτεραιότητας στα δελτία των ειδήσεων. Άλλωστε ζούμε στην εποχή της διαφήμισης και της υπερκατανάλωσης. Στα δελτία των ειδήσεων αφιερώνεται σχεδόν ίσος χρόνος πλέον και στις διαφημίσεις (εμπορευματοποίηση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων).
ü  Συχνά προβάλλονται απ’ τα δελτία ειδήσεων γεγονότα βίας με ωμό τρόπο.
ü  Γνωστοποιούνται δακρύβρεχτες ανθρώπινες ιστορίες που συγκινούν τους δέκτες προκαλώντας τον οίκτο τους.
Ποιους κίνδυνους εγκυμονεί για τους πολίτες.
ü  Αλλοίωση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων.
ü  Παραπληροφόρηση και αποπροσανατολισμός του κόσμου απ` τα βασικά θέματα.
ü  Παρέχεται μια κακής ποιότητας κουλτούρα στο κοινό, η οποία υποβαθμίζει το μορφωτικό του επίπεδο.
ü  Μπορεί να πέσουν θύματα προπαγάνδας, να μαζοποιηθούν και να χάσουν την πνευματική τους ελευθερία.
ü  Απειλείται η ίδια η δημοκρατία, γιατί το δελτίο ειδήσεων που υπηρετεί θεωρητικά την ελευθερία γνώμης και έκφρασης του πολίτη, μετα­τρέπεται σε μία εκπομπή κουτσομπολίστικη, τις πε­ρισσότερες φορές, με αρκετές διαφημίσεις κ.λπ., αντί να είναι μια ευσύνο­πτη ανακοίνωση των γεγονότων της ημέρας εθνικών και παγκόσμιων σε συνδυασμό με κάποια κριτική ή ανάλυση από φερέγγυους ανθρώπους όλων των πλευρών.
ü  Προωθείται ως αξία ζωής το χρήμα και θεωρούνται, ως επιτυχημένοι οι άν­θρωποι που είναι πλούσιοι και διάσημοι, ενώ τελικά τα ευτελούς σημασίας θέματα προηγούνται των σημαντικών.
ü  Ακόμη, εάν κάποια γεγονότα – ειδή­σεις κ.λπ. είναι άκρως σημαντικά, υπερπροβάλλονται, σε σημείο ώστε να κουράζουν τους δέκτες, οι οποίοι «εθίζονται» στο ίδιο το γεγονός, με απο­τέλεσμα είτε να το μυθοποιούν είτε να το απαξιώνουν, θεωρώντας το μέρος της καθημερινότητας κ.λπ. (π.χ.  τρομοκρατία στην Ελλάδα).