Τετάρτη 2 Μαρτίου 2016

'ΕΞΙ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΝΕΟΙ', ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

http://blogs.sch.gr/gymkoris/2013/11/13/%CE%B3%CE%B9%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CF%87%CE%B5%CE%B9%CE%BC%CF%89%CE%BD%CE%AC%CF%82-%CE%AD%CE%BE%CE%B9-%CF%87%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82-%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B5/

  1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Δικτατορία  1967-1974
  2. ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ: Γεγονότα Πολυτεχνείου 17 Νοεμβρίου 1973
  3.  ΘΕΜΑ : ο θάνατος και η εξαφάνιση των νέων μέσα στο' βάραθρο' που άνοιξε η γη μετά την καταστολή της εξέγερσης, καθώς και το δέος που καταλαμβάνει τους υπόλοιπους
  4. ΓΛΩΣΑ-ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ: νεωτερική λογοτεχνία-συμβολισμοί:
  • 6000 νέοι,
  • σιωπή
  • ακίνητες χειρονομίες
  •  μαρμαρωμένος(= θάνατος),
  • Μεταφορές
  •  τολμηρές-υπερρεαλιστικές εικόνες ( βούλιαγμα γης).
5.ΦΩΝΕΣ ΚΑΙ ΦΩΝΑΖΕ: α) πρόκειται για συνθήματα  ( ελευθερία και δημοκρατία) των φοιτητών και από ραδιοφωνικό σταθμό β)συνθήματα πλήθους που συμπαραστεκόταν, γ) έμφαση στις φωνές, γιατί μετά θα σιγήσουν όλα (αντίθεση) και θα επιβληθεί η σιωπή του θανάτου(σιωπή σεβασμού προς αγώνα και θυσία).
6.ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΗΣ :α)αποτρόπαιη εξουδετέρωση κινήματος νέων με βίαιη εισβολή τανκ, β)υπερρεαλιστική εικόνα: βάρος νέων που η γη δεν αντέχει και υποχωρεί, γ)συμβολισμός μεγέθους εγκλήματος, δ)η φύση αναστατώθηκε και ετοίμασε μόνη της μνημείο των ηρώων στα έγκατά της, σαν να γονάτιζε μπροστά τους.
7.ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ ΟΛΟΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ: α)δεν αντέχουν να αντικρίσουν το φριχτό έγκλημα, β)είναι βέβαιοι ότι θα νιώσουν μικροί μπρος στο μεγαλείο των νεκρών γ) είναι πια ιερό.
8. ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΝΕΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ: α)να μη δουν τη φρίκη του βίαιου θανάτου που θα τις καταρρακώσει και β)να παραμείνουν περήφανες.
9.ΒΟΥΛΙΑΓΜΑ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ:
  • ο θάνατος αποδίδεται με το βούλιαγμα ( πολλές σχετικές φράσεις)
  • ο θάνατος υποβάλεται με σιωπή και ακινησία
  • η αποφυγή της λέξης θάνατος παραπέμπει στην αθανασία.
10.ΤΙ ΥΠΟΒΑΛΕΙ Η ΕΙΚΟΝΑ:
  • Τη βαρύτητα της θυσίας
  • Τη βιαιότητα ιστορίας
Το  βάραθρο  αποτελεί μνημείο θυσίας και μαρτυρία για το έγκλημα.
11.ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΗ ΣΤΑΣΗ: κανείς να μην τολμήσει:
  • Ο αφηγητής είναι οργισμένος με το  φρικτό έγκλημα.
  • Πρέπει να  προστατευθεί το μνημείο από βέβηλα βλέμματα και να κρατηθεί η θυσία μακριά από καπήλευση
  • Υποδεικνύει σε όλους τη στάσης απόλυτου σεβασμού
12.ΣΤΟΧΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ : να καθαγιάσει το θάνατο των νέων της  17 Νοεμβρίου 1973.
13.ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ: τριτοπρόσωπος αφηγητής



O Γιώργος Xειμωνάς γεννήθηκε στην Kαβάλα το 1939. Σπούδασε
στην Iατρική Σχολή του Aριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
και στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. Tο 1964 πήγε στο Παρίσι, όπου μετεκ-
παιδεύτηκε στην ψυχιατρική και τη νευροψυχολογία και άσκησε αργό-
τερα την ειδικότητά του στο Aιγινήτειο Nοσοκομείο της Aθήνας. Kατό-
πιν διορίστηκε καθηγητής της Iατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Aθη-
νών.
Tα δοκίμιά του Έξι μαθήματα για το λόγο (1984), O χρόνος και το
σύμβολο. Έβδομο μάθημα για το Λόγο (1985) και Δύσθυμη Aναγέννηση.
Όγδοο μάθημα για το Λόγο (1987) αποτελούν αποτέλεσμα των ερευνών
του στη νευροψυχική λειτουργία του λόγου. Στη λογοτεχνία εμφανίστη-
κε το 1960 με το έργο Πεισίστρατος και ακολούθησαν H εκδρομή (1964),
Mυθιστόρημα (1966), O γιατρός Iνεότης (1971), O γάμος (1974), O αδελ-
φός (1975), Oι Xτίστες (1979), Tα ταξίδια μου (1984), το οποίο την επό-
μενη χρονιά βραβεύτηκε με το πρώτο Kρατικό Bραβείο Διηγήματος, O
εχθρός του ποιητή (1990). Στα παραπάνω κείμενα δοκιμάζονται οι σχέ-
σεις μεταξύ μύθου και λόγου, συμβόλων, χωρόχρονου, μνήμης και
υπαρξιακών βιωμάτων. Eπίσης έγραψε το λιμπρέτο της όπερας “Πυλά-
δης” (1992) και μετέφρασε την “Hλέκτρα” του Σοφοκλή (1984), τις
“Bάκχες” και τη “Mήδεια” του Eυριπίδη (1985 και 1989 αντίστοιχα) και
τον “Άμλετ” του Σαίξπηρ (1988).
O Xειμωνάς ήταν παντρεμένος με τη συγγραφέα θεατρικών έργων
Λούλα Aναγνωστάκη. Tο 2000 πέθανε από ανακοπή καρδιάς σε νοσο-
κομείο του Παρισιού, όπου νοσηλευόταν.

Στο σύντομο αυτό απόσπασμα, που προέρχεται από το βιβλίο O γά-
μος (1974), ο Xειμωνάς μνημονεύει τη θυσία των νέων φοιτητών του
Πολυτεχνείου στις 17/11/1973 με το δικό του ξεχωριστό τρόπο· με το θά-
νατο των εξεγερμένων ένα τεράστιο βάραθρο ανοίγει στη γη και τους 
καταπίνει ενώ ο υπόλοιπος κόσμος καταλαμβάνεται από ένα ιερό δέος
και μια σιωπή μην τολμώντας να κοιτάξει μέσα στο κενό.
i) Περιεχόμενο και νοηματικά κέντρα
Mε αφορμή την εξέγερση και το θάνατο των νέων στο Πολυτεχνείο
το Nοέμβρη του 1973, ο συγγραφέας μεταφέρει το κέντρο βάρους του
ιστορικού επεισοδίου από επίκαιρο και συγκυριακό σε διαχρονικό και
ριζωμένο στην εθνική μνήμη και συνείδηση. Oι τραγικές συνέπειες της
καταστολής της εξέγερσης περιγράφονται σαν μια φυσική καταστροφή:
Oι νεκροί βουλιάζουν μέσα στη γη που υποχωρεί και σχηματίζεται ένα
τεράστιο βάραθρο. Tο βάραθρο αυτο συμβολίζει από τη μια μεριά τη θυ-
σία και λειτουργεί ως μνημείο της συλλογικής μνήμης, ενώ από την άλ-
λη θυμίζει το αποτρόπαιο έγκλημα που συντελέστηκε εκεί, γι’ αυτό και
όσοι έμειναν ζωντανοί δεν τολμούν να κοιτάξουν. Aπέναντι στους τε-
λευταίους στέκεται επικριτικά ο αφηγητής, ο οποίος είναι διατεθειμένος
να προστατεύσει μόνος του το μνημείο και τη μνήμη των νεκρών.
ii) Nοηματική απόδοση
Έξι χιλιάδες νέοι και παιδιά κλείστηκαν μέσα στο κτίριο και φώνα-
ζαν συνθήματα κατά της δικτατορίας, περικυκλωμένοι από το στρατό
και τον υπόλοιπο κόσμο που φώναζε και αυτός μαζί τους. Ξαφνικά οι
φωνές σταμάτησαν να αντηχούν, οι νέοι έπεσαν κάτω νεκροί κι άρχισαν
να βουλιάζουν μέσα στη γη, η οποία υποχώρησε από το βάρος τους
ανοίγοντας ένα τεράστιο βάραθρο, μέσα στο οποίο βυθίστηκαν. Ωστόσο,
αυτοί που έμειναν ζωντανοί δεν τολμούσαν να κοιτάξουν μέσα στο βά-
ραθρο αποστρεφόμενοι το θέαμα των στοιβαγμένων νεκρών, ενώ ο συγ-
γραφέας τους απειλεί δίνοντάς τους την εντολή να μη διανοηθούν να
πλησιάσουν το βάραθρο.
iii) Xαρακτηρισμός πρωταγωνιστών / ηρώων
Έξι χιλιάδες νέοι: Eίναι εκείνοι που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν
στη διάρκεια του δικτατορικού καθεστώτος (1967 - 1974) για την ελευ-
θερία, τα δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια
της ζωής. Tο υψηλό και αγωνιστικό τους φρόνημα και ο μαρτυρικός
τους θάνατος αποτελούν ύψιστα παραδείγματα αφοσίωσης και αυτα-
πάρνησης αλλά και πρότυπο για τις επόμενες γενιές.

Nοηματικές ενότητες / Eπιμέρους πλαγιότιτλοι
Oλόκληρο το κείμενο αποτελεί μια ενιαία νοηματική ενότητα.
Πλαγιότιτλος: H θυσία των νέων και ο σεβασμός της μνήμης τους.

E. TEXNIKH – TEXNOTPOΠIA TOY EPΓOY
i) Ύφος / Mορφή
Tο ύφος του κειμένου είναι πυκνό, σοβαρό και υποβλητικό. O συγγρα-
φέας περιγράφει το ιστορικό γεγονός με αόριστους και γενικούς όρους,
χωρίς να προσδιορίζει το χρόνο, τον τόπο και τα πρόσωπα, αλλά θέλει να
παρουσιάσει στον αναγνώστη τον αντίκτυπο που προκάλεσε η θυσία πα-
ρομοιάζοντας τις συνέπειες της εξέγερσης με την εικόνα μιας φυσικής κα-
ταστροφής, (π.χ. «Aβάσταχτα σώματα κι άρχισαν να βουλιάζουν»).
ii) Σχήματα λόγου
Προσωποποιήσεις / Mεταφορές: §1 «Ξαφνικά κατέβηκε... βάρυναν»,
«… ακατανίκητο βάρος …», «ταραγμένο σύμπλεγμα...», «Aβάσταχτα
σώματα...», «... ο σωρός βούλιαζε μαρμαρωμένος...», «… τρυφερό χώ-
μα...», «... άγκυρες του κακού...», «... η γη έγειρε ...».
Παρομοιώσεις: §1 «... σαν ένα τεράστιο... όπως ... καταστροφής...»,
«... σαν τελευταίοι θάμνοι και χάθηκαν», «... σαν μια καθίζηση», «... σαν
καράβι... σε γκρεμνό».
Eπαναλήψεις: «κανείς δεν πλησιάζει... κανείς ποτέ δε θα τολμήσει ...
κανείς να μην τολμήσει».
Eικόνες (συμβολιστικές): §1 «Aβάσταχτα σώματα ... προς τα εκεί».
Aντιθέσεις (Λεκτικές / Nοηματικές): §1«Έξι χιλιάδες ... κλείστηκαν με
φωνές... Ξαφνικά κατέβηκε μια σιωπή ...», «... ακίνητες χειρονομίες...».
Παρηχήσεις του σ και του β: «Γλυστράν βαθιά και βυθίζονται βαριά».
iii) Γλώσσα
H γλώσσα του κειμένου είναι η απλή δημοτική. O λόγος είναι μα-
κροπερίοδος και τα σημεία στίξης απουσιάζουν, ενώ τα ουσιαστικά
προσδιορίζονται από επίθετα και μετοχές, που αποδίδουν πλήρως και
συμπυκνωμένα το νόημα («ακατανίκητο βάρος», «ταραγμένο σύμπλεγ-
μα», «αβάσταχτα σώματα», «ακίνητες χειρονομίες», «παραχωμένες
άγκυρες»). 
O συγγραφέας χρησιμοποιεί λυρικές εκφράσεις στη δημιουργία των
συμβολικών εικόνων της αφήγησης και επίσης παρατηρείται μια ασυνέ-
χεια στην ακολουθία των λέξεων («από τις παραχωμένες άγκυρες του κα-
κού και σκαλωμένες»), στοιχείο που επιτείνει την ένταση της αφήγησης.

1. Γιατί, στην αρχή του κειμένου, ο συγγραφέας δίνει έμφαση στις
φωνές;
Ο συγγραφέας επιμένει στη διαχρονικότητα του συγκεκριμένου ιστο-
ρικού γεγονότος της εξέγερσης των φοιτητών του Πολυτεχνείου το Νοέμ-
βριο του 1973. Δεν ενδιαφέρεται να δώσει λεπτομέρειες του συμβάντος,
αλλά να διατρανώσει το μεγαλείο της θυσίας των νέων αυτών ανθρώπων.
Έτσι, ξεκινά από το βασικότερο όπλο που διέθεταν και χρησιμοποίησαν
στον αγώνα τους κατά της στρατιωτικής Χούντας. Οι φωνές τους, που
ακούγονταν σθεναρές, γενναίες, αμετακίνητες από τα πιστεύω τους, διά-
χυτες από το ραδιοφωνικό σταθμό του Πολυτεχνείου και από τα μεγά-
φωνα της σχολής τους, καλούσαν όλους τους συμπολίτες τους να ξεση-
κωθούν και να αποτινάξουν το ζυγό της φίμωσης και της ανελευθερίας
και να σταθούν στο πλευρό του δικού τους δίκαιου αγώνα. Αυτές ήταν
που έγιναν κραυγές και παρακαλούσαν σπαρακτικά τους στρατιώτες-όρ-
γανα του χουντικού καθεστώτος να φύγουν από τα άρματα μάχης, να πε-
τάξουν τα όπλα τους και να τους συμπαρασταθούν εκείνη την ύστατη
στιγμή που οι δεύτεροι εισχωρούσαν στο προαύλιο του εκπαιδευτικού
ασύλου με σκοπό να τις πάψουν, να τις αφανίσουν. Όλο αυτό το πολύ συ-
γκινητικό ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων του Πολυτεχνείου συγκε-
ντρώνει και συμπυκνώνει ο Χειμωνάς στην εισαγωγική φράση του κειμέ-
νου «Έξι χιλιάδες νέοι κι έφηβοι παιδιά και κλείστηκαν με φωνές». Σκο-
πός του είναι να υμνήσει τη θυσία των φωνών αυτών, μιας και αυτές εί-
ναι χαραγμένες στη μνήμη των ανθρώπων από εκείνο το μοιραίο συμβάν
και όχι το πρόσωπο των νεαρών αγωνιστών ή κάποιες έντονες ενέργειές
τους εκτός του χώρου της σχολής τους.
2. Τι συμβολίζει η καθίζηση της γης στο Πολυτεχνείο; Γιατί κανείς
δεν πλησιάζει και όλοι αποστρέφονται το βάραθρο;
222 Η βίαιη και μοιραία καταστολή της εξέγερσης του 1973 με την εισβο-
λή των τανκς στο Πολυτεχνείο και την καταπάτηση των σωμάτων, αλλά
και των ελεύθερων ψυχών των φοιτητών που έστεκαν στις πύλες και τον
προαύλιο χώρο του καθώς και η θανάτωση πολλών νεαρών που συνε-
λήφθησαν μέσα στη σχολή αποδίδονται από το συγγραφέα ως ένα κατα-
στροφικότατο γεωλογικό φαινόμενο, σαν μια καθίζηση κατά την οποία
υποχωρεί το έδαφος και σχηματίζεται μια τεράστια κοιλότητα, ένα βά-
ραθρο που θα φιλοξενεί από εκείνη τη στιγμή και πλέον τα άψυχα κορ-
μιά των ψυχωμένων κατόχων τους, των αγωνιστών που δολοφονήθη-
καν τόσο αναίτια και άγρια. Το βάραθρο αυτό αποτελεί το ομαδικό τα-
φικό μνημείο των ηρώων που βάναυσα κατακρεουργήθηκαν, αλλά και
μια χειροπιαστή ανάμνηση του αποτροπιασμού της γης και των ανθρώ-
πων που παρακολούθησαν το βίαιο έγκλημα που πραγματοποιήθηκε
μπροστά στα μάτια τους. Εξαιτίας της δεύτερης αυτής ιδιότητάς του,
κάνει όλους τους περαστικούς να αποστρέφουν το βλέμμα τους από πά-
νω του, γιατί ζωντανεύει τις φρικαλεότητες εκείνης της ζοφερής νύχτας.
3. Γιατί ο συγγραφέας απομακρύνει ακόμα και τις μάνες από τον
τόπο της θυσίας των νέων;
Το ταφικό βάραθρο που σχημάτισε η γη καλύπτει τα σώματα και την
ανάμνηση σπουδαίων μορφών που αγωνίστηκαν για υψηλά ιδανικά και
αξίες που καλύπτουν και προασπίζουν την ηθική ακεραιότητα όλων
των ζωντανών συνανθρώπων τους. Αυτό που πρέπει πλέον να τους
αποδοθεί είναι ασίγαστη τιμή και αιώνια μνήμη του μεγαλείου τους. Ο
αγώνας τους δεν ήταν άδικος, γιατί ο θάνατός τους απέφερε καρπούς
ελευθερίας· κάτι που οφείλουν οι ζωντανοί να σεβαστούν και να διαφυ-
λάξουν με τη δική τους αγωνιστική ετοιμότητα σε ανάλογες περιστάσεις
και όχι να καλύψουν με σπαρακτικούς θρήνους και ατέλειωτη θλίψη,
στερώντας με αυτόν τον τρόπο την πραγματική αξία της θυσίας των
γενναίων νεαρών ηρώων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, ο συγγραφέας
απομακρύνει με μεγάλο στόμφο και ιδιαίτερη αυστηρότητα τις μάνες
των νεκρών από τον τόπο της ηρωικής πτώσης τους· γιατί ο πόνος αυ-
τών των γυναικών και οι σπαρακτικοί λυγμοί τους θα υποβιβάσουν το
συνειδητοποιημένο αγώνα και τη μεγαλειώδη αυτοθυσία των παιδιών
τους και θα εστιάσουν στο χαμό τους από τη ζωή.
4. Ποια είναι η προσωπική στάση του συγγραφέα, που δηλώνεται
με την τελική, απόλυτη απαγόρευση: «Κανείς να μην τολμήσει»;
Τι υπερασπίζεται με αυτή την αδιάλλακτη στάση του;
Η αδιάλλακτη στάση που δείχνει να υιοθετεί ο συγγραφέας οφείλεται 
στο τρομακτικό δέος που τον έχει καταλάβει από τη στιγμή του μοιραί-
ου ιστορικού γεγονότος της στυγερής δολοφονίας των νέων, αυτών των
ελεύθερων και ιδεολόγων αγωνιστών, οι οποίοι βάδισαν προς το θάνα-
το με άκαμπτο το φρόνημά τους και μόνο όπλο τους τις ειρηνικές και
ονειροπόλες, αγνές φωνές τους. Μπροστά σε αυτό το ηθικό μεγαλείο,
νιώθει το χρέος να επιβάλλει σε όλους τους σύγχρονούς του το σιωπη-
λό σεβασμό προς την ανυπέρβλητη προσφορά των νεκρών και να δια-
φυλάξει ο ίδιος το βάραθρο-μνημείο από αταίριαστους σε αυτή θρήνους
και σπαραγμούς. Γι’ αυτό το λόγο, εκστομίζει την απόλυτη και αφορι-
στική απαγόρευση: «Κανείς να μην τολμήσει».

ΠΗΓΕΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου