Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ

ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ

«Δεν ξέρω τι να γράψω»: η διατύπωση αυτή είναι από τις πλέον συνηθισμένες που εκφωνούν οι μαθητές, δηλώνοντας την αδυναμία τους να απαντήσουν στα ζητούμενα της παραγωγής λόγου στο μάθημα της Έκφρασης- Έκθεσης. Αν και η σωστή και μεθοδική μελέτη σχεδιαγραμμάτων και κειμένων σχετικών με τις εξεταζόμενες θεματικές ενότητες δεν υποκαθίσταται, θα αποπειραθούμε να καταγράψουμε ορισμένα από τα πιο «ευέλικτα» επιχειρήματα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα περισσότερα θέματα.

Ø  Φορείς αγωγής: Οι κυριότεροι φορείς αγωγής είναι η οικογένεια, το σχολείο, τα Μ.Μ.Ε. και οι πνευματικοί άνθρωποι. Εννοείται ότι στους φορείς αγωγής μπορούμε να εντάξουμε τον κοινωνικό περίγυρο, την Πολιτεία- τους πολιτικούς, την εκκλησία κ.ά. Σχεδόν για κάθε κοινωνικό πρόβλημα αίτιο είναι η ελλιπής ή και εσφαλμένη λειτουργία των φορέων αγωγής. Εξετάζοντας την ευθύνη ενός φορέα αγωγής ως προς ένα θέμα πρέπει να θυμόμαστε ότι σκεφτόμαστε με δύο τρόπους: τι κάνει εσφαλμένα ο φορέας αγωγής, αλλά και παραλείπει να πράξει π.χ. ως προς χάσμα γενεών η οικογένεια δεν αφιερώνει τον απαιτούμενο χρόνο και διάθεση για επικοινωνία με το νέο, αντίθετα επιβάλλει κανόνες και συμπεριφέρεται, συχνά, αυταρχικά. Αν ζητούνται τρόποι αντιμετώπισης ενός φαινομένου πάντα κάνουμε αναφορά στους φορείς της αγωγής (εκτός κι αν το ζητούμενο είναι πιο συγκεκριμένο π.χ. ποια είναι η ευθύνη του ατόμου για την αντιμετώπιση του χ φαινομένου).
Ø  (Υλικός) ευδαιμονισμός- υλιστικό και καταναλωτικό πνεύμα: βασικό αίτιο όλων σχεδόν των σύγχρονων προβλημάτων είναι η αναγωγή της ύλης σε πρώτιστης σημασίας επιδίωξη- η ταύτιση ευτυχίας και κατανάλωσης.
Ø  Ανθρωπισμός- ανθρωπιστική παιδεία: η κρίση του ανθρωπιστικών αξιών και η απουσία ανθρωπιστικής παιδείας ευθύνονται για πολλά σύγχρονα δεινά. Η τόνωσή τους μπορεί να προσφέρει απαντήσεις σε όλα τα προβλήματα.
Ø  Κριτική ικανότητα: η έλλειψη κριτικής ικανότητας ευθύνεται σχεδόν πάντα…για τα πάντα! Παράλληλα, η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των περισσοτέρων προβλημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να εντάξουμε και το μορφωτικό επίπεδο αλλά και γενικότερα την παιδεία του ατόμου.
Ø  Κρίση αξιών: οι αξίες (πνευματικές, κοινωνικές, ηθικές κ.λπ.) είναι τεράστια πηγή άντλησης ιδεών. Τα περισσότερα σύγχρονα προβλήματα εκκινούν από την κρίση των αξιών στην εποχή μας. Ανάλογα με το θέμα, επιλέγουμε τις κατάλληλες. Πάντως, βασική αρχή είναι ότι απαξίες (π.χ. αδικία, ανιδιοτέλεια, ψέμα κ.ά.) προβάλλονται ως αξίες, ενώ οι αξίες φαίνεται να μην αφορούν το άτομο ή να θεωρούνται ακόμη και ελαττώματα (π.χ. η ειλικρίνεια θεωρείται από την αλλοτριωμένη κοινωνία ελάττωμα).
Ø  Πρότυπα:  η απουσία προτύπων ή τα αρνητικά πρότυπα έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης για πολλά αρνητικά φαινόμενα. Αντίστοιχα, η παροχή υγιών προτύπων μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα στη βελτίωση μιας προβληματικής κατάστασης.
Ø  Χαρακτηριστικά σύγχρονης κοινωνίας: αν γνωρίζουμε τα κυριότερα αρνητικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας (μαζοποίηση, αλλοτρίωση, κρίση διαπροσωπικών σχέσεων, κατίσχυση μηχανής-τεχνολογίας/ στείρο τεχνοκρατικό πνεύμα, αστικοποίηση, αγχώδης τρόπος ζωής, ωφελιμισμός- χρησιμοθηρία κ.ά.) καθώς και τα κυριότερα θετικά (πρόοδος επιστημών και τεχνολογίας, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα κ.ά.) μπορούμε να καλύψουμε βασικές πτυχές οποιουδήποτε θέματος.
Ø  Χαρακτηριστικά νέου ανθρώπου: πολύ συχνά τα θέματά μας επικεντρώνονται στους νέους ανθρώπους (ιδίως σε σχέση με την αντιμετώπιση προβλημάτων). Επομένως, οφείλουμε να γνωρίζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου ανθρώπου – θετικά και αρνητικά – ούτως ώστε να τα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα με το θέμα. Μην ξεχνάτε ότι συνήθως διαθέτουν χαρακτηριστικά αντίθετα μεταξύ τους: π.χ. επαναστατικές φύσεις αλλά εύκολα επηρεάζονται από πρότυπα- είδωλα. Βασικά χαρακτηριστικά, θετικά και αρνητικά: παρορμητισμός, ρομαντισμός, επαναστατικότητα, τάση για παραβατικότητα, αμφισβήτηση, μιμητισμός κ.ά.
Ø  Χαρακτηριστικά ανθρώπου: σε πολλά θέματα επιχειρήματα μπορούμε να αντλήσουμε εξετάζοντας στοιχεία της φύσης του ανθρώπου, θετικά (φιλομάθεια, φιλοπερίεργο, τάση για πρόοδο και εξέλιξη κ.ά.) και/ ή αρνητικά –ανάλογα με το θέμα- (νόμος του ισχυρού, χαμηλά- ταπεινά ένστικτα κ.ά.).




ü  Συχνά, επιχειρήματα μπορούμε να αντλήσουμε και από το ίδιο το κείμενο. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε απλώς να τα αντιγράψουμε. Χρειάζεται να τα επεξεργαστούμε τόσο νοηματικά όσο και εκφραστικά.
ü  ΠΡΟΣΟΧΗ: Υπάρχουν άξονες που μπορούν να ενταχθούν σε κάθε θέμα, όμως αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε να τους χρησιμοποιούμε σε κάθε θέμα, χωρίς την απαραίτητη προσαρμογή στα ζητούμενα. Παραδείγματος χάριν, σε περίπτωση που το ζητούμενο είναι η υγιής πολιτικοποίηση των νέων και θέλουμε να αναφερθούμε στο ρόλο της παιδείας, δεν αρκεί η γενική αναφορά στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων. Θα έπρεπε να αναφερθούμε ΕΙΔΙΚΑ π.χ. στο ρόλο των μαθητικών κοινοτήτων, στην καλλιέργεια του διαλόγου, στις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται στο σχολείο και σε μαθήματα τα οποία καλλιεργούν την πολιτική σκέψη- συνείδηση.
ü  Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε θέμα έχει την ατομοκεντρική και κοινωνιοκεντρική διάστασή του. Οφείλουμε, για να καλύπτουμε με πληρότητα τα ζητούμενα, να αναφερόμαστε τόσο στο ρόλο του ατόμου όσο και στο ρόλο της κοινωνίας (στοιχεία κοινωνίας- εποχής, φορείς αγωγής, κράτος- πολιτεία). Αρκετές φορές τα δύο αυτά ταυτίζονται. Εννοείται ότι, σε περίπτωση που το ζητούμενο είναι οριοθετημένο π.χ. ευθύνη ατόμου, η αναφορά μας στην κοινωνία θα είναι σύντομη, ειδάλλως κινδυνεύουμε να βρεθούμε εκτός θέματος.



v  Το κυριότερο είναι να είμαστε ψύχραιμοι και μεθοδικοί. Πάντα εργαζόμαστε στο πρόχειρο, πριν αρχίσουμε τη σύνταξη της έκθεσης. Υπογραμμίζουμε τις λέξεις- κλειδιά και προσπαθούμε (αν δεν είναι σαφές) να καταλάβουμε σε ποια/ ποιες από τις διδαγμένες θεματικές ενότητες πρέπει να ανατρέξουμε. Πολύ σημαντικό είναι να κατανοήσουμε τι ζητείται, «αποκωδικοποιώντας» τις ερωτήσεις. Μεγάλη προσοχή απαιτείται σε διατυπώσεις που απαιτούν εξέταση σε περισσότερα του ενός επίπεδα π.χ. γιατί είναι σημαντικό να ενισχύουμε ανθρωπιστικές δράσεις: α. χαρακτηριστικά της εποχής που καθιστούν απαραίτητες αυτές τις δράσεις, β. θετικά αποτελέσματα για την κοινωνία, γ. θετικά αποτελέσματα για το ίδιο το άτομο.

ΤΚ+ΚΚ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου