ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ, ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ

˜  Μόνο γιατί μ’ αγάπησες   ™

Μαρίας Πολυδούρη

Βιογραφικά	Ιδέ  βοήθημα
Βασικά χαρακτηριστικά της Ποιητικής της Μ.Π. (στο συγκεκριμένο ποίημα αλλά και γενικότερα). Επιρροές.	1.      Λυρισμός – Ευαισθησία- Μουσικότητα
	2.      Κυριαρχία συναισθημάτων     3.      Ταύτιση τέχνης και ζωής     4.      Ιδανικοποίηση έρωτα
	5.      Επιρροή Νεορομαντισμού (που προτάσσει την ταύτιση τέχνης – ζωής). Επιρροή Νεοσυμβολισμού με παρόμοια προς το Νεορομαντισμό στοιχεία (εσωστρέφεια, εικονοποιία, μουσικότητα, μελαγχολία, συμβολισμοί, π.χ. κρίνο ολάνοιχτο, υποβλητικότητα συναισθημάτων)
	6.      Το συναίσθημα μεταφέρεται ανόθευτο, αυτούσιο και άμεσο
	7.      Δεν ενδιαφέρεται να γράψει υψηλή ποίηση και δε διεκδικεί ποιητικές δάφνες (έχει κατηγοριοποιηθεί ως «ελάσσων ποιήτρια» για το λόγο αυτό)
	8.      Δεν επιμελείται τόσο στιχουργικά το ποίημα, γιατί την κατακλύζει το ατόφιο συναίσθημα
	9.      Ένταση, σαν ηφαίστειο που «κοιμάται»
	10.      Γράφει ποίηση σαν ημερολόγιο
	11.      Γράφει ανεπιτήδευτα, για να μπορέσει να αποδώσει τα συναισθήματά της, φυσικά και αβίαστα
	12.      Θηλυκή γραφή 13.      Άμεσος, πρωτογενής, ακραιφνής λυρισμός 14.      Αμεσότητα, ειλικρίνεια 15.      Υποβλητικότητα, ατμοσφαιρικότητα 16.      Μοτίβο θανάτου
Σε ποιον απευθύνεται το ποίημα;	Στο (νεκρό) Κώστα Καρυωτάκη (ιστορικά) αλλά ουσιαστικά στον ΕΑΥΤΟ ΤΗΣ (στο «λυρικό εγώ»), ΒΑΣΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΝΕΟΡΟΜΑΝΤΙΚΩΝ
	Γράφει σε ένα νοερό «εσύ» (στον «αγαπημένο»). Τεχνική Πολυδούρη.

Σχέση Ποίησης και Ζωής (με τη διαμεσολάβηση του Έρωτα)		1.      Ο Έρωτας νοηματοδοτεί την ύπαρξη Þ γίνεται Ποίηση ("υπάρχω γιατί μ’ αγάπησες, γι’ αυτό γράφω")
		2.      Η Τέχνη (Ποίηση) κάνει τη Ζωή αιώνια.
		3.      Η Ποίηση κάνει πιο έντονη τη Ζωή.
Γιατί το "Μόνο γιατί μ’ αγάπησες" είναι "ποίημα για την ποίηση"		Η Ζωή, μέσα από τον Έρωτα, αναδεικνύεται σημαντικότερη ακόμα και από την ίδια την Τέχνη, υψώνεται πάνω από την Ποίηση. Αυτό καταθέτει μια ποιήτρια, ένας άνθρωπος, δηλαδή, που ζούσε με την Τέχνη για την Τέχνη! ΑΥΤΟΝΑΦΟΡΙΚΟΤΗΤΑ: τα βιώματά, οι ιδέες και τα συναισθήματά της  γίνονται αφηγηματικό υλικό.
		Σχέση Ποίησης και Ζωής Þ διαλεκτική αμοιβαιότητα
		Αλληλεπιδρούν. Αλλά η Ζωή είναι ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΗ (ή τουλάχιστον ΙΣΗ με την ΤΕΧΝΗ).
		Η ποιήτρια θέτει το προσωπικό της βίωμα στο επίκεντρο της ποιητικής της τέχνης. Για να γράψει, να εμπνευστεί, πρέπει να έχει ως αφόρμηση τον έρωτα, το πιο σημαντικό από όλα στη ζωή.
Βασική Στρατηγική ποιήματος (τεχνική)		Εξομολόγηση μετά θάνατον (επιτείνεται η δραματικότητα)- ένας διαρκής διάλογος του ποιητικού «εγώ» με το λυρικό «εσύ».
Άλλες στρατηγικές
Τόνος		1. Ήπιος, ακόμα κι όταν ανεβαίνει στην ψυχή της η κραυγή του έρωτα. Γιατί η Π. είναι πλέον κατασταλαγμένη και ώριμη μετά την πάροδο του χρόνου από τότε που ΅βασίλεψε΅ ο αγαπημένος.
		Λυρικός- μουσικός- υποβλητικός
		3. Θρηνητικός- Ελεγειακός (έχει πεθάνει ο «αγαπημένος, ίσως ο Καρυωτάκης)
Θέματα / μοτίβα		1.      Ζωή		σε ζεύγη εναλλασσόμενα / με διαλεκτική αλληλεπίδραση
		2.      Έρως
		3.      Θάνατος		(Έρως – Ζωή
		4.      Ποίηση		Έρως – Θάνατος
		5.      Καρτερία		Ποίηση – Ζωή
		6.      Μνήμη		Ποίηση – Θάνατος)
Το θέμα του θανάτου (σε σχέση με τον Έρωτα και την Ποίηση)	ª Η εξομολόγηση μετά θάνατον (του Κώστα Καρυωτάκη;) αναδεικνύεται σε Κύρια Στρατηγική του ποιήματος
	ª Ο Θάνατος του «αγαπημένου» (Κ. Καρυωτάκη?) αυξάνει την αξία του έρωτα και θυμίζει τη ματαιότητα των ανθρώπων.
	ª Η συγκίνηση που προκαλεί ο αληθινός έρωτας ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΠΟΤΕ.
	ª Ο έρωτας – μετά το θάνατο – μετασχηματίζεται σε αιώνιο σύμβολο (Προσοχή: για τη Μ.Π. η αγάπη δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι βίωμα και εμπειρία που αψηφά το χρόνο και γίνεται το ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ). ª Καρυωτακικού τύπου μελαγχολία
Άλλα στοιχεία τεχνικής	ª Το ποίημα βρίθει από περιγραφές, από ποιητικές εικόνες, αντανακλάσεις εικόνων ψυχής της Μ.Π., καθάριες, με περιγραφική διάθεση. Κυριαρχεί, βέβαια, η εσωστρέφεια των εικόνων, κάτι που αντιστοιχεί και με την ψυχοσύνθεση της Μ.Π. Η ΅κίνηση΅ των εικόνων είναι από έξω, από περιγραφές πραγματικών στοιχείων (πέρασα, με κοίταξες), προς τα μέσα. Γίνονται καθοριστικά βιώματα, σηματοδοτούν τη ζωή, γίνονται βαθιά συναισθήματα.
	ª Βασικό σχήμα λόγου (δομικό και νοηματικό) Þ ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ (ανά στροφή, στίχοι 1 και 5 και αρχή και τέλος ποιήματος). Λειτουργεί και σε επίπεδο οργάνωσης και περιεχομένου. Συνδέει ποιητική δημιουργία με αγάπη, α΄στρ., ενώ στην τελευταία αγάπη με ζωή= εξιδανίκευση αγάπης αλλά και σύνδεση αγάπης –ζωής. Υπηρετεί την έκφραση των συναισθημάτων αλλά και τη συνοχή και τη σταθερότητα του ποιήματος ως αντιστάθμισμα του διάχυτου λυρισμού. Επίσης, αποκαλύπτει όλες τις διαστάσεις του έρωτα. Ύμνος στον έρωτα. Ρεφραίν, επωδός, στοιχείο τραγουδιού.
	ª Ποιητική      στρατηγική				Μιλώντας για «εκείνον» μιλά για «αυτήν» (αφού του δόθηκε απόλυτα)
	ª Χρόνος: ρομαντικά ακαθόριστος, όπως και ο χώρος, μνήμη, αναπόληση, κάθαρση συναισθήματος. Όσο περνά ο χρόνος, το συναίσθημα μεγαλώνει, καθαγιάζεται, ενδυναμώνει. Η Π. το ζει ξανά μέσα από την ανάμνηση. ª Προσέξτε τις εναλλαγές των ρηματικών χρόνων (ενεστώτα και αορίστου). Δραματικότητα εξομολόγησης, στο τώρα, αφού ο αγαπημένος πέθανε – παρελθόν. Συμπλέκεται παρόν και παρελθόν, γιατί η αγάπη αυτή είναι ισόβια.
Βασικά σχήματα λόγου	ڤ Εναλλαγή α’ και β΄ ενικού ρηματικού προσώπου (δείχνει το στενό ακατάλυτο δεσμό τους, την αλληλοσυμπλήρωση, την ταύτιση, τον αιώνιο έρωτα. Αν και δε μιλάει σχεδόν ποτέ για τα δικά της αλλά συνεχώς για τα δικά του συναισθήματα, υπονοεί πως ήταν αμοιβαία, ίσα, αντίστοιχα, πως τα συναισθήματα του ενός καθρέφτιζαν τα συναισθήματα του άλλου) Αναδίπλωση (βλέπε παραπάνω): Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ΄αγάπησες, Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου, Μόνο γιατί τα μάτια σου με κύτταξαν, Μόνο γιατί μ΄άγάπησες γεννήθηκα, Μόνο γιατί τόσο ωραία μ΄αγάπησες,  κύκλος (ο 1ος στ. επαναλαμβάνεται στον τελευταίο) επαναλήψεις, μεταφορές, παρομοίωση, συνεκδοχή, υπερβολή.
Αφηγητής, εστίαση Αφηγηματικοί τρόποι	Ταύτιση ηρωίδας-ποιήτριας, ελάχιστα στοιχεία αφήγησης (κάποιες στιγμές της ζωής της, ο θάνατος του αγαπημένου, ο δικός της θάνατος), πρωτοπρόσωπη αφήγηση, εσωτερική οπτική γωνία, προσωπικά βιώματα, ΅συμπρωταγωνιστεί΅ με το ποιητικό ΅εσύ΅, τον αγαπημένο Περιγραφή, αφήγηση
Γλώσσα – Ύφος	Δημοτική		Απλή αλλά και μουσική γλώσσα. Λίγες ποιητικές λέξεις: υπέρτατο της ύπαρξης μου στέμμα, κρίνο ολάνοιχτο.
Στιχοποιία	Άμεση
	1.      Λεπτή συγκίνηση μεταδίδεται από τη Μ.Π. στον αναγνώστη. Γλαφυρότητα. Τρυφερότητα.
	2.      Φθάνει αδιαμεσολάβητη στον αναγνώστη η αλήθεια της γλώσσας
	3.      Φορτίζει συγκινησιακά με απλά μέσα
	4.      Β΄ πρόσωπο:  συνεχής επίκληση στο «εσύ»
	5.      «Ατημέλητη» στιχοποιία- δε φαίνεται, στο πάθος της να εκφράσει τον αιώνιο έρωτα, να την απασχολεί η χαλαρότητα και η ατεχνία των στίχων, π.χ. κάποιες χασμωδίες που ΅καλύπτονται΅ με συνιζήσεις
	6.      Ύπαρξη ομοιοκαταληξίας συνεισφέρει στο λυρισμό και τη μουσικότητα του λόγου
	7.      Ποιητικοί τύποι («πληρώθη», «εδόθη»), αν και οι 2 στίχοι στους οποίους ανήκουν οι λέξεις αυτές έχουν θεωρηθεί κάπως ΅άτεχνοι΅
	8.      Λίγα αλλά καίρια σχήματα λόγου 11. 1ος, 3ος, 5ος στίχος δωδεκασύλλαβοι, 2ος και 4ος επτασύλλαβοι, όλοι ιαμβικοί. 2ος και 4ος στ. δεύτερης στροφής ενδεκασύλλαβοι, όπως και ο 1ος στ. της τρίτης στροφής που έχει και άλλο μέτρο, τροχαϊκό. 1ος και 5ος στ. επαναλαμβάνονται άρα ομοιοκαταληκτούν. Ομοίως ο 2ος με τον 4ο. Ο τρίτος με κανένα. Διασκελισμοί: στ. 1-2, 6-7, 11-12, 13-4, 21-2, 22-3)
	12. Οι ποιητικές αδεξιότητες τελικά υπηρετούν το ποιητικό αποτέλεσμα!
ΜΟΝΟ…ΜΟΝΑΧΑ	Συνδέεται άρρηκτα με την αγάπη του ποιητικού ΅εσύ΅ στην Π. Μοναδικότητα βιωμένου συναισθήματα. Μόνο η αγάπη του αξίζει. Μόνο η αγάπη του την έκανε να γεννηθεί, να ζήσει, να γράψει. Άρα, η πολλαπλή επανάληψη συντελεί στην εξιδανίκευση  του ερωτικού συναισθήματος. Επίταση αξίας έρωτα.
Ωραίος, ωραία	Στ. 8, ψυχική αγνότητα, εξαγνισμός μέσω ιδανικής αγάπης. Στ. 21 και 25, ποιότητα ερωτικού συναισθήματος, φυσική και πνευματική αγάπη, τελειότητα. Στ. 23, ωραίε εξωτερικά και εσωτερικά, πληρότητα.
Θάνατος	Βασικό μοτίβο Καρυωτάκη και Νεορομαντικών. Αφενός ο αγαπημένος πέθανε, την άφησε μόνη. Άρα μαζί του πέθανε και ο έρωτας. Δε θα ξαναζήσει κάτι τέτοιο στο μέλλον, αφού και η ίδια πεθαίνει. Αφετέρου, αν και ο θάνατος είναι αμετάκλητος, η δύναμη του ιδανικού έρωτα, τον απαλύνει και τον υπερβαίνει. Ο θάνατος δεν αλλάζει τα συναισθήματά της. Αντιθέτως, ΅η οξύτητα της απώλειας γίνεται αναπόληση΅.
ΥΠΟΜΝΗΣΗ:	Το ποίημα της Μ.Π. δεν εντάσσεται στη μοντέρνα ποίηση.

☼ Ο τίτλος ☼

1. Σχήμα υπερβολής (΅μόνο…΅). Επαναλαμβάνεται συνολικά 10 φορές
2. Β΄ρηματικό πρόσωπο: ποιητικό ΅εσύ΅. Αποστροφή. Σαν νοερός διάλογος
3. Το νόημα του τίτλου φωτίζεται καθώς ξετυλίγεται το ποίημα
4. Επανάληψη σε κάθε στίχο: άξονας συνοχής ποιήματος
5. Ημιτελές νόημα: Λείπει το ΤΡΑΓΟΥΔΩ.

☼ Πώς διαφαίνεται η εξιδανίκευση του έρωτα ☼

1. Σχήμα υπερβολής (΅μόνο…΅). Επαναλαμβάνεται συνολικά 10 φορές.
2. Ο έρωτας ΥΠΕΡΤΑΤΗ ΑΞΊΑ. Νοηματοδοτεί τέχνη και ζωή.
3. Αντιστέκεται στο χρόνο. Υπάρχει και μετά που ΅βασίλεψε΅ ο αγαπημένος.
4. ΒΛΕΠΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ¨ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ΅.
5. Γεννήθηκε για τον έρωτα. Έζησε μόνο, για να τον βιώσει στον υπέρτατο βαθμό.

☼  Στοιχεία Νεορομαντισμού στο ποίημα

της Μ. Πολυδούρη «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» ☼

1.      Έμφαση στο συναίσθημα. Υποβλητικό συναίσθημα – λυρισμός- μουσικότητα

2.      Επιδιώκει το απόλυτο και το ιδανικό (εξωραϊσμός έρωτα)

3.      Συγκινησιακή φόρτιση

4.      Νοσταλγική διάθεση (γράφει μετά θάνατον του «αγαπημένου»)

5.      Προτάσσεται το ατομικό βίωμα

6.      Εξυμνείται ο έρωτας (παρά το ότι δεν είχε αίσιο τέλος. Αυτό το μη αίσιο τέλος οξύνει περαιτέρω τα συναισθήματα και νοηματοδοτεί ζωή και ποίηση ταυτόχρονα)

7.      Ο θάνατος «ωραιοποιείται» ("βασίλεψες", "ωραία πεθαίνω")

8.      Φυγή / εχθρική και απορριπτική στάση στην πραγματικότητα (3^η στροφή)

9.      Ταύτιση τέχνης και ζωής. Η τέχνη αποκτά νόημα, μόνο όταν υμνεί μία συγκεκριμένη αγάπη.

Τα παραπάνω στοιχεία 1-6 και 9 είναι και ΛΥΡΙΚΑ , με πρόσθετα τις εικόνες (΅κρίνο ολάνοιχτο΅) αλλά και τα υπόλοιπα σχήματα λόγου που είναι πληθωρικά σε αριθμό και εκφραστικότητα. Επίσης, λυρικό στοιχείο συνιστά η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ της στιχοποιίας (κυριότατα ίαμβος, ομοιοκαταληξία σταυρωτή, σχήμα κύκλου, διασκελισμοί) καθώς και η ειλικρίνεια, η αμεσότητα και ο αυθορμητισμός της Π. Ούτως ή άλλως το ποίημα είναι ένα ΕΡΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ.

☼ Η λειτουργία του έρωτα στο ποίημα ☼

1. Εξιδανικευμένος, ωραιοποιημένος, ρομαντικά ιδωμένος
2. Εξαγνίζει την Π.
3. Καταξιώνει και τη ζωή και την τέχνη της, τις νοηματοδοτεί
4. Είναι η αφόρμηση και η κατάληξη της ποίησής της
5. Τη γεμίζει υπερηφάνεια
6. Αντιτίθεται στην ΅άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη΅

☼ ΅Γυναικεία γραφή΅ ☼

1. Εξιδανίκευση έρωτα
2. Ταύτιση ζωής και έρωτα
3. Λυρισμός, ποιητικότητα, μουσικότητα, τρυφερότητα, εσωστρέφεια
4. Αμεσότητα, ειλικρίνεια
5. Ελαφρά μελαγχολία

Γενική Παρατήρηση

Εάν ζητηθεί να αντιστοιχίσετε χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός Κινήματος / Ρεύματος της Λογοτεχνίας με αυτά ενός ποιήματος / διηγήματος και για κάποιον λόγο δεν έχετε συγκρατήσει στη μνήμη σας τα γνωρίσματα αυτά, χρησιμοποιήστε την κοινή λογική, για να συνάγετε "αναλογίες".

Π.χ.         Νατουραλισμός ® natural ® φυσικό =  φωτογραφική απεικόνιση της πραγματικότητας

Ηθογραφία ® περιγραφή ηθών / εθίμων / τρόπου ζωής

 ΚΚ