Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2016

ΠΛΑΝΕΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ, ΛΥΚΕΙΟ


ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΩ

*      Στήριξη θέσης με επιχειρήματα και τεκμήρια.

*      Επιχειρήματα: λογικές θέσεις-κρίσεις. Tεκμήρια : πραγματικά γεγονότα, κοινές παραδοχές, ειδήσεις από την επικαιρότητα, ιστορικά γεγονότα, παραδείγματα, στατιστικά- μαθηματικά δεδομένα, γνώμες αυθεντίας, πορίσματα ερευνών-μελετών (με πολλή προσοχή και φειδώ) κ.ά.

*      Επίκληση στην αυθεντία (με φειδώ ή και καθόλου): Ρήσεις διασήμων/ειδημόνων που να στηρίζουν τη θέση της ομάδας

*      Αντίστροφη πορεία (ανάπτυξη εκ του αντιθέτου): Τι θα συμβεί, εάν δεν ισχύσει η θέση σας (προσοχή στην κινδυνολογία)

Οι Δύο Μεγάλες Λογικές Πλάνες

 Ένα από τα πιο κοινά λάθη μας είναι να οδηγούμαστε σε συμπεράσματα από πολύ λίγα στοιχεία.

Αν ο πρώτος Λιθουανός που συναντώ έχει ορμητικό χαρακτήρα, περιμένω ότι όλοι οι Λιθουανοί έχουν ορμητικό χαρακτήρα. Αν ένα πλοίο εξαφανιστεί στο Τρίγωνο των Βερμούδων, το National Enquirer συμπεραίνει ότι το Τρίγωνο των Βερμούδων είναι στοιχειωμένο.

Αυτή είναι η λογική πλάνη του να γενικεύεις από ατελείς πληροφορίες.

Μια δεύτερη κοινή λογική πλάνη είναι το να παραβλέπετε εναλλακτικές. Eπειδή τα γεγονότα Α και Β συσχετίζονται, δε συνεπάγεται ότι το Α προκαλεί το Β. Τ ο Β θα μπορούσε να προκαλεί το Α, κάτι άλλο θα μπορούσε να προκαλεί και το Α και το Β. Το Α μπορεί να προκαλεί το Β και το Β μπορεί να προκαλεί το Α ή το Α και το Β μπορεί να μη συνδέονται καθόλου. Αυτές οι εναλλακτικές εξηγήσεις μπορεί να παραμεληθούν αν αποδεχτείτε την πρώτη εξήγηση που σας έρχεται. Μη βιάζεστε: υπάρχουν συνήθως πολύ περισσότερες εναλλακτικές εξηγήσεις από ό,τι νομίζετε.

ΚΙ ΑΛΛΕΣ ΠΛΑΝΕΣ ΚΑΙ ΛΑΘΗ ΣΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ

ad hominem:

 επίθεση στο άτομο μιας ισχυριζόμενης αυθεντίας παρά επίθεση στα προτερήματα του ή της.

ad ignorantiam (έκκληση στην άγνοια)

n  επιχειρηματολογία υπέρ της αλήθειας ενός ισχυρισμού, επειδή δεν αποδείχθηκε ότι είναι ψευδής. Ένα κλασσικό παράδειγμα είναι η δήλωση του Γερουσιαστή Joseph McCarthy, όταν ρωτήθηκε για αποδείξεις, για να υποστηρίξει τις κατηγορία του ότι ένα τέτοιου είδους άτομο ήταν κομμουνιστής:

n  ‘Δεν έχω πολλές πληροφορίες για αυτό, εκτός της γενικής δήλωσης της πολιτείας ότι δεν υπάρχει τίποτα στα αρχεία που να διαψεύδει τις Κομμουνιστικές του διασυνδέσεις’. Αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα "επιχειρηματολογίας" από μια ατελή πληροφορία: σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει καμία πληροφορία.

ad misericordiam (έκκληση στον οίκτο):

n  κάνοντας έκκληση στον οίκτο ως επιχείρημα για ειδική μεταχείριση.

n  ‘…Γνωρίζω ότι έχω αποτύχει σε κάθε εξέταση, αλλά, εάν δεν επιτύχω σε αυτό το μάθημα, θα πρέπει να το επαναλάβω σε καλοκαιρινό σχολείο. Πρέπει να με αφήσεις να το περάσω!’

ad populum:

n  έκκληση στα αισθήματα του πλήθους. Επίσης, έκκληση σε ένα άτομο να "συμβαδίσει" με το πλήθος. Π.χ. "Όλοι το κάνουν!"

λήψη του ζητούμενου:

n  χρησιμοποιώντας εμμέσως το συμπέρασμά σας ως προκείμενη.

n  ‘Ο Θεός υπάρχει, γιατί έτσι λέει στην Βίβλο, η οποία ξέρω ότι είναι αληθής, γιατί σε τελική ανάλυση, την έγραψε ο Θεός!’

σύνθετη ερώτηση:

n  θέτοντας μια ερώτηση ή θέμα με τέτοιο τρόπο που ένα άτομο δεν μπορεί να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει μαζί σας χωρίς να δεσμευτεί σε κάποιον άλλο ισχυρισμό που επιθυμείτε να  προωθήσετε.

n  Απλό παράδειγμα: "Είσαι ακόμα τόσο εγωκεντρικός όσο ήσουν;" Απαντώντας είτε "ναι" ή "όχι", σε δεσμεύει στο να συμφωνήσεις ότι ήσουν εγωκεντρικός.

n  Πιο περίτεχνο παράδειγμα: "Θα ακολουθήσετε τη συνείδηση σας αντί για την τσέπη σας και θα δωρίσετε στον κοινωφελή σκοπό;" Οποιοσδήποτε πει "ΟΧΙ," ανεξάρτητα από τους πραγματικούς λόγους του, για να μην κάνει δωρεά, νιώθει άτιμος. Οποιοσδήποτε λέει "ΝΑΙ," ανεξάρτητα από τους πραγματικούς λόγους του, για να κάνει δωρεά, νιώθει ευγενής. Αν θέλετε μια δωρεά, απλώς ζητείστε μια δωρεά.

 σύνθεση:

υποθέτοντας ότι ένα σύνολο πρέπει να έχει τις ιδιότητες των μερών του, π.χ., "Αφού τα μέλη της ομάδος είναι άριστοι αθλητές, η ομάδα πρέπει να είναι μια άριστη ομάδα". Ακόμα κι άριστοι αθλητές μπορεί να δουλεύουν άσχημα μαζί. Το αντίθετο της διαίρεσης.

άρνηση του προηγουμένου:

 μια παραγωγική λογική πλάνη του τύπου:

Αν p τότε q.

Όχι - p.

Άρα, όχι - q.

Για παράδειγμα:

Αν οι δρόμοι έχουν πάγο, το ταχυδρομείο καθυστερεί.

Οι δρόμοι δεν έχουν πάγο.

Άρα, το ταχυδρομείο δεν καθυστερεί.

διαίρεση:

υποθέτοντας ότι τα μέρη του συνόλου πρέπει να έχουν τις ιδιότητες του συνόλου, π.χ., "Αφού αυτή είναι μια άριστη ομάδα, τα μέλη της ομάδας πρέπει να είναι άριστοι αθλητές". Ένα γκρουπ παιχτών μπορεί να δουλεύει μαζί αποτελεσματικά, χωρίς ο κάθε ένας να είναι εξαιρετικός παίχτης. Το αντίθετο της σύνθεσης.

αμφισημία:

Χρησιμοποιώντας μια απλή λέξη με περισσότερα από ένα νοήματα: (άνδρας-γυναίκα).

ψευδές δίλημμα:

μειώνοντας τις επιλογές που σκέφτεστε μόνο σε δύο, συχνά ριζικά αντιτιθέμενες και άδικες για το άτομο ενάντια στο οποίο έχει τεθεί το δίλημμα, π.χ., "Αμερική: Αγαπήστε την ή εγκαταλείψτε την".

Εδώ είναι ένα πιο περίτεχνο παράδειγμα από μια φοιτητική εργασία: "Αφού το σύμπαν δε θα μπορούσε να έχει δημιουργηθεί από το τίποτα, πρέπει να έχει δημιουργηθεί από μια έξυπνη δύναμη - ζωής..." Είναι η δημιουργία από μια έξυπνη δύναμη - ζωής η μόνη άλλη πιθανότητα; Επιχειρηματολογώντας από ένα ψευδές δίλημμα είναι κάποιες φορές ένας τρόπος να μην παίζεις τίμια: επίσης, εμφανώς, παραβλέπει εναλλακτικές.

φορτισμένη γλώσσα:

προκαταλαμβάνοντας αρνητικά: χρησιμοποιώντας φορτισμένη γλώσσα για να διασύρουμε ένα επιχείρημα πριν ακόμη το αναφέρουμε.

Είμαι βέβαιος ότι δεν έχεις παρασυρθεί από εκείνους τους λίγους ανυποχώρητους, που ακόμα δεν έχουν ξεπεράσει την προκατάληψη ότι...

Πιο περίτεχνα:

Κανένας ευαίσθητος άνθρωπος δεν πιστεύει ότι...

Non sequitur:

καταλήγοντας σε ένα συμπέρασμα που "δεν έπεται": δηλαδή, ένα συμπέρασμα που δεν είναι ένα λογικό πόρισμα από τις ενδείξεις. Πολύ γενικός όρος για ένα κακό επιχείρημα.

παραπειστικός ορισμός:

ορίζοντας ένα όρο με έναν τρόπο που μοιάζει να είναι ευθύς, αλλά ο οποίος στην πραγματικότητα είναι περίτεχνα φορτισμένος, π.χ. ο Ambrose Bierce, στο DeviΙ's Dictionary, ορίζει την "πίστη" ως "πιστεύω χωρίς ενδείξεις σε αυτό που λέγεται από κάποιον που μιλάει χωρίς γνώση, για πράγματα που δεν παραλληλίζονται σε τίποτα". Οι παραπειστικοί ορισμοί μπορεί να είναι φορτισμένοι υπέρ του ορισμού που δίνεται επίσης: π.χ., ορίζοντας τη λέξη "συντηρητικός" ως "κάποιος με ρεαλιστική άποψη των ανθρώπινων ορίων".

post hoc, ergo propter hoc

(κυριολεκτικά,"κατόπιν αυτού, συνεπώς εξαιτίας αυτού"):

υποθέτοντας αιτιότητα πολύ εύκολα στη βάση της απλής χρονικής διαδοχής.

 επαρχιωτισμός:

μπερδεύοντας ένα τοπικό γεγονός για παγκόσμιο. Το έχουμε ακούσει να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα σοβαρά, παραδείγματος χάριν, ότι το να τρώμε τρία γεύματα τη μέρα είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη συμπεριφορά.

 Ψεύτικο ίχνος:

εισάγοντας ένα άσχετο ή δευτερεύον θέμα και ως εκ τούτου αποσπώντας την προσοχή από το κύριο θέμα. Συνήθως, το ψεύτικο ίχνος είναι ένα θέμα, για το οποίο οι άνθρωποι έχουν ισχυρές απόψεις, έτσι ώστε κανένας δεν προσέχει με ποιο τρόπο έχει αποσπαστεί η προσοχή τους. Σε μια συζήτηση για την σχετική ασφάλεια αυτοκινήτων διαφορετικής κατασκευής, παραδείγματος χάριν, το θέμα του ποια αυτοκίνητα έχουν κατασκευαστεί εκεί και ποια έχουν εισαχθεί είναι ένα ψεύτικο ίχνος.

σκιάχτρο:

γελοιοποιώντας μια αντιτιθέμενη άποψη, έτσι ώστε να είναι εύκολο να ανατραπεί.

παρακρατημένα στοιχεία:

παρουσιάζοντας μόνο το τμήμα ενός ενδεικτικού στοιχείου που υποστηρίζει τον ισχυρισμό σας, ενώ αγνοείτε τα τμήματα που είναι αντιφατικά με τον ισχυρισμό σας, Π.χ., επιλέγοντας μόνο την πρόταση "Πρέπει να πάτε στο Φλόγες και Δόξα" από μια κριτική κινηματογράφου, η οποία πραγματικά έλεγε "Αν πρέπει να πάτε στο Φλόγες και Δόξα, πάρτε ένα βιβλίο μαζί σας [να διαβάσετε]". Μη γελάτε: συμβαίνει.

διφορούμενη λέξη:

αλλάζοντας το νόημα μιας λέξης στη μέση του επιχειρήματος σας, έτσι ώστε το συμπέρασμα σας μπορεί να διατηρηθεί, αν και το νόημα του μπορεί να έχει μετακινηθεί ριζοσπαστικά. Συνήθως, μια τέτοια ‘μανούβρα’ γίνεται κάτω από την πίεση ενός αντιθετικού παραδείγματος.

Π.χ. Πρωταγόρας: αιδώ-δίκη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου