ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ/ ΓΥΜΝΑΣΙΟ-ΛΥΚΕΙΟ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ                                                                      Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ                                                                       

•	σεβασμός στο μέτρο, την ομοιοκαταληξία,	•	η μοντέρνα ποίηση αμφισβητεί κάθε κανόνα λογικής, ‘ηθικής’, γραμματικής και συντακτικού,
•	χωρισμός του ποιήματος σε στροφές με ίσο αριθμό στίχων και ίσο αριθμό συλλαβών σε κάθε στίχο	•	στίχος ελεύθερος, ανισοσύλλαβος και ανομοιοκατάληκτος, συχνά με εσωτερικό ρυθμό,
		•	Εσκεμμένη έλλειψη μέτρου,
•	αποφυγή διασκελισμών	•	συχνά το ποίημα προσεγγίζει τον πεζό λόγο-πεζολογικός τόνος,
•	προσεκτική επιλογή λέξεων (αποφεύγονται οι «αντιποιητικές») επιμονή στα σχήματα λόγου και στα εκφραστικά μέσα	•	χρήση λέξεων και από τον καθημερινό λόγο (ακόμη και αντιποιητικές). Μπορεί να γράψει κάποιος ποίηση με οποιαδήποτε λέξη.
•	προσπάθεια, ώστε το ποίημα να απέχει πολύ από τον καθημερινό λόγο και φυσικά τον πεζό λόγο	•	Κυριαρχία της εικόνας/ τολμηρή, συχνά συνειρμική εικονοποιία, εκφραστική τόλμη: σχήματα λόγου που αμφισβητούν την κοινή λογική. Γέννηση νέων νοημάτων μέσα από απρόσμενους λεξικολογικούς συνδυασμούς => κατάργηση κάθε λογικής αλληλουχίας σε ό,τι αφορά το νόημα, που παραμένει κρυμμένο. Ο αναγνώστης το ανακαλύπτει μόνος του, προσπερνώντας τις γλωσσικές δυσκολίες/ ‘Ανοιχτά έργα’, τα ‘συμπληρώνει’ ο αναγνώστης.
•	αλληλουχία νοημάτων: ο τρόπος που παρουσιάζουν τα νοήματα δεν αμφισβητεί τη λογική μας ή τον κόσμο γύρω μας και όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν στόχος του ποιήματος: η αισθητική απόλαυση, μέσα από την τήρηση συμβάσεων,
	εύκολος εντοπισμός θέματος,	•	Σύνθετοι συμβολισμοί, πολυσημία των λέξεων / εσκεμμένη ασάφεια,
	αντιλήψεις συχνά παρωχημένες ή πλέον υπό αμφισβήτηση, συμβάσεις, προλήψεις, δοξασίες, σε ορισμένες περιπτώσεις,	•	συμπύκνωση, αφαίρεση, ελλειπτικότητα, ερμητικότητα, κρυπτικότητα, υπαινικτικότητα,
	συσχετισμός τίτλου και περιεχομένου,	•	καινοτομικές ασύμβατες  συζεύξεις- ζευγάρια- συνδυασμοί λέξεων.
	τήρηση γραμματικών και συντακτικών κανόνων,	•	Υπάρχουν ιδέες, έννοιες και συναισθήματα που ήταν αδύνατο να εκφραστούν μέσα από τους αυστηρούς και δεσμευτικούς κανόνες της παραδοσιακής ποίησης.
	περισσότερη έμφαση στο λυρισμό,		περισσότερη έμφαση στη δραματικότητα, αποφυγή συναισθηματισμών,
	μεγαλύτερη έμφαση στο συλλογικό απ’ όσο στο ατομικό.		εμφατική έκφραση του ‘εγώ’.

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΣΟ ΒΑΓΕΝΑ ΚΑΙ ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟ, ΔΙΑΠΡΕΠΕΙΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥΣ- ΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ>

Γενικά, στην τέχνη ,,και ειδικότερα στην ποίηση, υπάρχει από εποχή σε εποχή εξέλιξη, σε σημείο που να μιλάμε για παραδοσιακά και μοντέρνα έργα, εννοώντας αυτά που έχουν γραφεί στο παρελθόν και τα πιο πρόσφατα αντίστοιχα (σημ. τα πιο πρόσφατα καλούνται ‘σύγχρονα’ και διαφέρουν αρκετά από τα μοντέρνα-νεοτερικά). Τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών και μοντέρνων ποιημάτων είναι ευδιάκριτα στα έργα των ποιητών. " Ένα μοντέρνο ποίημα το αναγνωρίζουμε από τον τόνο του και από τη γεύση του" (Βαγενάς, 1984:16)

Η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο κυριότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Γενικά, οι ποιητές που γράφουν παραδοσιακά ποιήματα προσέχουν ιδιαίτερα τα εξωτερικά - μορφικά στοιχεία του ποιήματος, δηλαδή διατηρούν ίδιο αριθμό στίχων σε κάθε στροφή, σέβονται αυστηρά το μέτρο, κάνουν αυστηρή χρήση των σημείων στίξης. Επίσης, στα παραδοσιακά ποιήματα θίγονται θέματα πιο εύκολα και κατανοητά και η επιλογή των λέξεων και φράσεων είναι πολύ προσεκτική. Δεν λείπει βέβαια και η φροντίδα για τα εσωτερικά στοιχεία του ποιήματος, όπως είναι οι κατανοητές ιδέες, το προσεγμένο λεξιλόγιο. Υπάρχουν λοιπόν αυστηροί κανόνες, οι οποίοι τηρούνται σε κάθε παραδοσιακό ποίημα.

Αντίθετα, στη μοντέρνα ποίηση, περνούν εικόνες όχι πάντα ολοκληρωμένες, αλλά ασχημάτιστες, έτσι όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο του ποιητή την ώρα της δημιουργίας του ποιήματος. Διαπιστώνουμε, επίσης, την ανάμειξη και εναρμόνιση του συνειδητού και του ασυνείδητου στοιχείου, του οράματος και της δεδομένης κατάστασης, του ονείρου και της πραγματικότητας, αλλά διακρίνεται και για τη συνειρμική λειτουργία της μνήμης που επιτρέπει την εναλλαγή εντυπώσεων και χρονικών ή τοπικών πεδίων αναφοράς, δημιουργώντας έτσι ένα ποιητικό κόσμο (Μαρκαντωνάτος, 1996: 208). Η λογική αλληλουχία, που διέπει κάθε παραδοσιακό ποίημα χαλαρώνει και το ποίημα λειτουργεί βασικά με τους μηχανισμούς των προεκτάσεων. Ενώ στην παλαιά ποίηση το νόημα παράγεται και μεταδίδεται με μια έλλογη αλληλουχία της συγκίνησης, στη μοντέρνα μεταδίδεται σε μια αλληλουχία που συμπεριφέρεται, χωρίς να σέβεται τα όρια του έλλογου, όπως το έχουμε συνηθίσει (Βαγενάς, 1984: 24). Η γλώσσα που χρησιμοποιείται είναι η καθημερινή και συχνά επιλέγονται στοιχεία που θεωρούνται αντιποιητικά. Είναι εξίσου αισθητός ο κυρίαρχος καθημερινός λόγος που ανανεώνει ρηξικέλευθα την ποιητική έκφραση καθώς και την αίσθηση της δραματικότητας, σε αντίθεση με το λεξιλόγιο της παλιάς ποίησης, που πλέον τείνει να μοιάζει με το λεξιλόγιο της πεζογραφίας (Μαρκαντωνάτος, 1996:209). Η μορφή του ποιήματος διαλύεται και υπάρχει μια διάθεση για πειραματισμό. Ο στίχος είναι ελεύθερος, καταργούνται οι κανόνες που αφορούν το μέτρο και την ομοιοκαταληξία. Αναπτύσσεται η δραματικότητα σε σύγκριση με τη λυρικότητα της παλαιάς ποίησης. Υπάρχει σκοτεινότητα διανοητικής φύσεως που κάνει δύσκολη την περιγραφή του νοήματος (Βαγενάς, 1984:17). Τα διακοσμητικά στοιχεία και η φροντίδα για το ωραίο ύφος εγκαταλείπονται. Χρησιμοποιούνται τολμηρές μεταφορές και απροσδόκητοι συνδυασμοί λέξεων. Το περιεχόμενο παραμένει κρυφό και γίνεται δύσκολα κατανοητό στον αναγνώστη. Γενικά η μοντέρνα ποίηση αμφισβητεί κάθε κανόνα που αφορά τη μορφή του ποιήματος, είναι πιο ελεύθερη και θέτει σε λειτουργία τη δύναμη της φαντασίας.

ΠΡΟΣΟΧΗ! ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΒΡΙΔΙΑ-ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΠΟΙΗΣΗΣ.

Σύνθεση, επεξεργασία και εμπλουτισμός εκπαιδευτικών πηγών.