Α' ΛΥΚΕΙΟΥ> ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ, Γ. ΡΙΤΣΟΥ, ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ

Η ΣΟΝΑΤΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΟΦΩΤΟΣ

Ι  Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:  Γιάννης Ρίτσος:			Κατ’ εξοχήν λυρικός ποιητής Αυτοβιογραφική ποίηση ως ένα βαθμό Ιδεολογική στράτευση στην Αριστερά
ΙΙ  ΤΟ ΕΡΓΟ
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ο					Μ Ο Ρ Φ Η
ΕΝΟΤΗΤΕΣ:	Σκηνοθετικός πρόλογος			ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ (ΙΔΕΕΣ) – ΛΥΡΙΣΜΟΣ	ΓΛΩΣΣΑ 1)       Ομοιόμορφη, απλή αποδίδει με σαφήνεια τα πιο έντονα στοιχεία της εξομολόγησης. Εκφράζει καταστάσεις υπαρκτές κι ένα περιεχόμενο κατασταλαγμένο σ’ όλες του τις λεπτομέρειες 2)       Χρήση λέξεων καθημερινών, συνηθισμένων, αντιποιητικών που τις φορτίζει συναισθηματικά και πολλές απ’ αυτές γίνονται σύμβολα εκφράζοντας έτσι το στοχασμό και λυρισμό του. 3)       Ύφος συζητητικό και υπαινικτικό. 4)       Ποιητική χρήση γλώσσας. ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ ΕΙΚΟΝΕΣ: Συνήθως υπερρεαλιστικές στις οποίες μπορεί να ενυπάρχουν διάφορα εκφραστικά μέσα (παρομ., μεταφ., …..) που φανερώνουν το σημαινόμενο με συνειρμούς. Π.χ. εικόνες ιλίγγου, φίλης ροδακινιάς, περιγραφή πολιτείας, πετάγματος επιθυμίας, στοιχειωμένου σπιτιού. ΜΕΤΑΦΟΡΑ: Στην ποίηση, και ειδικά στη μοντέρνα, η χρήση της μτφ είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Έτσι συναντούμε λέξεις με μεταφορική σημασία (ασπρίζει η καρδιά μου, χρυσά μαλλιά, πυρπολημένη και πολιορκημένη …) αλλά και λέξεις με δισημία, που λειτουργούν διπλά και κυριολεκτικά και μεταφορικά (σκουριασμένες σούστες, τι να πρωτοδιορθώσει σαν κυκλικό ξυράφι, σα να … όπως πέφτει.
1η  στ. 1 – 9:     2η στ. 10 –32:       3η στ. 33 – 36:     4η στ. 37 – 73:   5η στ. 74 – 101: 6η στ. 102 – 118: 7η στ. 119 – 134:     8η στ. 135 – 160:   9η στ. 161 – 181:     10η στ. 182 – 215:		Το ΦΕΓΓΑΡΙ και η διάθεση που δημιουργεί στη γυναίκα να εξομολογηθεί στο νέο. Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ και η επιθυμία της γυναίκας να δραπετεύσει απ’ το αποπνικτικό σπίτι της σ’ αυτή μαζί με το νέο. Φράση αποφθεγματική. Καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα – στη δόξα και στο θάνατο. ΤΟ ΣΠΙΤΙ με τ’ αντικείμενά του στοίχειωσε και διώχνει τη γυναίκα. Ο ΕΡΩΤΑΣ ΤΟ ΣΠΙΤΙ και οι νεκροί του. Ο ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ ως σύμβολο αυτογνωσίας αποκαλύπτει ένα κατακερματισμένο πρόσωπο. Η ΑΡΚΟΥΔΑ ως σύμβολο της θεληματικής υποταγής. Ο ΠΝΙΓΜΟΣ της γυναίκας στο βυθό της θάλασσας – κουζίνας σπιτιού της (εφιαλτικές εικόνες και υπαρξιακή αγωνία) Ο ΙΛΙΓΓΟΣ ο εξαίσιος παρασέρνει τη γυναίκα – ποιήτρια σε ενδοσκόπηση, όπου ακούει μυστηριακές φωνές· στη συνέχεια προσπαθεί να τον αντιμετωπίσει με ασπιρίνες ή ονειρεύεται να φύγει με το νέο.		Κεντρική ιδέα: Η καταλυτική πορεία του χρόνου στη ζωή του ανθρώπου και η στάση του ανθρώπου απέναντι στις αλλαγές που επιφέρει ο χρόνος, η οποία χαρακτηρίζεται από τις συνειδησιακές ενστάσεις του πάνω στο ίδιο θέμα που καταλήγουν σε επανατοποθέτηση.
				Επί μέρους θέματα: -    Η φθορά και ο θάνατος -    Η ανάμνηση γεγονότων και καταστάσεων γεμίζει πόνο ή νοσταλγία το άτομο. -    Η εξερεύνηση και ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. -    Η ενδοσκόπηση στο βαθύτερο είναι του ανθρώπου. -    Ο απολογισμός της ζωής απ’ την ηλικιωμένη γυναίκα. -    Η συνειδητοποίηση της αλλοτρίωσής της λόγω της υποταγής της σε καταναγκασμούς οικογενειακούς και της παραίτησής της απ’ τα δικαιώματά της στη χαρά, στο όνειρο … -    Η μοναξιά που ξεπερνά τα ατομικά όρια και γίνεται κοινωνική. -    Ο έρωτας. -    Η ποίηση, οι θησαυροί της, η αναγνώρισή της και η δυνατότητα αθανασίας που προσφέρει στο δημιουργό της, ο σκοπός της ποίησης, τι έχασε, για να αφιερωθεί στην ποίηση.

 

 

 

		ΛΥΡΙΣΜΟΣ
στ. 216 – 227:	Η γυναίκα αναβάλλει τη φυγή της απ’ το σπίτι προς το παρόν και υμνεί την πολιτεία.               ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ:	Ο Ρίτσος ταιριάζει το στοχασμό και την ανάλυση με ένα πηγαίο λυρισμό χάρη στις ζωντανές και πλούσιες εικόνες του, στη φόρτιση που δίνει στην καθημερινή κατά τα άλλα και συνηθισμένη, λέξη και στη διάθεση υποβολής που διαπερνά το ποίημά του (δηλ. υποβάλλεται μέσα απ’ την υπερεαλιστική και μοντέρνα γραφή). Πόνο για το παρελθόν που έφυγε, απογοήτευση για όσα δεν πραγματοποιήθηκαν, θαυμασμό για τα ωραία σώματα – ερωτική επιθυμία, μεταμέλεια για τα λάθη· μελαγχολία // λαχτάρα για ζωή. Ελπίδα για λύτρωση μέσω φυγής στην πολιτεία. Χαρά απ’ την ποίηση – Αίσθημα κοινωνικής ευθύνης στο σκοπό τέχνης.	Προσωποποιήσεις: Η πολιτεία με τα ροζιασμένα χέρια της, που ορκίζεται στη γροθιά της. Η μεταμέλεια που φοράει ξυλοπάπουτσα. Ο αγέρας με τους μυώνες. Το ύψος με τα ρωμαλέα νεύρα του. Επαναφορά: βαθύ – βαθύ                        την πολιτεία …. την πολιτεία                        στεριώνεις ….. στεριώνεις Μετωνυμία: τα λουστρίνια αντί τα παπούτσια από                           λουστρίνι. Συνεκδοχή:  το πανί της ψαρόβαρκας αντί ψαρόβαρκα. υπαλλαγή:  τετράγωνα φώτα από παράθυρα αντί φώτα                     από τετράγωνα παράθυρα. χιαστό:  μόνη, πάναγνη …. πάναγνη ή μόνη.
	ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ της Σονάτας	Ερωτήσεις: 1)       Πως αντιλαμβάνεστε το χρόνο στο ποίημα και πώς λειτουργεί. 2)	παρένθεση ΣΤΙΞΗ: Χρήση παύλας που λειτουργεί               και κάνει πιο ζωηρό το λόγο.           αντιθετικό               στ. 135 – 142: Απουσία στίξης – χωρίς ανάσα                         = άγχος ποιητή; Β! πρόσωπο Α! φεύγεις; Δραματοποίηση ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΗ: Διαφορετικά μετρικά και στροφικά                                 συστήματα. π.χ. στ. 1 -              αργός αναπαιστικός ρυθμός        στ. 49              ιαμβικός    15σύλλαβος        στ. 196-199    Ίαμβος   8συλ.+8συλ.+15σύλ.+16σύλ.        στ. 224-227    Ίαμβος  17συλ.+15συλ.+11σύλ.+22σ.                                 +15+7                 ελεύθερος στίχος = ανισοσυλλαβία, στίχων    απουσία μέτρου, εσωτερ. ρυθμός Δρασκελισμός: ολοκλήρωση νοήματος στίχου στον επόμενο. Στροφές: Συχνά ταυτίζονται με τις ακανόνιστες περιόδους που περιλαμβάνουν· δηλ. Μια περίοδος = μία στροφή! αλλά και σχήματα· στροφές = 5στιχες, 4στιχες, 3στιχη