ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ+ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ> ΣΕ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ, ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ, ΣΕ ΤΙ ΑΠΟΣΚΟΠΕΙ… ΤΕΧΝΙΚΕΣ/ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

 

1.Με ποια μέσα ο συγγραφέας γίνεται σαφής, κάνει ζωντανό το λόγο του και επικοινωνεί με τον αναγνώστη;

Απάντηση

Συνηθέστερα μέσα είναι: το α' πρόσωπο, οι παρενθέσεις, τα παραδείγματα, ο ευθύς λόγος, η αμεσότητα του λόγου, οι ερωτήσεις, η απλή και σαφής γλώσσα.

 

2. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παραδειγμάτων;

Απάντηση

Τα παραδείγματα συνήθως δίνουν ζωντάνια, γλαφυρότητα, παραστατικότητα στο λόγο του συγγραφέα . Διεγείρουν το ενδιαφέρον και διευκο­λύνουν τον αναγνώστη να κατανοήσει πλήρως τις απόψεις του που έχουν αποδοθεί θεωρητικά. Καθιστούν το κείμενο πιο οικείο, πιο προσιτό στον αναγνώστη. Αρκεί βέ­βαια να είναι εύστοχα, να μην διακόπτουν την πορεία της σκέψης του και να μην πλε­ονάζουν.

 

3.Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρενθέσεων;

Απάντηση

Οι παρενθέσεις διευκρινίζουν, αποσαφηνίζουν, συμπληρώνουν, αναλύουν όσα έ­χει αναφέρει ο συγγραφέας. Π.χ. Το αυτοκίνητο (ήταν και σαράβαλο) αγκομαχούσε στον ανήφορο. Έχουν περισσότερο επεξηγηματικό ρόλο και βοηθούν να αποφευχθεί η σύγχυση του αναγνώστη και για το λόγο αυτό η χρήση τους μερικές φορές θεωρείται επιβεβλημένη. Δίνουν ποικιλία στο λόγο που αποκτά συχνά προφορικότητα.

Συχνά οι παρενθέσεις περιέχουν μια παραπομπή. Πχ. Εμίσεψες και μ’ άφησες ένα γυαλί φαρμάκι (Δημοτικό)

 

4.Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση εισαγωγικών;

Απάντηση

Χρησιμοποιούνται για να προσδώσουν έμφαση, όταν μεταφέρονται αυτούσια λόγια άλλου, όταν πρόκειται για λέξεις ή φράσεις που ανήκουν σε ειδικό λεξιλόγιο ή σε κάποιο γλωσσικό ιδίωμα ή επίπεδο λόγου,ή όταν πρόκειται για τίτλους βιβλίων, εφημερίδων, ονόματα πλοίων κ.τ.λ. . Κάποτε προσδίδουν ειρωνικό τόνο ή μεταφορική σημασία στη λέξη - φράση.

 

5. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρομοιώσεων;

Απάντηση

Ο λόγος γίνεται πιο παραστατικός, πιο ζωντανός, εν τέλει πιο πειστικός. Η θέση του συγγραφέα καθίσταται εύληπτη και κατανοητή. Διεγείρεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη.(Πρέπει να γράψουμε πρώτα τι παρο­μοιάζεται με τι, με ποιο σκοπό όσον αφορά το νόημα του κειμένου και, στη συνέχεια, να αναφερθούμε στη λειτουργία των παρομοιώσεων στον αναγνώστη.)

 

6. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση άνω τελείας;

Απάντηση

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται

- στο χωρισμό δύο μερών μιας φράσης που συνδέονται με τη νοηματική σχέση της αντίθεσης

- στο τέλος μιας ημιπεριόδου και στην αρχή μιας άλλης, η οποία συμπληρώνει ή διευκρινίζει/επεξηγεί την πρώτη

- . στην περίπτωση απαρίθμησης στοιχείων

Ας σημειωθεί ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το συγγραφέα (όταν διαθέτει ποι­ητική ιδιοσυγκρασία) για να προσδώσει στοχαστική ατμόσφαιρα, αφήνοντας χρο­νικά περιθώρια στον αναγνώστη να προβληματιστεί.

7. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας όταν χρησιμοποιεί ευθύ λόγο;

Απάντηση

0 ευθύς λόγος προσδίδει ζωντάνια αμεσότητα και παραστατικότητα στο κείμενο, δημιουργεί ένα κλίμα οικειότητας με τον αναγνώστη και τον βοηθάει να βιώσει άμεσα τις απόψεις που μεταφέρονται. Σπάει η μονοτονία του λόγου με αποτέλεσμα να ελκύεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

 

8. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση α' πληθυντικού προσώπου;

Απάντηση

Το α' πληθυντικό πρόσωπο χαρίζει έναν οικείο τόνο στο λόγο, τον κάνει πιο άμε­σο, ζωντανό και παραστατικό, ενώ προσδίδει και καθολικότητα στο πρόβλημα - φαινόμενο στο οποίο αναφέρε­ται ο συγγραφέας. Μάλιστα, καθώς θέτει και τον εαυτό του ως συμμέτοχο ή θύμα, δεν υποτιμά τον αναγνώστη. Αντίθετα, τον καθιστά πιο δεκτικό κι έτσι ο λόγος του κερδί­ζει σε πειστικότητα. Έτσι ο συγγραφέας αποφεύγει το αρκετά συχνά εγωιστικό και υποκειμενικό α΄ ενικό αλλά και το διδακτισμό του β΄ προσώπου και κάνει ένα βήμα για να κερδίσει το ενδιαφέρον και την αποδοχή του αναγνώστη του.

 

9. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση στατιστικών στοιχείων;

Απάντηση

Προσδίδουν αποδεικτική ισχύ και εγκυρότητα στο λόγο, αφού αποτελούν ισχυρά τεκμήρια που συνήθως καθηλώνουν τον αναγνώστη, ο οποίος δύσκολα μπορεί να τα αμφισβητήσει.

 

10. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση αναλογιών;

Απάντηση

Συνήθως με τις αναλογίες ο συγγραφέας δίνει πιο παραστατικά τις θέσεις του. Διευ­κολύνει τον αναγνώστη να κατανοήσει την έννοια ή το φαινόμενο που παρουσιάζει, καθώς δίνει ομοιότητες αυτού με κάποιο άλλο. Όταν μάλιστα το κείμενο είναι επιστη­μονικό, οι αναλογίες απλοποιούν , εκλαϊκεύουν και κάνουν πιο προσιτό το κείμενο στο μέσο ανα­γνώστη.

Μερικές φορές μάλιστα , όπως γράφει και ο Σεφέρης, οι παραβολές είναι ένας πολύ καλός τρόπος να ξεστομίσουμε αλήθειες ή πράγματα που δύσκολα τολμάμε να παραδεχτούμε και να αρθρώσουμε.

Το κείμενο επίσης κερδίζει σε ζωντάνια και γλαφυρότητα και προσελκύει το ενδιαφέρον του αναγνώστη

 

11. Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση ερωτήσεων;

Απάντηση

- διέγερση προβληματισμού

- πρόκληση ανησυχίας

- να προσδώσει ειρωνικό τόνο στο λόγο του

- να δημιουργήσει κλίμα αμεσότητας και την αίσθηση του διαλόγου στον αναγνώστη (θεατρικότητα)

- όταν είναι ρητορικές, να δώσει έμφαση στη θέση του.

- Να συνδέσει δύο διαφορετικές νοηματικές ενότητες ή να εισαγάγει ένα νέο θέμα.

 

πηγές: 1."Έκθεση-έκφραση " ΟΕΔΒ
2."Θηρεύοντας το Λόγο"Εκδ. όμιλος συγγραφέων καθηγητών
3."Νεοελληνική Γραμματική"Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ
4."Βελτιώστε ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΣ" Γ. Μηνά

ΠΗΓΗ> giouliblog (εκπ. πηγή)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Τύπος πολύ βασικής ερώτησης στη Λογοτεχνία> Σε τι χρησιμεύει/πώς λειτουργεί (μία τεχνική, ένας τρόπος, ένα εκφραστικό μέσο)/ τι επιτυγχάνει με αυτό ο συγγραφέας;

Ακολουθούν χρήσιμες ‘στερεότυπες’ εκφράσεις που μπορείτε να τις  αξιοποιείτε κατά περίπτωση, προσαρμόζοντάς τες στις ανάγκες της κάθε ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ.

·         …αυξάνει την αισθητική συγκίνηση του αναγνώστη

·         … συνδέεται με τις γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα

·         … υπογραμμίζει τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα της αφήγησης

·         …επιτείνει τη δραματικότητα

·         …συνδράμει στη σκηνοθετικότητα

·         …προσδίδει ζωντάνια και παραστατικότητα/ …αποδίδει με γλαφυρότητα

·         …ψυχογραφεί με ευκρίνεια και ακρίβεια… σκιαγραφεί το χαρακτήρα…

·         …αποκαλύπτει τα μύχια συναισθήματα και τις αληθινές προθέσεις του ήρωα

·         …εξοικειώνει τον αναγνώστη με… χαρτογραφεί- αποτυπώνει- αντικαθρεφτίζει- αποδίδει την ψυχολογική κατάσταση…, αποκαλύπτει το συναισθηματικό κόσμο του ήρωα…

·         …προσημαίνει… προοικονομεί… προοιωνίζεται… προϊδεάζει για...προετοιμάζει-προλειαίνει το έδαφος για…

·         …καθιστά τον αναγνώστη μέτοχο των συναισθημάτων του ήρωα

·         …αναδεικνύει ….φωτίζει… υπογραμμίζει… ιχνογραφεί… σκιαγραφεί…

·         …προσκαλεί τον αναγνώστη να συνάγει τα δικά του συμπεράσματα… να εισέλθει στο έργο… να δώσει εκείνος το κατάλληλο τέλος…

·         …συνιστά επιβράδυνση/επιτάχυνση του χρόνου της αφήγησης

·         …συνεισφέρει στη συνοχή της αφήγησης …

·         …διεγείρει το ενδιαφέρον του αναγνώστη… εντείνει- επιτείνει την αγωνία…

·         …προωθεί το μύθο

·         …καθιστά συνθετότερη την πλοκή…

·         …διαμορφώνει το συναισθηματικό κλίμα…

·         …συντελεί στην εμβάθυνση… στη σφαιρικότερη κατανόηση… στην καθολικότερη σύλληψη…

 

ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ ΠΑΝΤΑ ΟΤΙ Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ «ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ, ΣΕ ΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ, ΠΟΥ ΑΠΟΣΚΟΠΕΙ» ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΕ ΤΡΙΑ ΕΠΙΠΕΔΑ> 1) στο επίπεδο της δράσης, των ηρώων, 2) στο επίπεδο της κατασκευής του έργου, των συγγραφικών προθέσεων και, βέβαια, 3) στο επίπεδο του αναγνώστη.

Π.χ. Τι επιτυγχάνει ο συγγραφέας με τη χρήση πολλών αντιθέσεων (εκφραστικό μέσο)στο απόσπασμα;

Αρχικά, ο συγγραφέας, με αυτό το εκφραστικό μέσο, αποδίδει την ψυχολογική κατάσταση των ηρώων, τους ψυχογραφεί σε βάθος και αποκαλύπτει το συναισθηματικό τους κόσμο. Ακολούθως, προσημαίνει και μελλοντικές συγκρούσεις των ηρώων. Έτσι, επιτείνει τη δραματικότητα και διεγείρει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

ΣΕ ΤΙ ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ…; ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ…; ΓΙΑΤΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ…; ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΤΟ ΥΦΟΣ…;

ΠΡΟΣΟΧΗ: Δίνουμε πολλές εκδοχές για κάθε απάντηση. Δε σημαίνει πως ισχύουν ΟΛΕΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ.

1. Γιατί ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ευθείες ερωτήσεις (π.χ. στην τελευταία παράγραφο, σε όλο το κείμενο κ.ά.);

·         Αφύπνιση δέκτη, ευαισθητοποίηση

·         Προτροπή για δράση

·         Ειρωνεία, χιούμορ: όξυνση ύφους

·         Αποτυπώνεται η συναισθηματική κατάσταση- πιθανώς και η φόρτιση του πομπού

·         Αποτυπώνονται βασικές ιδέες ή εκφράζονται θεμελιώδεις απορίες του πομπού

·         Διαρθρώνει- οργανώνει το κείμενο (αν λειτουργούν ως μεταβάσεις νοημάτων)

2. Πώς λειτουργεί η παράγραφος χ στο κείμενο;

Αναζητούμε νοηματική σχέση, δηλαδή συνεκτικότητα. Κοιτάμε αρχικά τη θέση της εξεταζόμενης παραγράφου: ΑΝ είναι στην αρχή (εισάγει, κατατοπίζει, παραθέτει παραδείγματα, προοικονομεί, αναφέρεται στο παρελθόν ή την τρέχουσα επικαιρότητα κ.ά.), ΑΝ στο τέλος (συγκεφαλαιώνει, περιέχει βασικά συμπεράσματα, ενσωματώνει προβληματισμούς, προτρέπει σε δράση κ.ά.) ή μέσα στο κείμενο (αναζητούμε ποιες νοηματικές σχέσεις έχει με την παραπάνω και την παρακάτω παράγραφο και ίσως με όλο το κείμενο (π.χ. αν στην παράγραφος που εξετάζουμε ξεκινά ο συγγραφέας να μας δίνει προτάσεις περιορισμού του χ φαινομένου που εκτείνονται και στις επόμενες π.χ. 2 παραγράφους του κειμένου).

ΝΟΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: ΑΙΤΙΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ, ΑΝΤΙΘΕΣΗ, ΣΥΓΚΡΙΣΗ, ΑΝΑΛΟΓΙΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ, ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΕΙΡΑ Κ.Α.

-          ΙΣΩΣ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ Η΄ΑΛΛΕΣ ΜΑΖΙ ΝΑ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΕΝΟΤΗΤΑ, ΠΧ. ΑΙΤΙΑ, ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, Κ.Τ.Λ. ΑΝ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ, ΝΑ ΤΟ ΔΗΛΩΣΕΤΕ.

-          ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΗΤΟ ΠΩΣ ΜΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ (Π.Χ. ΝΑ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΔΙΑΣΑΦΗΝΙΖΟΥΝ-ΕΠΕΞΗΓΟΥΝ ΤΑ ΝΟΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΙΔΕΑΖΕΙ ΜΕΣΩ ΑΥΤΩΝ ΓΙΑ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ- ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΙ).

3. Πού αποσκοπεί ο συγγραφέας με την παράθεση παραδειγμάτων (συνήθως η ερώτηση αυτή αφορά μία παράγραφο με αρκετά παραδείγματα ή, σπανιότερα, ένα ολόκληρο κείμενο)
• Αληθοφάνεια, ρεαλισμό, πειστικότητα, επικοινωνιακότητα.
• Διασάφηση
• Παραδείγματα ως μέσα πειθούς- τεκμήρια: Στήριξη ιδεών-επιχειρημάτων του συγγραφέα: ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ ΛΕΓΟΜΕΝΩΝ. ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΤΗΤΑ.
• Κύρος συγγραφέα: κατάρτιση, πολυγνωσία, επιστημονικότητα
• Αφύπνιση- ενεργοποίηση με λογικά τεκμήρια ή- και συναισθηματική διέγερση δέκτη, ιδίως αν τα παραδείγματα είναι συγκινησιακά φορτισμένα.
• Εκλαΐκευση: κυρίως στον επιστημονικό λόγο και στα δοκίμια πειθούς.
•  
4. Ποιο είναι το επικοινωνιακό πλαίσιο  (ή αλλιώς η περίσταση επικοινωνίας) στο κείμενο που εξετάζουμε ;

Χρειαζόμαστε να καταγράψουμε το κειμενικό είδος (π.χ. δοκίμιο πειθούς) με πολύ μικρή επεξήγηση (δηλαδή ΅ένα σοβαρό κείμενο, μέσης έκτασης, που πραγματεύεται συνήθως διαχρονικά θέματα με εξίσου σοβαρή γλώσσα), σε ποιους απευθύνεται, π.χ. σε ένα κοινό με μέσο τουλάχιστον μορφωτικό επίπεδο, και ποιος ο-οι βασικός- οί στόχοι, π.χ. να επιμορφώσει και να προβληματίσει. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ.

5. Να αξιολογήσετε αν είναι κατάλληλο-αποτελεσματικό το ύφος του συγγραφέα σε μία χ παράγραφο ή σε ολόκληρο το κείμενο.

Εδώ πρέπει να θυμηθούμε, ως βασική αρχή, ΠΟΙΟ ΥΦΟΣ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΟ ΕΙΔΟΣ, πχ. Στο άρθρο το απλό, λιτό, επικοινωνιακό, στο δοκίμιο πειθούς το σοβαρό έως και λόγιο κ.ά. ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΥΦΟΣ, λοιπόν, που ξέρουμε από τη θεωρία ότι αντιστοιχεί στο κείμενο που εξετάζουμε, ΔΗΛΑΔΗ ΣΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΑΙΤΙΟΛΟΓΟΥΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΛΟΓΙΚΑ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ-ΕΥΣΤΟΧΗ, για να σας το βάλουν στις Εξετάσεις.

ΓΕΝΙΚΗ ΑΡΧΗ: Λαμβάνουμε υπόψη ΓΕΝΙΚΑ-ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΑ τις επικλήσεις, ουσιαστικά αν κάνει ΚΥΡΙΩΣ ΔΗΛΩΤΙΚΗ Η΄ ΣΥΝΥΠΟΔΗΛΩΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, αν κάνει χιούμορ-ειρωνεία, αν χρησιμοποιεί φορτισμένες λέξεις, αν κάνει προτροπές, αν χρησιμοποιεί λόγιες ή απλές λέξεις, αν κυριαρχεί κάποιο ρηματικό πρόσωπο κ.ά.

6. ΠΙΘΑΝΗ ΕΡΩΤΗΣΗ: Στο εξεταζόμενο κείμενο σε αρκετά σημεία φαίνεται το ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΥΦΟΣ του συγγραφέα.

Τι σημαίνει, λοιπόν, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΥΦΟΣ;

Ακολουθούν βασικά χαρακτηριστικά (εννοείται πως δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν ΟΛΑ ΜΑΖΙ) του προσωπικού ύφους:

·         Πρώτο-δεύτερο ρηματικό πρόσωπο-α, προσφωνήσεις και αποστροφές (σα να μας μιλά άμεσα ο πομπός)

·         Αμεσότητα, φρεσκάδα, παραστατικότητα , οικειότητα

·         Παραδείγματα από προσωπικά βιώματα

·         Αναμνήσεις

·         Χιούμορ, ειρωνεία

·         Έκφραση συναισθημάτων

·         Ρητορικά ερωτήματα- ευθείες ερωτήσεις

·         Εξομολογητικό ύφος

·         Έκφραση προσωπικών σκέψεων και προβληματισμών

ΚΚ