ΘΕΩΡΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΑΠΟ in.gr

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ «ΠΕΡΙΛΗΨΗ» ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Στην αρχή της περίληψης δίνουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου και στη συνέχεια είτε συνδέουμε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων (συνοπτική περίληψη), είτε καταγράφουμε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων και τις σημαντικότερες λεπτομέρειες κάθε παραγράφου (εκτενής περίληψη).

Πώς γράφω μία περίληψη:

Α.  Διαβάζω προσεκτικά ολόκληρο το κείμενο που μου δόθηκε για να εντοπίσω το νοηματικό του κέντρο.

Β.  Διακρίνω τις παραγράφους που αντιστοιχούν στα μέρη του κειμένου (πρόλογος, κυρίως θέμα, επίλογος).

Γ.   Στη συνέχεια εργάζομαι τμηματικά κατά παράγραφο.

      1.   Υπογραμμίζω τις λέξεις - κλειδιά.

      2.   Διακρίνω τις πιο σημαντικές λεπτομέρειες οι οποίες εντοπίζονται εύκολα, αν έχει προηγηθεί η παραπάνω εργασία.

      3.   Διατυπώνω τον πλαγιότιτλο (κεντρική ιδέα) της παραγράφου, ο οποίος εμπεριέχεται στη θεματική περίοδο ή αν αυτή δεν υπάρχει, τον αναζητάμε στο νοηματικό κέντρο της παραγράφου.

Δ.   Προχωρώ στη συγγραφή της περίληψης:*

      1.   Αρχικά παρουσιάζω το συγγραφέα και τον τίτλο του κειμένου που μου δόθηκε.

      2.   Καταγράφω το θεματικό κέντρο ολόκληρου του κειμένου.

      3.   Συνδέω τους πλαγιότιτλους των παραγράφων αν πρόκειται για συνοπτική περίληψη ή καταγράφω τους πλαγιότιτλους καθώς και τις πιο σημαντικές λεπτομέρειες των παραγράφων (εκτενής περίληψη).

*    (Πρέπει να δοθεί προσοχή στο ενδεχόμενο να απαιτείται επικοινωνιακό πλαίσιο)

Η περίληψη κειμένου και η αξιολόγησή της

Η περίληψη είναι ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης ενός κειμένου. Με αυτήν επιδιώκεται:

α.   Η κατανόηση του κειμένου.

β.   Η πληροφόρηση των άλλων με λιτό και σαφή τρόπο για το περιεχόμενό του.

γ.   Η διάκριση του αναγκαίου από το περιττό, τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη γλώσσα του κειμένου.

δ.   Η δόμηση ενός νέου κειμένου με συνοχή και συνεκτικότητα.

Άρα για να αξιολογήσουμε ένα κείμενο περίληψης είναι σκόπιμο να συνεξετάσουμε:

α. το περιεχόμενο (0 - 12 μονάδες) β.  τη γλώσσα και το ύφος (0 - 8 μονάδες)         γ.   τη δομή (0 -5 μονάδες)

> 25 μονάδες

 

1.   Το περιεχόμενο της περίληψης
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:	Αδυναμίες θεωρούνται:
1.   Η σύλληψη του νοηματικού κέντρου του κειμένου.	1.   Η αδυναμία κατανόησης, η απόκλιση από το νοηματικό κέντρο του κειμένου.
2.   Η επιλογή των σημαντικών ιδεών πληροφοριών του κειμένου.	2.   Η επιλογή δευτερευουσών ιδεών/πληροφοριών σε βάρος των κύριων/σημαντικών.
3.   Η πληρότητα κατανόησης του κειμένου.	3.   Η ατελής (μερική) κατανόηση του κειμένου.
	4.   Η υπερβολική αφαίρεση.

 

2.   Η γλώσσα και το ύφος της περίληψης (έκφραση)
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:	Αδυναμίες θεωρούνται:
1.   Η χρήση του κατάλληλου ύφους για τη συγκεκριμένη μορφή κειμένου (πληροφοριακό ύφος).	1.   Η υφολογική μίμηση (η μίμηση του ύφους του συγγραφέα).
2.   Η ικανότητα πύκνωσης του κειμένου με διάφορες τεχνικές (γενίκευση, αναδιατύπωση κ.λ.π.)	2.   Οι υπεργενικεύσεις.
3.   Η ορθή χρήση της γλώσσας στο επίπεδο της ορθογραφίας, της στίξης, της σύνταξης και του λεξιλογίου.	3.   Η στείρα μεταφορά λέξεων και φράσεων του αρχικού κειμένου στην περίληψη. Όταν χρησιμοποιούμε αυτούσιες φράσεις ή λέξεις. του συγγραφέα είναι προτιμότερο να τις δίνουμε σε εισαγωγικά.
4.   Η αντικειμενικότητα απέναντι στο συγγραφέα και τις απόψεις του.	4.   Οι αποκλίσεις από τους κανόνες της Νεοελληνικής Γραμματικής και του Συντακτικού στην ορθογραφία, στη στίξη, στη σύνταξη και το λεξιλόγιο (επαναλήψεις, έλλειψη ακριβολογίας κ.λ.π.).
	5.   Η άσκηση άμεσης ή έμμεσης κριτικής - σχολιασμού στις ιδέες / πληροφορίες του κειμένου.

 

3.   Η δομή της περίληψης
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:	Αδυναμίες θεωρούνται:
1.   Η ικανότητα παρακολούθησης ή αναδιοργάνωσης της δομής του αρχικού κειμένου και η παρουσίαση, με λογική ακολουθία, των βασικών ιδεών.	1.   Η τυποποιημένη μεταφορά της πορείας του αρχικού κειμένου που οδηγεί σε μακροσκελή περίληψη.
2.   Η γραφή ενός κειμένου με ομαλή ροή και συνοχή.	2.   Η άτακτη παράθεση των ιδεών - πληροφοριών του κειμένου.
3.   Η επιτυχής χρήση των διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων.	3.   Η έλλειψη συνοχής και αλληλουχίας μεταξύ των μερών / προτάσεων της περίληψης.
4.   Η σύμμετρη έκταση (κανονικά το 1/3 του αρχικού κειμένου).
5.   Η σωστή αναλογία μεταξύ γενικών θέσεων και συγκεκριμένων παραδειγμάτων.

*    Η περίληψη είναι μια προσωπική δημιουργία, ωστόσο σε καμιά περίπτωση δε θα πρέπει να προδίδει το πνεύμα του συγγραφέα.

Συμπληρωματικές διευκρινίσεις

1.   Η έκταση της περίληψης εξαρτάται από το είδος, το μέγεθος και τη δομή του δοθέντος κειμένου. Γι' αυτό καθορίζεται κάθε φορά η έκταση σε λέξεις ώστε να υπάρχει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί το κείμενο της περίληψης. Αυτό δε σημαίνει αυστηρή καταμέτρηση των λέξεων από τον βαθμολογητή αλλά αξιολόγηση της ικανότητας του μαθητή να πυκνώσει - περιορίσει το κείμενό του σε συγκεκριμένα πλαίσια (π.χ. 15 - 20 το πολύ λέξεις περισσότερες από όσες ζητούνται).

2.   Η περίληψη γράφεται για συγκεκριμένο σκοπό και έχει πάντα αποδέκτη. Γι' αυτό η τυποποιημένη εκφώνηση «Να γράψετε την περίληψη του κειμένου» έχει αντικατασταθεί από πιο αναλυτικές διατυπώσεις ενταγμένες σε επικοινωνιακό πλαίσιο σύμφωνα με τις Οδηγίες διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων 2000, (Παράδειγμα: Σε κυριακάτικη εφημερίδα δημοσιεύτηκε το παραπάνω άρθρο. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενο του γράφοντας μια περίληψη 100 λέξεων).

3.   Η περίληψη έχει πληροφοριακό χαρακτήρα, οπότε η εισαγωγή της είναι προτιμότερο να ξεκινά με αναφορά στο συγγραφέα ή στο κείμενο. Μια εισαγωγή κατευθείαν από τις ιδέες - πληροφορίες του κειμένου είναι και αυτή αποδεκτή με τη λογική ότι ο γράφων ταυτίζεται με το συγγραφέα του κειμένου, ο οποίος επιχειρεί να πυκνώσει το κείμενό του.

 

ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
ενεργητική	παθητική

 

δημιουργούν διαφορετικές εντυπώσεις στην περίληψη

Η ενεργητική	σύνταξη	Η παθητική
α.   εξαίρει το πρόσωπο / πράγμα που δρα		α.   εξαίρει το αποτέλεσμα της ενέργειας
β.   ταυτίζει το γραμματικό υποκείμενο με το λογικό υποκείμενο		β.   υποκειμενοποιεί το αντικείμενο
γ.   έτσι προβάλλει ιδιαίτερα το λογικό υποκείμενο		γ.   δηλώνει έμμεσα το λογικό υποκείμενο (ως ποιητικό αίτιο) ή το αποσιωπά εντελώς

Η παθητική σύνταξη είναι χρήσιμη για την περίληψη διότι

 

Εξασφαλίζει πυκνότητα και συντομία λόγου, εφόσον παραλείπονται λέξεις (ποιητ. αίτιο) χωρίς να δημιουργείται ασάφεια. Προσφέρει ποικιλία στην έκφραση. Το ύφος της είναι απρόσωπο γι' αυτό και προτιμάται στην περίπτωση κατά την οποία μας ενδιαφέρει το ίδιο το κείμενο και το περιεχόμενό του και όχι ο συγγραφέας. Όταν μάλιστα η περίληψη γίνεται από τον ίδιο το συγγραφέα, τότε εκείνος χρησιμοποιεί την παθητική σύναξη για να αποφύγει την αναφορά στο άτομό του.