ΣΧΟΛΙΟ-ΕΙΔΗΣΗ+ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ, Β' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

ΣΧΟΛΙΟ- ΕΙΔΗΣΗ: Συμπύκνωση και εμπλουτισμός σχολικής θεωρίας

 

Σχόλιο → Η άμεση ή έμμεση, φανερή ή υποδηλούμενη κριτική τοποθέτηση- υποκειμενική αξιολογική κρίση πάνω σε μία είδηση.

 

Είδηση → Το συμβάν αυτό καθεαυτό. Η ακριβής παρουσίαση ενός συμβάντος, το οποίο λογίζεται σημαντικό.

 

Ένα σχόλιο μπορεί να είναι → ευμενές, δυσμενές, επικριτικό, εποικοδομητικό, εύστοχο, άστοχο, διακριτικό, αδιάκριτο, τιμητικό, εύστροφο, χιουμοριστικό, προσβλητικό, εμπεριστατωμένο κ.α.

 

Μία είδηση μπορεί να είναι → άμεση, έγκαιρη, έγκυρη, σημαντική, συγκλονιστική, κρίσιμη, τοπική, διεθνής, δυσάρεστη, ενημερωτική κ.ά.

 

ΚΑΙΡΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ : Στα Μ.Μ.Ε. σχόλιο και είδησησυναιρούνται, είναι, τις περισσότερες φορές, αξεδιάλυτα, ακόμη και δίχως να το επιδιώκει ο γράφων. Πολύ συχνά, όμως, σκοπός αυτής της συνύφανσης σχόλιου και είδησης είναι η ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ-ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ του κοινού.

 

Το σχόλιο εισάγεται στην είδηση → συνειδητά ή ανεπαίσθητα

 

Σχόλιο μπορεί να θεωρηθεί → - μια προσωπική τοποθέτηση

                            - μία ιδεολογική παρέμβαση

                            - η χρήση των σημείων στίξης

                            - ο επιτονισμός

                            - η σειρά παράθεσης των       

                              γεγονότων

                            - η επιλογή των λέξεων (λεκτικά 

                              σύνολα) και η συντακτική τους 

                              δομή

                            - στοιχεία «έξω» από την είδηση

 

Το σχόλιο μπορεί να → - «χρωματίσει» την είδηση

                       - αλλοιώσει την είδηση

                       - ασκήσει προπαγάνδα

                       - στοχεύσει στην παραπληροφόρηση

                       - δώσει προσωπικό τόνο

                       - διασαφηνίσει την είδηση

                       - εμπλουτίσει με χιούμορ

                       - ασκήσει κριτική

                       - γεννήσει ενδιαφέρον

 

 

Η είδηση με σχόλιο → -χρησιμοποιήσει στρατηγικές προπαγάνδας          

μπορεί να…           -χειραγωγήσει, π.χ. συγκινώντας

(προβληματισμοί)     -παραπληροφορήσει

                    - συσκοτίσει/ φωτίσει επιλεκτικά την

                      πραγματικότητα

                    - υπηρετήσει πολιτικά, κομματικά κ.ά.

συμφέροντα

                    - διεγείρει τα πιο ταπεινά ένστικτα της

                      μάζας ( «κοινωνικό σχόλιο», κατάργηση

                      ιδιωτικότητας κ.ά.)

                    - αναγάγει το ασήμαντο σε σημαντικό και

                      το αντίθετο

 

 

Στον αντίποδα →     - ψυχαγωγήσει- ενημερώσει

είδηση με σχόλιο    - διαφωτίσει- αφυπνίσει

μπορεί να           - αποκαλύψει- κινητοποιήσει

                    - επηρεάσει το κοινωνικό γίγνεσθαι

                    - προωθήσει την επίλυση προβλημάτων

                    - υπηρετήσει την ανόθευτη αλήθεια

                    - διαμορφώσει την κοινή γνώμη

 

Κλασικό «σχήμα»           πομπός →* δέκτης

μετάδοσης της                        ↓         ↓

πληροφορίας      Τηλεόραση  Θεατής

                 Τύπος      αναγνώστης

                 Η/Υ        «κοινό»

 

* Μήνυμα = είδηση, πληροφορία κ.ά.

  Σε αυτό το «σχήμα» μπορούμε να συμπληρώσουμε το σκοπό,   

  το εξωγλωσσικό πεδίο κ.ά. (βλέπε σχολικό βιβλίο σ.19)

 

Παρουσίαση ενός     →τόπος, τρόπος, αιτία, σκοπός,

γεγονότος ως είδηση   αποτέλεσμα

 

 

Παρουσίαση προσώπου-ων     →όνομα, ηλικία, καταγωγή,

που συμμετέχουν στο γεγονός  επάγγελμα, ιδιαίτερο-α

                              χαρακτηριστικό

 

 

Η είδηση, σύμφωνα με       → τι, ποιος, πού,

τους δημοσιογραφικούς        γιατί, πότε, πώς

κανόνες, απαντά στα εξής:

 

Γνωρίσματα είδησης → συντομία, ακρίβεια, σαφήνεια, απλό 

                     και ελκυστικό ύφος

 

Η οπτική γωνία του → - τον ιδεολογικοπολιτικό χρωματισμό

δημοσιογράφου μπορεί - την κατευθυντήρια«γραμμή» του Μέσου

να επηρεαστεί από    - προσωπικούς δεσμούς και δεσμεύσεις

                      - οικονομικά και άλλα ανταλλάγματα

                      - προσωπικά βιώματα

                      - την ψυχολογική κατάσταση της στιγμής

 

 

Ιεράρχηση- αξιολογική σειρά     → επικαιρότητα

ειδήσεων από τους δημοσιογράφους  εγγύτητα

με κριτήρια – «αστέρια»           σπουδαιότητα

                                  σπανιότητα

                                  εκρηκτικότητα

                                  εκκρεμότητα

                                  συγκίνηση

                                  συνέπειες

Συχνά χαρακτηριστικά

τίτλου είδησης          → - συνήθως αόριστος ή ενεστώτας

                          - παράλειψη ρήματος

                          - πρόταξη υποκειμένου

                          - έναρξη με επιθετικό ή 

                            κατηγορηματικό προσδιορισμό

                          - γενικά, ιδιαιτερότητες στη   

                            σύνταξη και τη σειρά των λέξεων

                          - ποιητική χρήση της γλώσσας

                          - επίκληση στο συναίσθημα

                          - ύφος = καυστικό, ειρωνικό, 

                            επιθετικό, εισαγγελικό,

                            χιουμοριστικό, υπερβολικό κ.ά.

                          - χρήση σημείων στίξης

 

ΓΕΝΙΚΑ, ΣΧΟΛΙΟ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ: η αλλαγή στη φυσιολογική συντακτική σειρά των λέξεων, οι φορτισμένες λέξεις, τα επίθετα, ιδίως στον υπερθετικό, γενικά οι προσδιορισμοί (επιρρήματα, εμπρόθετοι), τα σημεία στίξης και τι δηλώνουν, το χιούμορ, η ειρωνεία, σχήματα λόγου όπως μεταφορά, παρομοίωση, αντιθέσεις κ.ά.  

 

Για τα ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΗΣΗ βλέπε Σχολικό Βιβλίο, σσ.43-47.

 

Καλή ανάγνωση!

 

 

 

ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ

 

 Οι διηγήσεις και οι μαρτυρίες  περιλαμβάνονται στην Αφήγηση . Τέτοιες είναι  οι βιογραφίες και οι αυτοβιογραφίες.

 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ	ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βίος	Απομνημονεύματα
Συναξάρι	Ημερολόγιο
Μυθιστορηματική βιογραφία	Μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία
Βιογραφικό σημείωμα	Αυτοβιογραφικό σημείωμα
Συστατική επιστολή

 

Με τη βιογραφία :  ο βιογράφος παρουσιάζει τη ζωή ενός σημαίνοντος

                                 προσώπου

Με την αυτοβιογραφία : ο ίδιος παρουσιάζει τη ζωή του

 

Ο  (αυτό)βιογράφος : α) επιλέγει τα σημαντικότερα στοιχεία του βίου β)

                                   φωτίζει τα γεγονότα ανάλογα με την απτική του γωνία

                                  (αν θέλει να επαινέσει ή να ψέξει)

 

Γλώσσα- ύφος

 

      -Λογοτεχνικό-μυθιστορηματική βιογραφία

-Επίσημο και τυπικό (με αποκλίσεις)- συστατική επιστολή και βιογραφικό σημείωμα

-Οικείο και  καθημερινό- ημερολόγιο

                                                                                

 

ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ, ΩΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΑ ΕΙΔΗ, ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ-ΣΥΧΝΑ ΡΕΠΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

 

1.ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Σκοπός : ο βίος και οι σημαντικές πράξεις μιας διακεκριμένης προσωπικότητας να κληροδοτηθούν στις επερχόμενες γενεές

 

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ	Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
Διασώζει ό,τι αξίζει από τη ζωή και έργο μιας προσωπικότητας	Ενημερώνεται πραγματολογικά για τα  γεγονότα μιας εποχής
Εκφράζει θαυμασμό και/ή ψόγο για μια σημαίνουσα προσωπικότητα	Αποκρυπτογραφεί την προσωπικότητα του βιογραφούμενου και ικανοποιεί ταυτόχρονα την περιέργειά του
Διδάσκει τους αναγνώστες με άμεσο ή έμμεσο τρόπο	Ανακαλύπτει το βιογραφούμενο αλλά και τον άνθρωπο, γενικότερα

 

 

 

2.  ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Ο συγγραφέας :  Ενώ διατηρεί τον πυρήνα των γεγονότων, τα διαπλέκει με άλλα πραγματικά ή φανταστικά γεγονότα με λογοτεχνικό τρόπο

 

3. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 

  Σύντομη έκταση. Αν έχει παραγραφιαία μορφή, τότε συνήθως αναπτύσσεται με τον τρόπο/ μέθοδο της διαίρεσης (κατονομάζονται οι άξονες-ζωή και έργο)

  Δημιουργός : ΟΧΙ ο ίδιος ο βιογράφος αλλά ένας άλλος. «Ο αφηγητής του βιογραφικού σημειώματος κινείται ως ιστορικός. Κρατάει απόσταση από τα γεγονότα. Ο βιογράφος εδώ παραθέτει  περισσότερα σχόλια, για να φωτίσει καλύτερα όποιες πτυχές του βιογραφούμενου προσώπου θέλει».

 

Προσοχή : Καταχρηστικά στην καθομιλουμένη και στην καθημερινή πρακτική  συνταυτίζουμε το βιογραφικό με το αυτοβιογραφικό σημείωμα που έχουν πράγματι  ομοιότητες.

 

Α. ΔΟΜΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΟΣ

 

  Δύο βασικοί άξονες  :  η ζωή (γέννηση, καταγωγή, σπουδές, βιοπορισμός, γνωρίσματα χαρακτήρα) και το έργο (με ποιον τομέα του επιστητού ασχολήθηκε, με ποια θέματα, τι  μεθόδους και τι γλώσσα χρησιμοποίησε, πως συνέθεσε τα έργα /πονήματά του, σε ποιο πνευματικό περιβάλλον δημιούργησε,  αν έκανε εκδόσεις, που  και ποιες,  κ.α.) του βιογραφούμενου.

  Το διάγραμμα ενός βιογραφικού σημειώματος : α) σαφής διάκριση ΖΩΗΣ-ΕΡΓΟΥ  ή β) διαπλοκή στοιχείων από τη ΖΩΗ και το ΕΡΓΟ του βιογραφούμενου

 

Προσοχή :  Σε ένα βιογραφικό σημείωμα τα γεγονότα και τα σχόλια διαπλέκονται  και πρέπει να τα ξεχωρίζουμε

 

Θυμίζουμε : Γεγονός       συντελεσμένη πράξη, συμβάν                      Σχόλιο      κρίση για γεγονότα ή πράξεις

 

4. ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΜΕ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

 

Παραλλαγή της αυτοβιογραφίας

 

 

5. ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ (CURRICULUMVITAE, CV, ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΑΠΟΚΑΛΕΊΤΑΙ «ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ»- ΒΛΕΠΕ ΟΜΩΝΥΜΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ)

 

Α. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΕΝΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 

O δημιουργός του αυτοβιογραφικού σημειώματος είναι o ίδιος ο βιογραφούμενος

Το σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα είναι έμμεσο- λανθάνον

Ο αφηγητής στο αυτοβιογραφικό σημείωμα συμμετέχει στα γεγονότα

 

 

Β. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΕΝΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

 

Κοινοί άξονες άρθρωσης : ΖΩΗ-ΕΡΓΟ

Άξονας χρόνου

 

Γ. ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΕΝΟΣ CV

 

   H πρόσληψη σε μια θέση εργασίας

   Η λήψη υποτροφίας

   Η εισδοχή σε έναν πανεπιστημιακό κύκλο σπουδών

 

Δ. ΜΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜMΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ CV- η σειρά των δεδομένων ΔΕΝ είναι απόλυτη

 

ü  Προσωπικά στοιχεία

ü  Στόχοι

ü  Εκπαίδευση

ü  Κατάρτιση- Επιμόρφωση

ü  Επαγγελματική πείρα

ü  Διακρίσεις- βραβεύσεις

ü  Ξένες γλώσσες

ü  Άλλες γνώσεις και δεξιότητες

ü  Προσωπικά ενδιαφέροντα

ü  Συστάσεις

 

6. ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ

 

Ø  Έχουν προσωπικό χαρακτήρα (Μακρυγιάννης, Κασομούλης)

Ø  Περιεχόμενο : πολεμικό, νομικό, ιστορικό κ.ά.

Ø  Αφηγούνται, περιγράφουν ή συνδυάζουν και τα δύο

Ø  Αποτελούν πηγή (έμμεση) της ιστορίας αλλά ΔΕΝ είναι ιστορία γιατί : α) τα απομνημονεύματα είναι μια προσωπική αφήγηση και όχι μια αντικειμενική-ιστορική εξέταση γεγονότων β) ο απομνημονευματογράφος έχει προσωπική άρα μερική γνώση των γεγονότων σε αντίθεση με τον ιστορικό, που έχει γενική και επιστημονική γνώση των ιστορικών πηγών. Πρέπει ο ιστορικός να πραγματευθεί κριτικά και όχι να δεχθεί αβασάνιστα όσα λέει ο απομνημονευματογράφος.

 

 

7. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

 

  Συγγραφέας : ο οιοσδήποτε (Άννα Φρανκ)

  Πού απευθύνεται : στον εαυτό του αλλά και σε μελλοντικούς αναγνώστες που θα θελήσουν να πληροφορηθούν με ακρίβεια ώρας και ημέρας και με αυθεντικότητα σημαντικά γεγονότα

  Σε τι αναφέρεται : σε ατομικά/ προσωπικά βιώματα αλλά και σε γενικότερα προβλήματα της εποχής από την οπτική γωνία του γράφοντος

  Κύρια γνωρίσματα : προσωπικός- εξομολογητικός χαρακτήρας, «κάλυψη γεγονότων καθημερινών αλλά και σημαντικών»

  Εξωτερικά γνωρίσματα :  ώρα, ημερομηνία, χρονολογία, προσδιορισμοί χρόνου και τόπου

  Ύφος :  «Όταν ο συγγραφέας απευθύνεται στο εαυτό του , το ύφος του είναι οικείο, ίσως ελλειπτικό και συνειρμικό. Όταν απευθύνεται σε τρίτους, γίνεται πιο επίσημο και επιμελημένο».

 

 

ΔΙΑΦΟΡΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΩΝ

 

«Στο ημερολόγιο ο χρόνος του πομπού είναι η ή ίδια η μέρα των γεγονότων. Αντίθετα, στα απομνημονεύματα μεσολαβεί συνήθως μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα γεγονότα και την παρουσίασή τους από το συγγραφέα- πομπό».

 

 

8. ΣΥΣΤΑΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ (βλέπε και ομώνυμες σημειώσεις)

 

  Συγγραφέας  : κάποιο τρίτο πρόσωπο (καθηγητής, εργοδότης, προϊστάμενος κ.;a.)

  Σκοπός :  Να βεβαιωθεί ότι το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται η επιστολή « διαθέτει ή όχι τα απαραίτητα προσόντα για το σκοπό που επιδιώκει – κατάληψη θέσης, υποτροφία κ.λ.π. »

  Περιεχόμενο (ενδεικτικό)  : α) τόπος, χρόνος, τρόπος, συνθήκες συνεργασίας Ή κατευθείαν η γενική θέση του γράφοντα β) θετικά στοιχεία- προσόντα ή αρνητικά στοιχεία- μειονεκτήματα/ ελαττώματα του υποψηφίου ( χαρακτήρας, εργασιακές σχέσεις , επιδόσεις, εξελιξιμότητα κ.ά.) γ) «συνιστώ» ή «δεν προτρέπω» να γίνει η πρόσληψη, να γίνει δεκτή η αίτηση κ.ά.

  Ύφος : ανάλογα με το βαθμό οικειότητας μεταξύ αποστολέα και παραλήπτη ή γράφοντα και υποψηφίου. Συνήθως τυπικό και επίσημο

  Πώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε μια συστατική επιστολή : αρνητική- ψυχρή- ουδέτερη-συγκρατημένη- θετική- θερμή