ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ
ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Οι πληροφορίες που αντλούμε από τις πινακίδες της Γραμμικής Β’ δε μας παρέχουν επαρκή στοιχεία για την οργάνωση και λειτουργία των Μυκηναϊκών κρατών, με εξαίρεση την Πύλο. Αν και παρατηρείται έντονη κοινωνική και πολιτιστική ομοιομορφία σε όλες τις περιοχές που επεκτάθηκε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός παρόλα αυτά αυτό δεν αρκεί για να υποστηριχθεί η ιδέα ενός εκτεταμένου κοινού κράτους. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η χώρα πρέπει να ήταν χωρισμένη σε τέσσερα ή πέντε μεγαλύτερα και άλλα τόσα περίπου μικρότερα «ομοσπονδιακά» κράτη, αντίστοιχα προς τα μεγάλα ανάκτορα. Δεν αποκλείεται τα επιμέρους μυκηναϊκά κράτη να ήταν υποτελή στο μεγαλύτερο ανακτορικό κέντρο, τις Μυκήνες.
Πηγή του πλούτου και της ισχύος του μυκηναϊκού πολιτισμού στάθηκε το εμπόριο, το οποίο διεξήγαγαν οι Μυκηναίοι σε όλο το Αιγαίο. Μια σειρά από μέγαρα, οικοδομημένα σε οχυρωμένες ακροπόλεις, επιβεβαιώνουν την οικονομική ανάπτυξη του μυκηναϊκού κόσμου. Αυτά αποτελούν επίκεντρο των οικονομικών δραστηριοτήτων και κέντρο διαμονής του άρχοντα (Άναξ).
Πηγή του πλούτου και της ισχύος του μυκηναϊκού πολιτισμού στάθηκε το εμπόριο, το οποίο διεξήγαγαν οι Μυκηναίοι σε όλο το Αιγαίο. Μια σειρά από μέγαρα, οικοδομημένα σε οχυρωμένες ακροπόλεις, επιβεβαιώνουν την οικονομική ανάπτυξη του μυκηναϊκού κόσμου. Αυτά αποτελούν επίκεντρο των οικονομικών δραστηριοτήτων και κέντρο διαμονής του άρχοντα (Άναξ).
ΔΟΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Η δομή της Μυκηναϊκής κοινωνίας ομοιάζει με την τυπική δομή που συναντάμε και σε άλλους πολιτισμούς, π.Χ. Αιγυπτιακό, την ίδια περίοδο.
Στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας βρίσκεται ο άνακτας (wa-na-ka), κύριος του ανακτόρου απ' όπου πηγάζει κάθε εξουσία. Ήταν πολιτικός και στρατιωτικός αρχηγός, με δικαστική και συγχρόνως θρησκευτική εξουσία. Η δύναμή του δε στηρίζεται σε προσωποπαγές δίκαιο και δυναστικές γενεαλογίες, αλλά στην ικανότητά του να ρυθμίζει την αναδιανομή προϊόντων και υπηρεσιών στα όρια του βασιλείου του, να οργανώνει πλούσια συμπόσια με πάνδημη συμμετοχή και να εξασφαλίζει την εύνοια των θεών με την οργάνωση και διεξαγωγή της λατρείας. Ο wa-na-ka δεν φαίνεται να διεκδικούσε κύρος με την απόδοσή του στο πεδίο της μάχης, όπως οι ομηρικοί ή οι μακεδόνες βασιλείς αργότερα. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι αναγνωριζόταν και στον ίδιο θεϊκή υπόσταση, επίδραση που προήλθε από τους μινωίτες. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να υπονοεί την ύπαρξη θεοκρατικής οργάνωσης και ισχυρού ιερατείου, στο πρότυπο του αιγυπτιακού κράτους.
Υποτελείς σε αυτόν ήταν τοπικοί άρχοντες, διοικητές περιφερειών. Ο τίτλος με τον οποίο τους αναγνωρίζουμε στις πινακίδες είναι λααγέτας (ra-wa-ke-ta) [από το λα-ός + ηγούμαι] και ασχολούνταν με την αρχηγία του στρατού. Σε αυτή την ιδιομορφία των μυκηναϊκών βασιλείων ίσως να οφείλεται η αδιαφορία των αρχείων και της τέχνης για τον άνακτα ως άτομο, για το όνομα, την ιστορία και τη γενεαλογία του.
Δίπλα στον άνακτα εντοπίζουμε τους επέτες (e-qe-ta) [από το έπομαι], δηλ. ακόλουθοι, σύντροφοι, οι οποίοι αποτελούν σώμα ανώτατων πολεμιστών και ταυτόχρονα συναπαρτίζουν την τάξη των ευγενών.
Σημαντικά πρόσωπα στην περιφερειακή διοίκηση φαίνεται ότι ήταν οι τελεστές (te-re-ta). Στους Μυκηναίους λιγότερο τιμητικός ήταν ο τίτλος βασιλεύς (qa-si-re-u), το περιεχόμενο του οποίου παραμένει ασαφές, αλλά σίγουρα δε δηλώνει τον ανώτατο άρχοντα. Οι πινακίδες της Πύλου μιλάνε για περισσότερους από ένα qa-si-re-u, οι οποίοι σε μια αναφορά παρουσιάζονται να ασχολούνται με την επιστασία χαλκουργών. Έχουν ίσως και θρησκευτικά καθήκοντα, όπως ο ἄρχων βασιλεύς στην Κλασική Περίοδο, καθώς και καθήκοντα τοπικού άρχοντα. Αντίθετα, στα ομηρικά έπη, δηλαδή τους επόμενους αιώνες, η λέξη «βασιλεύς» θα χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει τον ανώτατο άρχοντα.
Τα κείμενα της Γραμμικής Β’ αναφέρουν πλήθος άλλων αξιωματούχων, των οποίων οι τίτλοι όμως δεν έχουν ερμηνευθεί ακόμα ικανοποιητικά, όπως είναι π.χ. ο ko-re-te με βοηθό έναν po-ro-ko-re-te (περιέχει το πρόθεμα προ-), ο οποίος ηγείται ενός οικονομικού διαμερίσματος από τα 16 που είναι γνωστά στο βασίλειο της Πύλου σαν ένα είδος επάρχου (πρβλ.curator και procurator της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας).
Η πλειοψηφία του ελεύθερου πληθυσμού συναπαρτίζει το da-mo (δῆμος). Οι δήμοι ήταν πολυάριθμοι, οργανωμένοι σε χωριά, γύρω από το διοικητικό κέντρο, το ανάκτορο. Κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της γης, την οποία παραχωρούν στον wa-na-ka, τον ra-wa-ke-ta και σε άλλους αξιωματούχους για τις υπηρεσίες που παρέχουν.
Επίσης, αποτελούν επίσης τη βάση για το σχηματισμό του πιθανόν στρατιωτικού σώματος που διοικεί ο ra-wa-ke-ta. Στην Πύλο υπάρχει και μια μοναδική αναφορά σε ένα συμβούλιο γερόντων, την ke-ro-si-ja (γερουσία).
Εκτός από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, οι πινακίδες με κείμενα σε Γραμμική γραφή Β μας παραδίδουν μια ανεξάντλητη σειρά από εξειδικευμένους τεχνίτες (κεραμουργοί, ξυλουργοί, ναυπηγοί, χαλκουργοί, χρυσοχόοι, αρωματοποιοί, γιατροί κ.ά). Οι έμποροι και οι ναυτικοί ολοκληρώνουν το επαγγελματικό μωσαϊκό, της μυκηναϊκής κοινωνίας.
Στην κατώτερη κοινωνική βαθμίδα βρίσκονται οι δούλοι (do- e- ro) . Επρόκειτο για υπηρέτες που εργάζονταν για τον ηγεμόνα, τους αξιωματούχους, τους ιερείς και τους απλούς πολίτες. Μπορούσαν να μεταπωληθούν, και αναφέρονται με το όνομα του κυρίου τους, όχι με το δικό τους. Αν και αντιμετωπίζονταν ουσιαστικά ως κινητά αντικείμενα, είχαν όμως τη δυνατότητα να αναπτύξουν αυτόνομη οικονομική δραστηριότητα μισθώνοντας γη ή ασκώντας κάποια τέχνη, όπως η μεταλλουργία.
Στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας βρίσκεται ο άνακτας (wa-na-ka), κύριος του ανακτόρου απ' όπου πηγάζει κάθε εξουσία. Ήταν πολιτικός και στρατιωτικός αρχηγός, με δικαστική και συγχρόνως θρησκευτική εξουσία. Η δύναμή του δε στηρίζεται σε προσωποπαγές δίκαιο και δυναστικές γενεαλογίες, αλλά στην ικανότητά του να ρυθμίζει την αναδιανομή προϊόντων και υπηρεσιών στα όρια του βασιλείου του, να οργανώνει πλούσια συμπόσια με πάνδημη συμμετοχή και να εξασφαλίζει την εύνοια των θεών με την οργάνωση και διεξαγωγή της λατρείας. Ο wa-na-ka δεν φαίνεται να διεκδικούσε κύρος με την απόδοσή του στο πεδίο της μάχης, όπως οι ομηρικοί ή οι μακεδόνες βασιλείς αργότερα. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι αναγνωριζόταν και στον ίδιο θεϊκή υπόσταση, επίδραση που προήλθε από τους μινωίτες. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να υπονοεί την ύπαρξη θεοκρατικής οργάνωσης και ισχυρού ιερατείου, στο πρότυπο του αιγυπτιακού κράτους.
Υποτελείς σε αυτόν ήταν τοπικοί άρχοντες, διοικητές περιφερειών. Ο τίτλος με τον οποίο τους αναγνωρίζουμε στις πινακίδες είναι λααγέτας (ra-wa-ke-ta) [από το λα-ός + ηγούμαι] και ασχολούνταν με την αρχηγία του στρατού. Σε αυτή την ιδιομορφία των μυκηναϊκών βασιλείων ίσως να οφείλεται η αδιαφορία των αρχείων και της τέχνης για τον άνακτα ως άτομο, για το όνομα, την ιστορία και τη γενεαλογία του.
Δίπλα στον άνακτα εντοπίζουμε τους επέτες (e-qe-ta) [από το έπομαι], δηλ. ακόλουθοι, σύντροφοι, οι οποίοι αποτελούν σώμα ανώτατων πολεμιστών και ταυτόχρονα συναπαρτίζουν την τάξη των ευγενών.
Σημαντικά πρόσωπα στην περιφερειακή διοίκηση φαίνεται ότι ήταν οι τελεστές (te-re-ta). Στους Μυκηναίους λιγότερο τιμητικός ήταν ο τίτλος βασιλεύς (qa-si-re-u), το περιεχόμενο του οποίου παραμένει ασαφές, αλλά σίγουρα δε δηλώνει τον ανώτατο άρχοντα. Οι πινακίδες της Πύλου μιλάνε για περισσότερους από ένα qa-si-re-u, οι οποίοι σε μια αναφορά παρουσιάζονται να ασχολούνται με την επιστασία χαλκουργών. Έχουν ίσως και θρησκευτικά καθήκοντα, όπως ο ἄρχων βασιλεύς στην Κλασική Περίοδο, καθώς και καθήκοντα τοπικού άρχοντα. Αντίθετα, στα ομηρικά έπη, δηλαδή τους επόμενους αιώνες, η λέξη «βασιλεύς» θα χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει τον ανώτατο άρχοντα.
Τα κείμενα της Γραμμικής Β’ αναφέρουν πλήθος άλλων αξιωματούχων, των οποίων οι τίτλοι όμως δεν έχουν ερμηνευθεί ακόμα ικανοποιητικά, όπως είναι π.χ. ο ko-re-te με βοηθό έναν po-ro-ko-re-te (περιέχει το πρόθεμα προ-), ο οποίος ηγείται ενός οικονομικού διαμερίσματος από τα 16 που είναι γνωστά στο βασίλειο της Πύλου σαν ένα είδος επάρχου (πρβλ.curator και procurator της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας).
Η πλειοψηφία του ελεύθερου πληθυσμού συναπαρτίζει το da-mo (δῆμος). Οι δήμοι ήταν πολυάριθμοι, οργανωμένοι σε χωριά, γύρω από το διοικητικό κέντρο, το ανάκτορο. Κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της γης, την οποία παραχωρούν στον wa-na-ka, τον ra-wa-ke-ta και σε άλλους αξιωματούχους για τις υπηρεσίες που παρέχουν.
Επίσης, αποτελούν επίσης τη βάση για το σχηματισμό του πιθανόν στρατιωτικού σώματος που διοικεί ο ra-wa-ke-ta. Στην Πύλο υπάρχει και μια μοναδική αναφορά σε ένα συμβούλιο γερόντων, την ke-ro-si-ja (γερουσία).
Εκτός από τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους, οι πινακίδες με κείμενα σε Γραμμική γραφή Β μας παραδίδουν μια ανεξάντλητη σειρά από εξειδικευμένους τεχνίτες (κεραμουργοί, ξυλουργοί, ναυπηγοί, χαλκουργοί, χρυσοχόοι, αρωματοποιοί, γιατροί κ.ά). Οι έμποροι και οι ναυτικοί ολοκληρώνουν το επαγγελματικό μωσαϊκό, της μυκηναϊκής κοινωνίας.
Στην κατώτερη κοινωνική βαθμίδα βρίσκονται οι δούλοι (do- e- ro) . Επρόκειτο για υπηρέτες που εργάζονταν για τον ηγεμόνα, τους αξιωματούχους, τους ιερείς και τους απλούς πολίτες. Μπορούσαν να μεταπωληθούν, και αναφέρονται με το όνομα του κυρίου τους, όχι με το δικό τους. Αν και αντιμετωπίζονταν ουσιαστικά ως κινητά αντικείμενα, είχαν όμως τη δυνατότητα να αναπτύξουν αυτόνομη οικονομική δραστηριότητα μισθώνοντας γη ή ασκώντας κάποια τέχνη, όπως η μεταλλουργία.
ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ
Eκείνος φόρεσε αμέσως χλαμύδα και χιτώνα, ο Oδυσσέας·
εκείνη, η νεράιδα, ντύθηκε ρούχο κάτασπρο, μακρύ, χαριτωμένο, αραχνοΰφαντο, και ζώστηκε στη μέση της ζώνη χρυσή κι ωραία, ρίχνοντας στο κεφάλι της μαντίλα. Kι ευθύς πήρε να σκέφτεται τον γυρισμό του μεγαλόψυχου Oδυσσέα. Tου δίνει ένα διπλό πελέκι κοφτερό, χάλκινο και μεγάλο [...]. (ε253-256) Μηνύτρα στην λευκόχερην Ελένην ήλθ' η Ίρις και ομοιώθη με την αδελφήν του ανδρός της Λαοδίκην, που 'χε τον Ελικάωνα Αντηνορίδην άνδρα απ' όλες ωραιότερη τες κόρες του Πριάμου. Την ήβρεν οπού ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι πορφύριο κι επάνω του κεντούσε τους πολέμους των χαλκοφόρων Αχαιών, των ιπποδάμων Τρώων που εξ αφορμής της απαρχής εκείνοι επολεμούσαν. Γ 121-128 Κι ευθύς από τον θάλαμον μ' ένα λευκό μαγνάδι η Ελένη εχύθη και θερμά τα δάκρυα της κυλούσαν. Και δύο της θεράπαινες, η κόρη του Πιτθέως Αίθρα και η μεγαλόφθαλμη Κλυμένη ακολουθούσαν. Γ141-144 |
Αλλ' όμως την λευκόχερην δεν ηύρεν Ανδρομάχην·
εκείνη με το βρέφος της και την καλήν βυζάστραν άνω στον πύργον έστεκε να οδύρεται, να κλαίει· και αφού μέσα δεν εύρηκε την άψογην συμβίαν, εις το κατώφλι εστάθηκε και προς τες κόρες είπε: «Ω κόρες, την αλήθειαν ειπείτε μου να μάθω· εδώθεν η λευκόχερη πού εβγήκεν Ανδρομάχη; Να εύρει συννυφάδα της ή ανδράδελφην πήγεν, ή στον ναόν της Αθηνάς όπου κι οι άλλες είναι δέσποινες και την τρομερήν θεάν εξιλεώνουν;» Ζ 371-380 (Μιλάει ο Έκτορας στη γυναίκα του Ανδρομάχη) Αλλ' άμε σπίτι, έχε στον νουν τα έργα τα δικά σου, την ηλακάτην, τ' αργαλειό, και πρόσταζε τες κόρες να εργάζονται· στον πόλεμον θα καταγίνουν όλοι οι άνδρες που εγεννήθησαν στην Τροίαν κι εγώ πρώτος». Z 490-493 |
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ | Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΙΩΝ |
 |
ΠΗΓΗ> http://mycenaeancivilization.weebly.com/kappaomicroniotanuomeganuiotakappaeta-deltaomicronmueta.html#/
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου