ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ 1

Άσκηση Παράλληλου κειμένου

·         Μελετώντας το ποίημα «Το όνειρο»  του Δ. Σολωμού, εντοπίστε τις ομοιότητες και τις διαφορές:  α) ως προς τα συναισθήματα του ήρωα απέναντι στη γυναικεία μορφή (στον Κρητικό δες: εμφάνιση της Φεγγαροντυμένης και αναφορές στην αγαπημένη). β) ως προςτους εκφραστικούς τρόπους για την απόδοση του συναισθήματος (δηλαδή την ποιητική τεχνική που παράγει το λυρισμό).

(Στίχοι: Διονύσιος Σολωμός (1826) -  Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις - Πρώτη εκτέλεση: Δημήτρης Ψαριανός)

Άκου έν' όνειρο ψυχή μου
και της ομορφιάς θεά.
Μου εφαινότουν οπώς ήμουν
μετ' εσένα μία νυχτιά.

Σ' ένα ωραίο περιβολάκι
περπατούσαμε μαζί.
Όλα ελάμπανε τ' αστέρια
και τα κοίταζες εσύ.

Εγώ στόλεα: Πέστε, αστέρια,
είν' κανέν' από τ' εσάς,
που να λάμπει από 'κει απάνου
σαν τα μάτια της κυράς;

Πέστε αν είδετε ποτέ σας
σ' άλλη τέτοια ωραία μαλλιά,
τέτοιο χέρι, τέτοιο πόδι,
τέτοια αγγελική θωριά;

Εσύ έκαμες ετότες
γέλιο τόσο αγγελικό,
που μου φάνηκε πως είδα
ανοιχτό τον ουρανό.

Και παράμερα σ' επήρα
εισέ μια τριανταφυλλιά
κι έπεσά σου αγάλι αγάλι
στην ολόλευκη αγκαλιά.

Κάθε φίλημα ψυχή μου
όπου μόδινες γλυκά,
εξεφύτρωνε άλλο ρόδο
απ' την τριανταφυλλιά.

Όλη νύχτα εξεφυτρώσαν,
ως απούλαμψεν η αυγή,
που μας ηύρε και τους δυό μας
με την όψη μας χλομή.

Τούτο είν' τ' όνειρο ψυχή μου.
Τώρα στέκεται εις εσέ,
να το κάμεις ν' αληθέψει
και να θυμηθείς για με.

Για την Απάντησή σας, να αντλήσετε στοιχεία από το παρακάτω κείμενο (χωρίς να μείνετε μόνον σ΄αυτά):

   Για τον Σολωμό η ιδανική γυναίκα είναι αυτή που συνταιριάζει το ηθικό και αισθητικό κάλλος. Το κάλλος συναρτάται με το αγαθό σε σχέση ισοδυναμίας. Εδώ αναγνωρίζουμε το κλασικό ανθρωπιστικό ιδεώδες του «καλού καγαθού» που διατρέχει όλη την ευρωπαϊκή ρομαντική ποίηση αλλά και τους περισσότερους επτανήσιους ποιητές. Οι γυναίκες γίνονται θεϊκές, δε γεννούν σαρκικό πόθο αλλά την επιθυμία για μυστικό και ιδανικό έρωτα που λυτρώνει από τις γήινες αναγκαιότητες.

    Στον Κρητικό, η μορφή της Φεγγαροντυμένης αλλά και της αγαπημένης του ήρωα-ναυαγού, ενσαρκώνουν αυτό το πρότυπο: όμορφες στο σώμα και στη ψυχή, παραπέμπουν στην ιδανική γυναικεία μορφή στην οποία προσηλώθηκε ο Σολωμός.
   Πίσω, όμως,  από τη μορφή της Φεγγαροντυμένης υπάρχει το ψυχολογικό υπόβαθρο. Είναι μια ψυχαναλυτική προσέγγιση- ερμηνεία ,από τις πολλές που έχουν διατυπωθεί για το συμβολισμό της αινιγματικής αυτής μορφής. Στο πρόσωπό της ο ναυαγός βλέπει το μητρικό μορφοείδωλο που όλοι εσωτερικεύουμε στην παιδική μας ηλικία (το υποπτευόμαστε στο «πολύν καιρό οπίσω», που μας δείχνει πως το πνεύμα που ενσαρκώνει η Φεγγαροντυμένη δεν είναι το πνεύμα που διέπει τον ήρωα κατά την παρούσα φάση, της αντρικής του ακμής). Αυτό όμως το μητρικό μορφοείδωλο που διαρρέει όλο το Σολωμικό έργο, διαμορφώνεται σύμφωνα με αρκετούς μελετητές, από την ταραγμένη σχέση του ποιητή με τη μητέρα του.

   Τη ψυχή του ποιητή «στοιχειώνει» η σύγκρουση ανάμεσα στην αγάπη που είχε στη μητέρα του και στην απόρριψή της λόγω της μη «ηθικής» στάσης της. Γράφει σε κάποιον φίλο του: «[...] από την άποψη του ηθικού μου, η υπόθεση μου έκανε την ίδια εντύπωση που θα μου έκανε αν έβλεπα ξαφνικά κάτω από τα πόδια μου να είχε ανοίξει μια άβυσσος.». Ο «Κρητικός» γράφτηκε στη διάρκεια αυτής της διαμάχης…

    Συμπέρασμα: Αυτή η μητρική στέρηση, η παρεμποδισμένη παρουσία της μητέρας προβάλλεται μέσω της Φεγγαροντυμένης, που ο ποιητής την « φτιάχνει» έτσι όπως η αρχετυπική γυναικεία φιγούρα βρίσκεται στο ασυνείδητο κάθε άντρα: ΙΔΑΝΙΚΗ και αψεγάδιαστη ηθικά ,όπως θα ήθελε, ίσως ,να είναι και η μητέρα του που διέψευσε τις δικές του προσδοκίες…