ΣΥΝΟΧΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΛΟΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Α. ΕΝΟΤΗΤΑ
Μια παράγραφος έχει ενότητα, αν όλες οι προτάσεις-λεπτομέρειές της σχετίζονται με την κύρια ιδέα της. Αυτό σημαίνει ότι η προσοχή μας πρέπει να επικεντρώνεται στην επιτυχή σύνθεση της θεματικής περιόδου, η οποία εκφράζει την κύρια ιδέα και μας βοηθά να συγκεντρώνουμε την προσοχή μας σ’ αυτήν χωρίς παρεκκλίσεις.
Η θεματική περίοδος συνήθως μπαίνει στην αρχή της παραγράφου. Μπορεί όμως να τοποθετηθεί και στη μέση ή στο τέλος της.
Πρέπει πάντως να τονιστεί ότι ο πιο ασφαλής τρόπος δημιουργίας παραγράφου για μας είναι με την κλασική σειρά: θεματική περίοδος – λεπτομέρειες - κατακλείδα.
Β. ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ
Η αλληλουχία δίνει στις επαρκώς ανεπτυγμένες, και σχετικές με το θέμα, ιδέες μια λογική και φυσική σειρά, και δείχνει καθαρά τη σχέση που έχουν μεταξύ τους.
Η αλληλουχία πετυχαίνεται:

• με τη σαφή διάκριση των τμημάτων (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) και των υποτμημάτων (παράγραφος: θεματική περίοδος, λεπτομέρειες, κατακλείδα) του κύριου μέρους.
• με τη σωστή διάταξηž η χρονολογική π. χ. σειρά εξυπηρετεί συνδέσεις και συσχετίσεις σε αφηγηματικά κείμενα. Στα περιγραφικά η ύλη διευθετείται τοπικά. Στα διασαφητικά, επεξηγηματικά, αποδεικτικά κτλ. κείμενα ακολουθείται η λογική σειρά.

Γ. ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Μια σειρά από προτάσεις αποτελούν κείμενο, μόνο εφόσον υπάρχει σύνδεση μέσα στις προτάσεις και ανάμεσα σ’ αυτές, όταν δηλαδή η ερμηνεία / κατανόηση ενός στοιχείου της πρότασης εξαρτάται από την ερμηνεία κάποιου άλλου, στο οποίο αναγκαστικά καταφεύγει κανείς για μια αποτελεσματική ανάγνωση του κειμένου. Τη σύνδεση αυτή μπορούμε να την πετύχουμε:
α) με τη χρήση συνδετικών ή διαρθρωτικών λέξεων και εκφράσεων που διασφαλίζουν τη συνοχή του κειμένου.ΣΥΝΔΕΣΗ ΣΕ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ.

• αίτιο – αποτέλεσμα: επειδή, διότι, γιατί, έτσι, γι’ αυτό το λόγο,...
• αντίθεση – εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, αντίθετα, αν και, εντούτοις, άλλωστε, παρ’ όλα αυτά,...
• επεξήγηση: δηλαδή με άλλα λόγια, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, για να γίνω σαφέστερος,...
• απαρίθμηση – πρόσθεση επιχειρημάτων: πρώτο...δεύτερο... τέλος, καταρχάς, εκτός απ’ αυτό, επιπλέον, παράλληλα, επιπρόσθετα, επίσης, ας σημειωθεί / προστεθεί ακόμη ότι – δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμη ότι...
• έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα, πρέπει να τονιστεί ότι, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, πράγματι, ειδικά, ξεχωριστά, πιο πέρα, περισσότερο,...
• συμπέρασμα, ανακεφαλαίωση: συγκεφαλαιώνοντας, επιλογικά, συμπερασματικά, επομένως, συνεπώς, λοιπόν,...
• παράδειγμα: π. χ., λ. χ., για παράδειγμα,...
• χρονική σχέση: ύστερα, έπειτα, προηγουμένως, εντωμεταξύ, αργότερα, πάντοτε, αμέσως, συγχρόνως,...
• διάρθρωση του κειμένου: το άρθρο / κείμενό μου χωρίζεται σε τρία μέρη: στο πρώτο...

Β) ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΞΕΤΑΣΟΥΜΕ ΑΡΓΟΤΕΡΑ, Λ.Χ. ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΛΕΞΗΣ-ΚΛΕΙΔΙ, ΣΥΝΩΝΥΜΩΝ, ΜΕ ΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ, ΔΙΑΖΕΥΞΗ Κ.Α.

β) με τη συνεκτικότητα, δηλαδή τη νοηματική συνάφεια και συγγένεια που υπάρχει ανάμεσα στις προτάσεις και στις παραγράφους.

• η επανάληψη μιας λέξης / φράσης
• η παράλειψη μιας λέξης / φράσης που ήδη αναφέρθηκε
• η αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία, με επίρρημα, με άλλη συνώνυμη λέξη.
• Λογικές σχέσεις , π.χ. αίτιο-αποτέλεσμα, αντίθεση, αιτιολόγηση- επεξήγηση, προϋπόθεση κ.ά.

Με τους ίδιους τρόπους, δηλαδή συνοχή και συνεκτικότητα, συνδέονται μεταξύ τους και οι παράγραφοι.