ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟ> ΒΙΑ-ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ-ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ-ΠΟΛΕΜΟΣ-ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΣΕ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ

Βία και εγκληματικότητα

Α. Η επίταση των φαινομένων βίας και εγκληματικότητας οφείλεται:

• Στη διαιώνιση και στην ενίσχυση των κοινωνικών ανισοτήτων, στην αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας(αντιδραστική βία αδικουμένων).
• Στην επικράτηση του καταναλωτισμού και του ατομικισμού και στη συνακόλουθη άμβλυνση των συνειδησιακών αντιστάσεων των ανθρώπων (πλεονεξία).
• Στη χαλάρωση των κοινωνικών δεσμών και στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων.
• Στην κρίση του οικογενειακού και του εκπαιδευτικού θεσμού.
• Στην προβολή βίαιων προτύπων συμπεριφοράς από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την ηρωοποίηση αντικοινωνικών τύπων.
• Γενικά στα βίαια πρότυπα των νέων, μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον αλλά και στο σχολικό με την αυταρχική εκπαίδευση.
• Στην ανασφάλεια και τον φόβο που καλλιεργείται από τα Μ.Μ.Ε. και το παγκοσμιοποιημένο τοπίο.
• Στον ρατσισμό και τον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων. Οι μειονότητες διέπονται από το αίσθημα της ανασφάλειας και προκειμένου να επιβιώσουν σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον καταφεύγουν στην εγκληματικότητα.
• Στον φανατισμό και την πίεση που υφίσταται ο σύγχρονος άνθρωπος.
• Δυσλειτουργία σωφρονιστικού συστήματος ή ατιμωρησία.

Β. Συνέπειες:

• Επεισόδια, υλικές καταστροφές, παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων
• Φόβος, καταπίεση και έξαρση της τρομοκρατίας.
• Εξασθένηση κοινωνικών δραστηριοτήτων, υπονόμευση δημοκρατίας και κίνδυνος εδραίωσης ολοκληρωτικών καθεστώτων που ως μεσσίες «θα λύσουν το πρόβλημα βγάζοντας από την εξίσωση όποιον περισσεύει ή δυσανασχετεί και ταράζει τον ύπνο μας, εμάς που προτιμάμε να κοιμόμαστε τον ύπνο των δικαίων».
• Ρατσισμός (κάποιος φταίει και πρέπει να πληρώσει - αποδιοπομπαίος τράγος).

                     

Γ. Τρόποι αντιμετώπισης:

• Καλλιέργεια της ηθικής συνείδησης των νέων και του σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσα από την οικογένεια και το σχολείο (ανθρωπιστική παιδεία – εξοικείωση νέων με διάλογο και ειρηνικών τρόπων επίλυσης διαφορών – ενίσχυση αξιών).
• Περιορισμός της ανεξέλεγκτης προβολής βίας από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
• Προβολή υγειών προτύπων. 
• Αύξηση της κρατικής μέριμνας για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και λήψη πρόσθετων μέτρων κοινωνικής πρόνοιας για τους ανέργους, τους άστεγους κτλ. με σκοπό την αρμονική συνύπαρξη των πολιτών.
• Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των σωμάτων ασφαλείας.

Βασικό γνώρισμα βίας: Ουδείς εκών κακός, ο εγκληματίας δε γεννιέται γίνεται.

Δ. Γνώμες:

• Η βία κυριαρχεί στη φύση και εξαρτάται από το πόσο «αφύσικος» είναι ένας άνθρωπος για να μισεί τη βία. «Αφύσικος» δηλαδή καλλιεργημένος.
• Η θετική αμυντικοεπιβιωτική επιθετικότητα είναι γενετικά προγραμματισμένη, είναι κοινή στον άνθρωπο και στα ζώα και εξυπηρετεί στην επιβίωση. Αντίθετα, η αρνητική και καταστρεπτική επιθετικότητα είναι αποτέλεσμα κοινωνικής μαθητείας παρά ενστίκτου.
• Δεν πρέπει να επιβάλλεται κανείς με τη βία, αλλά με την πειθώ και το ζωντανό παράδειγμα.

Ε. Ορισμοί:

• Κοινωνική παθογένεια: περιλαμβάνει τάσεις καταστροφικές, ατόμων ή ομάδων, που εκδηλώνονται με διαφορετική μορφή και ένταση κάθε φορά και δηλώνουν έλλειψη σεβασμού στην ανθρώπινη οντότητα και την ομάδα, στο «εμείς».(καταστροφικότητα, βία, εγκληματικότητα, χουλιγκανισμός, βανδαλισμοί, ναρκωτικά, τρομοκρατία….)
• Βία: είναι η χρήση σωματικής, υλικής, ψυχολογικής, πνευματικής, πολιτικής δύναμης από άτομα ή ομάδες με σκοπό την επιβολή της θέλησης του ανθρώπου ή τον επηρεασμό της βούλησης των άλλων. Συνώνυμα: καταναγκασμός, κυριαρχία.
• Εγκληματικότητα: Η ροπή προς το έγκλημα. Κάθε εκούσια πράξη που συνιστά παράβαση γραπτού νόμου και για την οποία προβλέπεται τιμωρία από τον ποινικό κώδικα.

 Τρομοκρατία

Είναι η δημιουργία φόβου σε έναν πληθυσμό, για να εξαναγκαστεί το υπάρχον σύστημα να ενδώσει στις απαιτήσεις ή τους σκοπούς των τρομοκρατών. Ο όρος αυτός υπάρχει από το 1794.

Α. Μέθοδοι:

• Βομβιστικές ενέργειες
• Αεροπειρατείες
• Δολοφονικές επιθέσεις εναντίον συγκεκριμένων σημαντικών προσώπων
• Απαγωγές
• Δολιοφθορές
• Δηλητηριώδης αέρια και χημικά όπλα

Β. Τρομοκρατικές οργανώσεις:

• Αλ Κάιντα, Αλ Φατάχ, Χαμάς, Χεζμπολάχ, Γκαμαάλ Ισλαμίγια (εναντίον των ξένων στην Αίγυπτο)
• Ι.Ρ.Α. (Ιρλανδικός τρομοκρατικός στρατός)
• Ε.Τ.Α. (Βάσκων στην Ισπανία)
• Ερυθρές Ταξιαρχίες ( σε Ιταλία)
• Ε.Λ.Α. (σε Ελλάδα)

Γ. Χαρακτηριστικά:

• Αυστηρή δομή και ιεραρχία.
• Μέσος όρος ηλικίας μελών γύρω στα 23 χρόνια, εξόν και ο φανατισμός.
• Ζωή πολλών μελών παράνομη και η επιβίωσή τους εξαρτάται από την οργάνωση καθώς δε δουλεύουν.

Δ. Αιτίες:

• Ο φανατισμός που οφείλεται σε εθνικούς, απελευθερωτικούς, θρησκευτικούς λόγους και σε υποστήριξη πολιτικών ιδεολογιών από προπαγάνδα ακραίων πολιτικών δυνάμεων.
• Απελπισία ανθρώπων λόγω δισεπίλυτων προβλημάτων.
• Η πίστη στην εμμονή ότι με τον ένοπλο αγώνα μπορούν να κερδίσουν κάτι παραπάνω από το να κερδίσουν την προσοχή.
• Ανικανότητα διοικητικών αρχών.
• Εξυπηρέτηση προσωπικών και οικονομικών συμφερόντων (οι τρομοκράτες βρίσκουν χρήματα από ληστείες ή από οικονομικούς παράγοντες που βρίσκονται πίσω από τις οργανώσεις).
• Ανισότητες και αδικίες.
• Διαίρεση κόσμου σε σφαίρες επιρροής και ιμπεριαλιστικές τάσεις.
• Τα χρόνια άλυτα προβλήματα: παλαιστινιακό, κουρδικό.
• Φυλετικές και θρησκευτικές διακρίσεις. Καταπίεση που ασκείται σε βάρος κάποιων λαών ή μειονοτήτων.
• Θεοποίηση βίας από Μ.Μ.Ε.
• Έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας.
• Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Ε. Συνέπειες:

• Υλικές και οικονομικές καταστροφές, δολοφονίες, ανθρώπινες απώλειες.
• Μείωση τουριστικής κίνησης.
• Αποξένωση λόγω φόβου και ανασφάλειας.
• Εκδηλώσεις φαινομένων ρατσισμού (πολίτες αραβικής καταγωγής σε αεροδρόμια και εξονυχιστικός έως εξευτελιστικός έλεγχός τους).
• Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων – υποβάθμιση δημοκρατίας. Περιορίζονται η ελευθερία και τα δικαιώματα των πολιτών από το κράτος προκειμένου να εξαρθρωθεί η τρομοκρατία (κάμερες, αυστηρή αστυνόμευση,.. ).
• Επιβολή αυταρχικών ή δικτατορικών καθεστώτων εξαιτίας της κατάστασης που διαμορφώνεται με την τρομοκρατία δήθεν για να προστατέψουν τη χώρα τους από αυτήν.
• Απομάκρυνση κοινής γνώμης από φλέγοντα και επίκαιρα ζητήματα ή προβλήματα κάθε χώρας.
• Διαιώνιση και επίταση κοινωνικών προβλημάτων.

ΣΤ. Τρόποι αντιμετώπισης:

• Παγκοσμιοποίηση θεμελιωμένη στον ανθρωπισμό και το μέτρο: έλεγχος της ανισοκατανομής του πλούτου και σεβασμός στις ιδιαιτερότητες των λαών.
• Ανάπτυξη της διεθνούς συνεργασίας.
• Στιγματισμός κάθε πράξης πολιτικής βίας.
• Προσπάθεια θεραπείας των βαθύτερων αιτιών που γεννούν την τρομοκρατία
• Νομοθετικό πλαίσιο που να ευνοεί την εξάρθρωσή της.
• Έμφαση σε παιδεία και μόρφωση λαών. Στην καλλιέργεια κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης.

Νεανική παραβατικότητα και αντιαυταρχική εκπαίδευση

Νεανική βιαιότητα:

• Δράση συμμοριών – οργανωμένων παραβατικών ομάδων.
• Βανδαλισμοί, βιαιοπραγίες, χουλιγκανισμός.
• Χρήση ναρκωτικών ουσιών.
• Επιδείξεις μηχανόβιων.
• Αναρχίζουσα  συμπεριφορά – επιθετικότητα στο σχολικό, φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον. Ειδικότερα επιθετική στάση απέναντι σε ιδιόρρυθμους νέους αλλά και απέναντι σε αλλοδαπούς, σε άτομα με ιδιαίτερο τρόπο σκέψης και ομιλίας.

Αίτια:

• Η ιδιοτέλεια, ο ωφελιμισμός και ο ατομικισμός κυριαρχούν και στους νέους.
• Ο καταναλωτισμός που γίνεται τρόπος ζωής και γίνεται αντιληπτό ότι η ευτυχία δεν αγοράζεται. Έτσι η στέρηση των αγαθών οδηγεί στην αντίδραση και κατ’ επέκταση στη βία.
• Η ανεργία που οδηγεί στον κοινωνικό αποκλεισμό των νέων.
• Η αβίωτη ζωή στις μεγαλουπόλεις (αντιανθρώπινο περιβάλλον αφαιρεί αίσθηση ελευθερίας, γρήγοροι ρυθμοί ζωής, ανωνυμία, συνωστισμός, πόλεις – κλουβιά, πίεση, κυκλοφοριακό, κλονισμός ψυχικής υγείας, έλλειψη ουσιαστικών ανθρώπινων σχέσεων).
• Διαλυμένες οικογένειες κυριολεκτικά και μεταφορικά.
• Αυταρχικότητα, κακομεταχείριση ή άκρατος φιλελευθερισμός.
• Βίαια παιχνίδια.
• Ανταγωνισμός, άγχος, ανισότητες, αίσθημα απόρριψης που προκαλεί το  σχολείο.
• Το σχολείο δεν μορφώνει πολύπλευρα.
• Αποθέωση βίας από Μ.Μ.Ε.
• Κράτος: επικρατεί η αναξιοκρατία, τα σκάνδαλα, η διαφθορά, η ατιμωρησία και η αναποτελεσματικότητα του σωφρονιστικού συστήματος. Άρα και υπάρχει κακό παράδειγμα και απουσιάζει ο σωφρονιστικός χαρακτήρας.

Τρόποι αντιμετώπισης:

• Ανθρωπιστική παιδεία.
• Αντιαυταρχική εκπαίδευση.
• Κοινωνική συνείδηση.
• Ενίσχυση δημοκρατικότητας.
• Συναισθηματική κάλυψη και γαλούχηση παιδιών με υψηλές αξίες από την οικογένεια.
• Επάνδρωση του σχολείου με παιδοψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και ειδικούς παιδαγωγούς.
• Ρεαλιστική αναπαράσταση της πραγματικότητας και προβολή υγιών προτύπων από τα Μ.Μ.Ε.
• Δημιουργία κέντρων ενημέρωσης για γονείς και νέους.

Σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές, κατά τις οποίες η αυστηρή ποινή θεωρούνταν αποτελεσματικό μέσο διαπαιδαγώγησης των νέων, στις μέρες μας απορρίπτεται κατηγορηματικά η χρήση της, γιατί:

• Η τιμωρία είναι παιδευτικό μέσο και δεν αποτελεί «πανάκεια» για τη θεραπεία των προβλημάτων.

• Διαταράσσει τις στενές σχέσεις μεταξύ δασκάλων και μαθητών και κλονίζει το κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας.
• Τραυματίζει την ευαίσθητη παιδική ψυχή και διαμορφώνει άτομα ανασφαλή και δειλά.
• Δεν πετυχαίνει το σκοπό της συμμόρφωσης, αφού στηρίζεται στην απειλή και στο φόβο.
• Αποτελεί αρνητικό πρότυπο, που συχνά οδηγεί το νέο στην υιοθέτηση βίαιων μορφών συμπεριφοράς.
• Αναιρεί την παιδαγωγική αποστολή του σχολείου, που είναι η ηθική διάπλαση διαμέσου της πειθούς, του διαλόγου και της νουθεσίας.

Ποιες οι θεμελιώδεις ιδιότητες και τα εργαλεία μιας αντιαυταρχικής εκπαιδευτικής διαδικασίας;

• Διάλογος ανάμεσα σε όλους τους συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Απόλυτος σεβασμός της προσωπικότητας και αξιοπρέπειας όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.
• Αποτελεσματικό πλέγμα αμοιβών και ποινών.
• Πρωτίστως οι διδάσκοντες να αποτελούν υποδείγματα αντιαυταρχικής συμπεριφοράς.
• Υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας.
• Απόλυτα δημοκρατική λειτουργία των εκπαιδευτικών μονάδων.

 ΒΙΑ ΚΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΘΕΜΑ: Η βία και η εγκληματικότητα είναι φαινόμενα που εμφανίστηκαν από τότε που παρουσιάστηκε ο άνθρωπος πάνω στον πλανήτη μας και τον συνοδεύουν μέχρι σήμερα. Όμως, στις μέρες μας παρατηρείται έξαρση των αντικοινωνικών αυτών εκδηλώσεων, ιδιαίτερα από τους νέους.

Πού οφείλεται η έξαρση της νεανικής βίας και εγκληματικότητας;

Πώς θα επιτευχθεί κατά τη γνώμη σας η περιστολή της βίας και της εγκληματικότητας;

Να εκθέσετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στην τοπική εφημερίδα (500-600 λέξεις).

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΥΦΟΣ: Το κείμενο θα έχει τη μορφή άρθρου γενικού ενδιαφέροντος. Ύφος σοβαρό κι επίσημο, κυριολεκτική χρήση των λέξεων, χρήση γ’ προσώπου. Τίτλος.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ: «Η βία… σήμερα» και «στις μέρες μας… από τους νέους»

ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ: Αίτια και τρόποι αντιμετώπισης έξαρσης της νεανικής βίας κι εγκληματικότητας

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ορισμός Βίας-Εγκληματικότητας/ Φαινόμενα που υπήρχαν ανέκαθεν λόγω του πρωτόγονου ανθρώπινου ενστίκτου, πλήττουν τη σημερινή κοινωνία σε όλες σχεδόν τις εκφάνσεις της κι έχουν υιοθετηθεί ως πάγια πλέον συμπεριφορά από τη νεολαία.

*ΠΡΟΣΟΧΗ! Δεν αναφέρω στον πρόλογο κανένα στοιχείο που να χρειάζεται ανάλυση.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ: Εισαγωγική περίοδος→ Ιδιαίτερα στην εποχή μας έχει αυξηθεί το ποσοστό βίας κι εγκληματικότητας, από τις πιο επίσημες δραστηριότητες, τις δημόσιες εκδηλώσεις των ανθρώπων μέχρι την καθημερινή τους συμπεριφορά (π.χ. έχει αντικαταστήσει τη διαλογική επίλυση προβλημάτων). Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται από τους νέους ως μέσο αυτοπροβολής και διαφοροποίησης από το σύνολο, λύσης προβλημάτων, διεκδίκησης του δικαίου, αντίδρασης στο κατεστημένο κ.λ.π. 

-Αίτια

 1§: Πολιτιστικό σύστημα σύγχρονων αστικών κέντρων, όπου διαμορφώνονται νέοι κανόνες και αξίες, στάσεις και συμπεριφορές→ανάγκη για επιτυχία, αγωνία για αποδοχή, γοητεία καταναλωτικών αγαθών, ταύτιση υλικής ευημερίας με ευτυχία, ακόρεστη επιθυμία ικανοποίησης φιλοδοξιών/ ανταγωνισμός, μοναξιά/ κρίση ανθρώπινων σχέσεων, κοινωνικών θεσμών και ηθικοκοινωνικών αξιών→ ανομία, έλλειψη προσαρμοστικότητας, βία ως μέσο επικοινωνίας, διαφοροποίησης και αντίστασης κατά της αλλοτρίωσης. Η αντικοινωνική συμπεριφορά έχει αναχθεί σε επαναστατική δράση ≠ η κοινωνική συμπεριφορά θεωρείται απραξία, συμβιβασμός και δειλία.

 2§: α)Κοινωνικές ανισότητες και αδικίες, κρίση δημοκρατικών θεσμών→ αντίδραση νέων (οραματιστές, αντικομφορμιστές, επαναστατικοί, αυθόρμητοι). Φτώχια, ανεργία.       

          β)Φανατισμός, χουλιγκανισμός, καλλιέργεια εθνικιστικών τάσεων και μισαλλοδοξία→ αναρχία, ομάδες νέων με βίαιη, καταστροφική κι εγκληματική συμπεριφορά.

 3§: α)Κρίση παιδείας, πνευματική στασιμότητα, απουσία κριτικής ικανότητας, πνεύματος συνεργασίας και αλληλεγγύης→παντοδυναμία τεχνολογίας και τεχνοκρατίας.

          β)ΜΜΕ (τηλεόραση, κινηματογράφος, διαδίκτυο) →προβολή λανθασμένων προτύπων. Αύξηση ενδοοικογενειακής βίας σε συνδυασμό με χάσμα γενεών→ αντίδραση στο κατεστημένο και στην καταπίεση.

-Τρόποι αντιμετώπισης

1§ α)Οικογένεια→ αποδοχή, επικοινωνία, ενθάρρυνση και κατανόηση για νέους, καλλιέργεια αυτοπεποίθησης και πρωτοβουλίας, προτροπή για επίλυση προβλημάτων με διάλογο, ενίσχυση αλληλοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης μεταξύ των μελών, βάσεις για διαμόρφωση ηθικού χαρακτήρα με ιδανικά και αξίες, σεβασμό για συνανθρώπους, πρότυπα προς μίμηση, έλεγχος επιρροής από ΜΜΕ.

      β)Παιδεία- Πνευματικοί άνθρωποι→καλλιέργεια ανθρωπιστικών/ ηθικοπνευματικών αξιών, επικοινωνίας και ομαδικού πνεύματος, κριτική σκέψη, πνευματική αφύπνιση, καταπολέμηση φανατισμού και εθνικιστικών τάσεων, ομαλή ένταξη και προσαρμογή στο κοινωνικό σύνολο (προσφορά εργασίας)/ κοινωνικοποίηση/ πνεύμα συνεργασίας.

2§ α)ΜΜΕ→έλεγχος προβολής εκπομπών με βίαιο περιεχόμενο, θετικά πρότυπα προς μίμηση, ενίσχυση ουσιαστικής επικοινωνίας (χρήση τους ως εργαλείων κι όχι ως σκοπού), ανάπτυξη ωριμότητας, κριτικής σκέψης, δημοκρατικών ιδεών→ ακρίβεια, διαφάνεια, αντικειμενικότητα, αλήθεια.

       β)Πολιτεία→ενίσχυση δημοκρατικών θεσμών/ διαλογικής επίλυσης προβλημάτων/ καλλιέργεια δημοκρατικής συνείδησης, πρόνοια για μειονότητες (καταπολέμηση φτώχειας και εξαθλίωσης), ενθάρρυνση πρωταγωνιστικού ρόλου των νέων στα κοινά και συμμετοχής τους σε συλλογικές δραστηριότητες, καταστολή βίας με σκοπό το σωφρονισμό και την επανένταξη στο σύνολο κι όχι την εκδίκηση και άρα επιδείνωση της κατάστασης (η βία δεν καταπολεμάται με βία), δημιουργία κέντρων και χώρων απασχόλησης των νέων (αθλητισμός, ενασχόληση με τέχνες/ πολιτιστικά δρώμενα/ φυσικό περιβάλλον κ.λ.π.).

3§  Ευθύνη ατόμου→εγκράτεια, κριτική σκέψη, νηφαλιότητα, χαλιναγώγηση βίαιων ενστίκτων, σεβασμός στην ετερότητα, στιγματισμός βίαιων συμπεριφορών,  συμμετοχή σε μαζικές δράσεις, συλλόγους, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ομάδες πίεσης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Ανακεφαλαίωση, στηλίτευση βίας- εγκληματικότητας, ιδίως ως προς τους νέους, ανάγκη συστράτευσης όλων για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

   ΕΙΡΗΝΗ-ΠΟΛΕΜΟΣ  

Α. Ορισμός

Ειρήνη= κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχουν εχθροπραξίες, συγκρούσεις ή αναταραχές μεταξύ κρατών ή στο εσωτερικό ενός κράτους

Πόλεμος= η ένοπλη σύρραξη ανάμεσα σε κράτη ή μεταξύ ομάδων εντός του ίδιου κράτους

(Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της νέας ελληνικής)

Β. Μορφές πολέμου

  Ως προς τα μέσα διεξαγωγής ο πόλεμος διακρίνεται στις εξής μορφές:

1.     Θερμός πόλεμος = ο πόλεμος ο οποίος διεξάγεται με όπλα και διακρίνεται σε:

α) θερμοπυρηνικό (διεξάγεται με ατομικά όπλα)

β) χημικό (χρησιμοποιούνται όπλα που βασίζονται σε χημικά στοιχεία π.χ. δακρυγόνα, βόμβες νετρονίου)

γ) συμβατικό (μετέχουν οι ένοπλες δυνάμεις των εθνών και συγκρούονται στα πεδία των μαχών, με όπλα που δεν είναι μαζικής καταστροφής)

δ) βιολογικό (δημιουργία ιών ασθένειας σε βιολογικά- ιατρικά εργαστήρια και διοχέτευσή τους στον αντίπαλο)

2. Ψυχρός πόλεμος, διεξάγεται σε επίπεδο:

α) οικονομικό (οικονομικοί αποκλεισμοί, εκβιασμοί, πιέσεις)

β) πολιτικο-διπλωματικό (έντεχνες διπλωματικές και πολιτικές κινήσεις)

γ) ψυχολογικό (προπαγάνδα, ψυχικός επηρεασμός της κοινής γνώμης

 

  Υπάρχουν βέβαια κι άλλες μορφές πολέμου με αντίστοιχα κριτήρια διαχωρισμού, π.χ. ως προς τους μετέχοντες ο πόλεμος διακρίνεται σε εμφύλιο, τοπικό, παγκόσμιο, ως προς τη διάθεση σε επιθετικό, αμυντικό κτλ.

Γ. Αίτια πολέμου- κίνδυνοι για την ειρήνη

Οικονομικά

v  Επιδίωξη κέρδους από την πολεμική βιομηχανία

v  Ανταγωνισμός για την πρόσβαση σε πηγές ενέργειας και σε πρώτες ύλες ή για τον έλεγχο αγορών

v  Τριχοτόμηση του κόσμου σε αναπτυγμένα, αναπτυσσόμενα και υποανάπτυκτα κράτη με ανισότιμες σχέσεις μεταξύ τους

Πολιτικά

v  Ιμπεριαλιστική πολιτική ορισμένων κρατών η οποία υπαγορεύει τη διατήρηση και την επέκταση των σφαιρών επιρροής

v  Ιδεολογία του ηγεμονισμού που συνεπάγεται την πολιτική ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών καταργώντας την αρχή αυτοδιάθεσης των εθνών

Ιδεολογικά

v  Φανατισμός και μισαλλοδοξία που καταλύουν τους δεσμούς φιλίας και συνεργασίας

v  Εθνικιστική προπαγάνδα η οποία κηρύσσει την υπεροχή ενός έθνους έναντι των υπολοίπων και καταστρατηγεί τις αρχές της δικαιοσύνης

Ηθικά

v  Ανταγωνιστικότητα και κτητικότητα,απληστία

v  Αμοραλισμός, έλλειψη ανθρωπιστικής καλλιέργειας, απουσία εσωτερικών – συνειδησιακών φραγμών

Δ. Συνέπειες του πολέμου

Επιπτώσεις στο άτομο

• Διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής και της ηθικής υπόστασης και αξιοπρέπειας του ατόμου
• Χάνονται μαζικά ανθρώπινες ζωές
• Σωματικό άλγος από τραυματισμούς
• Ψυχική οδύνη από την κυριαρχία του φόβου, της ανασφάλειας, του πόνου για την απώλεια των αγαπημένων
• ασθένειες και γενετικές ανωμαλίες σε περίπτωση χρήσης χημικών ή ραδιενεργών ουσιών
• ο άνθρωπος αποκτηνώνεται, φθείρονται οι συνειδήσεις, εφόσον το ένστικτο της αυτοσυντήρησης οδηγεί σε βία και αγριότητα και η βαρβαρότητα επικρατεί της ευγένειας
• Οι ηθικοί δεσμοί ατόμων και λαών καταλύονται.

Υλικές - οικονομικές επιπτώσεις

• Οι πολεμικές δαπάνες απομυζούν τους κρατικούς προϋπολογισμούς
• οι λειτουργίες της οικονομικής ζωής αναστέλλονται, επιφέροντας τον οικονομικό μαρασμό
• Η χώρα οπισθοδρομεί σε όλα τα ειρηνικά έργα
• ο εθνικός πλούτος μειώνεται και η οικονομική εξαθλίωση πλήττει τον πληθυσμό, ιδιαίτερα τους κοινωνικά ασθενέστερους.

Επιπτώσεις στον πολιτισμό

• Καταστρέφονται μνημεία που αποτελούν την πολιτι­στική κληρονομιά ενός λαού
• αναστέλλεται η καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών
• οπισθοδρομούν οι επιστήμες, με εξαίρεση αυτές που έχουν άμεση εφαρμογή
  στον πόλεμο

Επιπτώσεις στο περιβάλλον

• Συντελείται ευρείας κλίμακας οικολογική καταστροφή
• καταστρέφεται η χλωρίδα και η πανίδα
• μολύνεται το έδαφος, ο αέρας και τα ύδατα
• εγκυμονείται ο κίνδυνος ολοκληρωτικής καταστροφής του πλανήτη

Ε. Αξία της ειρήνης

Για το άτομο

• Παρέχει ασφάλεια, σιγουριά, βεβαιότητα
• επιτρέπει την αισιόδοξη ενατένιση του μέλλοντος
• δημιουργεί συνθήκες πρόσφορες για την ολόπλευρη ανά­πτυξη των ατομικών δυνατοτήτων
• εξασφαλίζει στους ανθρώπους εσωτερική αρμονία και ψυχική ισορροπία
• Μέσα σε συνθήκες ειρηνικής συμβίωσης οι άνθρω­ποι δημιουργούν, εργάζονται, συνεργάζονται, προοδεύουν, αναπτύσσουν πολιτισμό

Για την οικονομία

• Οι κρατικοί προϋπολογισμοί απαλλάσσονται από το βάρος των
  πολεμικών δαπανών, με αποτέλεσμα να γίνεται δυνατή η διάθεση κονδυλίων για την κοινωνική ανάπτυξη και την πρόνοια
• Η οικονομική ζωή επανακτά τους κανο­νικούς της ρυθμούς με την επαναδραστηριοποίηση του ανθρώπου στους ποικίλους παραγωγικούς κλάδους
• Το βιοτικό επίπεδο ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα και η ευμάρεια κατακτάται.

Για την κοινωνία

• Προάγει και αναβαθμίζει τις ανθρώπινες σχέσεις ευνοώντας την
  ανάπτυξη ευγενών συναισθημάτων, όπως η αγάπη, η φιλία, ο αλληλοσεβασμός και η αλληλεγγύη.
• Συνιστά προϋπόθεση της δημοκρατίας και της ελευθερίας στις κοι­νωνίες.
• Ως ατμόσφαιρα ανθρωπισμού και συναδέλφωσης είναι μια μορφή παιδείας για όλα τα κοινωνικά μέλη: τείνει στη διαμόρφωση ορθοφρονούντων, εσωτερικά καλλιεργημένων, ηθικών ανθρώπων, κάνοντας να διαγράφεται υλοποιήσιμο το όρα­μα μιας συμβίωσης θεμελιωμένης στις γερές βάσεις του ανθρωπισμού.

Για τον πολιτισμό

• Η τεχνολογία και η επιστήμη αποδεσμεύονται από εφιαλτικές σκοπιμότητες, που τις καθιστούν θεραπαινίδες του καταστροφέα της ανθρωπότη­τας, του πολέμου, και επανακάμπτουν σε ανθρωπιστικούς και ηθικούς δρόμους και σκοπούς
• τίθενται στην υπηρεσία του ανθρώπου και εργάζονται για την ακμή του.
• Η ειρήνη δημιουργεί πρόσφορο έδαφος, κατάλληλη ατμόσφαιρα για να ανθήσουν τα γράμματα και οι τέχνες.

Στ. Τρόποι αποφυγής του πολέμου και εδραίωσης της ειρήνης

ü  Συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας της ειρήνης από τα άτομα και η προσπάθεια να την επιτύχουν πρώτα μέσα τους

ü Εξάλειψη των αισθημάτων της απληστίας, της επιθετικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της αρπακτικότητας.

ü  Η επικράτηση της δικαιοσύνης, δηλαδή ενός καθεστώτος ίσων ευκαιριών για όλους.

ü  Η δικαιότερη κατανομή των αγαθών ανάμεσα σε έθνη, τάξεις, ομάδες ανθρώπων, ώστε να περιορίζονται οι αφορμές για δυσφορία, αντιπαλότητα, αντιπαραθέσεις.

ü  Το ενδιαφέρον   από την πλευρά των πλούσιων κρατών για την κάλυψη των αναγκών των φτωχών, με την παροχή τεχνογνωσίας και υποστήριξης για την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, ώστε να τεθούν σε περισσότερο ισότιμη βάση οι διακρατικές σχέσεις.

ü  Η ενίσχυση των φορέων του Διεθνούς Δικαίου (ΟΗΕ, Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης), που με το έργο τους συμβάλλουν στην εκτόνωση των εντάσεων και των κρίσεων στις σχέσεις των κρατών.

ü  Εκπαίδευση που να προσανατολίζεται:

·         στην ανύψωση του πνευματικού επιπέδου των υποκειμένων της·

·         στην προβολή ενός νέου τύπου ανθρώπου, σκεπτόμενου, έντιμου και ανθρωπιστή·

·         στη γνωριμία και την επικοινωνία με τους «άλλους», μέσω προγραμμάτων ανταλ­λαγών μαθητών ή της οικείωσης με την ιστορία και τα πολιτιστικά επιτεύγματα γειτονικών λαών, και, συνακόλουθα, στην προετοιμασία για τη ζωή σε μια πολυ-πολιτισμική κοινωνία"

·         στην καλλιέργεια συλλογικής, πανανθρώπινης, οικουμενικής συνείδησης·

·         στην αποτελεσματικότητα της μορφωτικής διαδικασίας, ώστε να δημιουργούνται ικανά στελέχη, που θα ανορθώσουν με την παραγωγικότητα τους την οικονομία των χωρών τους, για να καταστούν αυτές με τη σειρά τους αυτάρκεις και να μπορούν να σταθούν ισότιμα με τις υπόλοιπες στο διεθνή στίβο.

ü  πολιτική βούληση των ηγεσιών των κρατών, η οποία θα εκδηλωθεί με:

o   την υπογραφή συμφώνων για την ύφεση στους εξοπλισμούς

o   την ακολούθηση της διπλωματικής οδού για την επίλυση των διαφορών

o   τις επεμβάσεις για την αλλαγή προσανατολισμού των βιομηχανιών από την παραγωγή όπλων στην παραγωγή ειρηνικών προϊόντων.

ü  Αξιοποίηση της επιστήμης, η οποία οικοδομώντας πνευματικούς και επιστημονικούς δεσμούς ενώνει τα έθνη του κόσμου (ευθύνη της επιστημονικής κοινότητας)·

ü  Αξιοποίηση της τέχνης, η οποία ως παγκόσμιος κώδικας επικοινωνίας αποτελεί μέσο γνωρι­μίας και προσέγγισης των λαών, δίαυλο μετάδοσης ανθρωπιστικών προτύπων και μηνυμάτων ειρήνης και, συγχρόνως, του καλλιτέχνη, που μπορεί να γίνει λαμπα­δηφόρος της ειρήνης μέσα από τη στάση της ζωής του

ü  Αξιοποίηση του  αθλητισμού, ο οποίος καλλιεργεί την άμιλλα, ενοποιεί κάτω από κοινούς στόχους και οράματα και αναπτύσσει μια συνείδηση παγκοσμιότητας.

 ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΠΗΓΕΣ