ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ-ΑΠΑΞΙΕΣ

ΑΞΙΕΣ/ ΙΔΑΝΙΚΑ/ΑΠΑΞΙΕΣ/ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΟΧΗΣ/

ΕΥΘΥΝΗ ΦΟΡΕΩΝ- ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ

για όλο το λύκειο

1. ΑΞΙΕΣ/ΙΔΑΝΙΚΑ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

      Ποικίλουν, διαφέρουν, αναπροσαρμόζονται, ενισχύονται ή συρρικνώνονται ανάλογα με ΤΟΝ ΤΟΠΟ, ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ (οικονομία, κοινωνία, υπόβαθρο, τεχνολογία κ.ά.)

      Σε βασικά τους χαρακτηριστικά φαίνεται πως αντιστέκονται στο χρόνο και γίνονται αντικείμενα σεβασμού και επιδιωκόμενα για γενιές ανθρώπων

      Πολλές οι αντιγνωμίες και οι διαμάχες για ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΤΑ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ των αξιών. Ανάγκη όμως για βασική συναίνεση τουλάχιστον στον ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟ, ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΤΟΝ ΑΛΛΗΛΟΣΕΒΑΣΜΟ, ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ, ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ, ΤΗ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ Κ.Α.

      «ΑΞΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΘΑΙΝΟΥΜΕ», Νίκος Καζαντζάκης

      Οι αξίες, και ως ΙΔΑΝΙΚΑ, ποτέ δεν τυγχάνουν πλήρους εφαρμογής. Η μάχη για την πραγμάτωσή τους στο πεδίο της πραγματικότητας είναι διαρκής.

      Οι περισσότερες αξίες έχουν κάποιες «γκρίζες ζώνες» και αμφιλεγόμενα σημεία, π.χ. ειρήνη πάση θυσία, ακόμα και με εθνικές υποχωρήσεις, φιλία λόγω εξάρτησης και ανάγκης ή ως συνειδητή επιλογή? Αν ζητηθεί ή υπονοηθεί από την εκφώνηση του θέματος, να το αναφέρουμε.

      Στον αντίποδά τους βρίσκονται οι ΑΠΑΞΙΕΣ. Ειρήνη- πόλεμος, αυτοθυσία-εγωισμός, φιλανθρωπία- απανθρωποποίηση κ.ά. Υπάρχουν, όμως, και πιθανά ΘΕΤΙΚΑ σε απαξίες, π.χ. εθνικοαπελευθερωτικός πόλεμος. Υπάρχουν, επίσης, ΚΑΙ «ΜΕΣΕΣ» (αμφιλεγόμενες) ΈΝΝΟΙΕΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Η΄ ΘΕΣΜΟΙ, με πολλά θετικά και πολλά αρνητικά, π.χ. χρήμα, το στοιχείο του ΜΑΖΙΚΟΥ, τα ΜΜΕ, η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ κ.ά.. Αυτές τις ιδιαιτερότητες ΠΑΝΤΑ τις λαμβάνουμε υπόψη και, αν χρειαστεί από το θέμα, τις δηλώνουμε.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ

      Τις επιδιώκουμε και τις προστατεύουμε ΑΤΟΜΙΚΑ, ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΩΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

      ΑΤΟΜΙΚΑ ΜΕΣΩ> αυτογνωσίας, σεβασμού, ευρύνοιας, μείωσης εγωκεντρισμού, αλτρουισμού και αυτοθυσίας, αν χρειαστεί, ανθρωπιστικής παιδείας, αυτοσυγκράτησης και νηφαλιότητας, διαλεκτικότητας, αφοσίωσης, κριτικής σκέψης κ.ά.

      ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ> ΒΛΕΠΕ «ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ», ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ

      ΔΙΕΘΝΩΣ> ΒΛΕΠΕ «ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ», Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΥΘΥΝΗ- ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ

Ευθύνη θεσμών - φορέων κοινωνικοποίησης. Τα βασικά προβληματικά τους σημεία και πώς μπορούν να είναι ωφέλιμοι με ορισμένους βασικούς τρόπους.

Οικογένεια: Ανωριμότητα γονέων - χαμηλό πνευματικό επίπεδο, έλλειψη σεβασμού στην προσωπικότητα του παιδιού μέσω καταπίεσης, υπερπρο­στασίας ή και άκριτου φιλελευθερισμού. Κρίση θεσμού - γονείς με πολλα­πλούς και αλληλοσυγκρουόμενους ρόλους, έλλειψη επαφής και επικοινω­νίας ανάμεσα στα μέλη - «χάσμα γενεών», εγκλωβισμός των ατόμων - με­λών και ιδιαίτερα των γονέων στις απόψεις τους - ενδοοικογενειακές συγ­κρούσεις. Το σπίτι σήμερα έχει απολέσει σε μεγάλο βαθμό το νόημα της ε­στίας, η οικία δεν είναι πλέον οικεία και μετατρέπεται σε κέντρο διερχομέ­νων, ενισχύεται η απομάκρυνση από τις οικογενειακές παραδόσεις. Αλλαγή δομής και ρόλων της οικογένειας - νέα θέση της γυναίκας στο οικογενειακό περιβάλλον κ.ά.

Ωφελιμότητα> Διαπαιδαγώγηση, ηθική διάπλαση, μετακένωση ανθρωπιστικών αξιών, όρια και κανόνες συμπεριφοράς, εισαγωγή στην κοινωνικοποίηση, ολοκλήρωση του «εγώ» μέσα από το «εμείς», αξίες ομαδικότητας (αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμός, υπευθυνότητα κ.ά.), παροχή γνώσεων, ασφάλεια, γαλήνη, ισόβια αγάπη, νουθεσία και υποστήριξη, μετάδοση πολιτιστικών αξιών, παροχή προτύπων κ.ά.

Σχολείο: Απουσία διαμόρφωσης σφαιρικού- ηθικού ανθρώπου, στείρα αποστήθιση γνώσεων, τυποποίηση διδασκαλίας, άγονος εγκυκλοπαιδισμός. Η εκπαίδευση αποκτά κάτι από την ψυχρή και υπολογιστική λογική της τε­χνοκρατίας, αδυνατεί να ακολουθήσει τις νέες πνευματικές κατακτήσεις και εξελίξεις, η εκπαίδευση διδάσκει, αλλά δεν εμπνέει, οδηγεί στην εκμάθηση και όχι στη μάθηση. Η μηχανική παρακολούθηση μαθημάτων προσφέρει γνώση χρησιμοθηρική και εμπορευματοποιημένη, που δεν απελευθερώνει, αλλά αντίθετα οδηγεί σε ποικίλες αρνητικές καταστάσεις. Στόχος -πανάκεια γίνεται το πτυχίο, έλλειψη υποδομής για την καλλιέργεια ενδια­φερόντων και την ομαλή κοινωνικοποίηση των νέων.

Ωφελιμότητα> ό,τι παρέχει και η οικογένεια. Επιπρόσθετα, περαιτέρω κοινωνικοποίηση, μύηση στην πολιτικοποίηση, εισαγωγή στα Γράμματα και τις Επιστήμες, διεύρυνση γνωστικών οριζόντων, ανάπτυξη μαθησιακών ικανοτήτων και ποικίλων δεξιοτήτων, επαφή με τις Νέες Τεχνολογίες, αυτοπειθαρχία και οριοθετημένη ελευθερία κ.ά.

ΜΜΕ: Ανευθυνότητα λειτουργών, παραπληροφόρηση - προπαγάνδα, τα ΜΜΕ, αντί να είναι κανάλια ιδεολογίας, γίνονται τα ίδια ιδεολογία. Εμπορευ­ματοποίηση των μέσων με στόχο την αποκλειστικότητα και το κέρδος -διαβρώνεται ο χαρακτήρας τους ως φορέων κοινωνικοπολιτικής αγωγής. Καταιγισμός μηνυμάτων-σύγχυση, δημιουργείται μια ιδιότυπη μάζα αμέ­τοχων - συμμετεχόντων, που ουσιαστικά δεν αναβαθμίζονται πνευματικά. Χειραγώγηση. Προβολή αρνητικών προτύπων (π.χ. επιτυχημένος άνθρωπος είναι όποιος έχει. άφθονα οικονομικά μέσα, η βία που προβάλλεται μέσω της δραματοποίησης της σχετικής ειδησεογραφίας ή της ηρωοποίησης αντικοινωνικών τύπων), ώστε αρκετά συχνά εκτοπίζονται θετικά υποδείγματα ζωής από τα ΜΜΕ, υπόσκαψη Δημοκρατίας μέσω σκανδαλοθηρίας, κιτρινισμού και παραπληροφόρησης, υπονόμευση ιδιωτικότητας, εμπορευματοποίηση ανθρώπινων σχέσεων, εξάρτηση/εθισμός, μαλθακοποίηση/ μείωση αυτενέργειας, καπηλεία ελεύθερου χρόνου, ανάδειξη μονοδιάστατης πραγματικότητας, υποθάλπεται η τάση φυγής κ.ά.

Ωφελιμότητα> πληροφόρηση, ενημέρωση, διέγερση κριτικής σκέψης και προβληματισμού, αφύπνιση για τα κοινά, πολυφωνία, δημοκρατικός διάλογος, άσκηση κριτικής στα κακώς κείμενα, έλεγχος στις διάφορες εξουσίες, διασκέδαση, ψυχαγωγία, εμπλουτισμός γνώσεων, κοινωνικοποίηση, τοπική, εθνική και οικουμενική θέαση πραγματικότητας,

Διανοούμενοι/ επιστήμονες> επιστημονισμός (θεοποίηση επιστήμης), ελιτισμός, καστοποίηση, αφ’ υψηλού θέαση κοινωνίας, αποστασιοποίηση από τα κοινά, απολιτικοποίηση ή κομματισμός, μωροφιλοδοξία,  χρηματισμός, αυτισμός/εγκλεισμός στο «εγώ», αλαζονεία, παθητικοποίηση, εμπλοκή σε έριδες και διαμάχες μεταξύ τους κ.ά.

Ωφελιμότητα> ταγοί, ηθικοπνευματικά και κοινωνικά πρότυπα, μύηση στις αξίες των επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών, διαφωτισμός κοινωνίας, αφύπνιση μαζών,

Πολιτεία/ Πολιτικοί> αναξιοκρατία, εγωκεντρισμός, κομματικοποίηση- υπηρέτηση ατομικών και κομματικών συμφερόντων, φαυλότητα, δωροληψίες και χρηματισμοί, μετατροπή λαού σε κομματική πελατεία, εθνικισμός, δουλοπρέπεια σε μεγάλες δυνάμεις και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, διαπλοκή εξουσιών, υποσχεσιολογία, προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, υπόσκαψη Δημοκρατίας, παραμέληση παιδείας και πολιτισμού κ.ά.

Ωφελιμότητα> Πρόνοια, μέριμνα, ασφάλεια, χρηματοδότηση/ενίσχυση/κονδύλια, διαφύλαξη αξιών Δημοκρατίας (προάσπιση νόμων και θεσμών, αξιοκρατία, δικαιοσύνη, ισότητα μεταξύ πολιτών, αξιοκρατία, διάλογος, κοινωνική ευαισθησία κ.ά.), πατριωτισμός, διαφύλαξη εθνικής ταυτότητας, διάσωση και διάδοση πολιτισμού, ηθικά πρότυπα, εθνική άμυνα, συμμετοχή στην υγιή παγκοσμιοποίηση κ.ά.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ

      Ατομικές (ηθικές, ψυχικές και πνευματικές) >

αυτογνωσία, αυτοσεβασμός, αυτοπειθαρχία, φαντασία, δημιουργικότητα, πολύπλευρη σκέψη, ελευθερία,  διαλεκτικότητα, έμπρακτο ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο, αποφυγή φανατισμού, πατριωτισμός, προάσπιση ειρήνης, υγιής ατομικότητα, σύγχρονο πνεύμα (τεχνολογία, πληροφορία, γνώση), κατάφαση στη ζωή, αισιοδοξία, όχι στην ταύτιση της ευτυχίας με τη δουλεία του υλισμού, ανιδιοτελής κοινωνική προσφορά, δημοκρατικά φρονήματα, παρρησία γνώμης, άμιλλα, υγιές διεθνιστικό πνεύμα, αγάπη για τη φύση, φιλοτεχνία, φίλαθλο πνεύμα κ.ά.

      Κοινωνικές (ηθικές, πνευματικές, υλικές) που εν πολλοίς ταυτίζονται με τις λεγόμενες «Ανθρωπιστικές», οι οποίες, προφανώς, αφορούν και στο άτομο, όπως φαίνεται παραπάνω>

αλληλοσεβασμός, αλληλοκατανόηση, ανοχή,  αλληλεγγύη, συνεργατικότητα, ανθρωπιστική παιδεία, ομαδικότητα, διάλογος, φιλειρηνική στάση- αντιβία, νομοταγές πνεύμα, σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και στη ετερότητα, ανθρωπιά- πραγμάτωση ανθρωπισμού, δικαιοσύνη, ανοιχτές κοινωνίες δίχως φανατισμό και δογματισμό, αποφυγή εθνικισμού, κοινωνίες πολιτών και όχι άναρχες μάζες- μαζοποιημένες κοινωνίες, χρηστή διαχείριση τεχνολογίας, «κοινωνία της πληροφορίας», «κοινωνία της γνώσης»,  συρρίκνωση υπερκατανάλωσης- υλιστικού πνεύματος, φιλελεύθερες, δημοκρατικές, αντιρατσιστικές κοινωνίες, υγιής ανταγωνισμός, πολυφωνία, καλώς νοούμενη παγκοσμιοποίηση, περιβαλλοντική ηθική, χρηστό  αθλητικό πνεύμα, αγάπη και στήριξη των Τεχνών κ.ά.

ΠΡΟΦΑΝΩΣ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΑΛΛΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ- «ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ» ΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΑΞΙΕΣ, ΟΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ, ΑΠΡΟΝΟΗΣΙΑ Κ.Α.

2. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΠΑΞΙΕΣ

      Οι περισσότερες είναι διαχρονικές και οξύνονται στην εποχή μας

      Ορισμένες μπορούν να θεωρηθούν ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ, π.χ. τεχνοκρατία> θεοποίηση τεχνολογίας

      Οι απαξίες ΓΕΝΝΟΥΝ Η΄ ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ με τα ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ, τα οποία αποκαλούνταν και ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

      Οι ΑΠΑΞΙΕΣ, όπως και οι ΑΞΙΕΣ, μπορούν να διαιρεθούν, χονδρικά, σε αυτές που αφορούν το ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Σε ΗΘΙΚΟ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ, ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ, ΗΘΙΚΟ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ/ΠΟΛΙΤΙΚΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ.

ΕΙΝΑΙ ΕΥΝΟΗΤΟ ΠΩΣ ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΞΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΞΙΕΣ.

ΙΔΟΥ, ΜΕΙΚΤΑ, ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΤΕΡΕΣ ΑΠΑΞΙΕΣ- ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ και ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ> εγωκεντρισμός, ιδιοτέλεια, απάθεια, απολιτικοποίηση, παροντισμός, απληστία, επιθετικότητα, βία, πόλεμος, υλοκεντρισμός, υπερκατανάλωση, θεοποίηση χρήματος, χρησιμοθηρία, καιροσκοπισμός, απώλεια ταυτότητας, μαζικοποίηση, αλλοτρίωση, ρατσισμός, συρρίκνωση ανθρωπισμού και κρίση ανθρωπιάς, καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων, φανατισμός, δογματισμός άγχος, μοναξιά, απουσία αυτογνωσίας και ετερογνωσίας, ανομία, διαφθορά, κρίση δημοκρατίας, σύγχυση ελευθερίας-ελευθεριότητας, αδιαφορία για πνευματικά αγαθά, Γράμματα, Τέχνες κ.ά., αλόγιστη κατάχρηση φυσικών πόρων και συνολική φθορά φυσικού περιβάλλοντος, χειραγώγηση από ταγούς και αυθεντίες, ρηγματώδες χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών, κοινωνική αδικία, αποθέωση επιστήμης και τεχνολογίας (επιστημονισμός- τεχνολογισμός- τεχνοκρατία), κρίση δημοκρατίας, λαϊκισμός, οικονομοκεντρισμός, κακώς νοούμενη παγκοσμιοποίηση κ.ά.

 ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ- ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ

1)      Καταστροφή περιβάλλοντος (φαινόμενο θερμοκηπίου – τρύπα του όζοντος -         αύξηση παγκόσμιας θερμοκρασίας – κλιματικές αλλαγές κ.ά.)

2)      Πείνα, υποσιτισμός (ενώ στις ανεπτυγμένες κοινωνίες τείνει να λάβει διαστάσεις «επιδημίας» η παχυσαρκία).

3)      Ανισότητα στην κατανομή του πλούτου: ανεπτυγμένες – υπανάπτυκτες χώρες / κοινωνία πολλών ταχυτήτων.

4)      Δημογραφικό πρόβλημα: υπερπληθυσμός Τρίτου Κόσμου, υπογεννητικότητα Δύσης.

5)      Τρομοκρατία.

6)      Καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων.

7)      Υλισμός.

8)      Πολιτισμική - πολιτική - οικονομική επιβολή ισχυρών.

9)      Εθνικισμός.

10)  Αρνητική όψη παγκοσμιοποίησης, κακός νοούμενος διεθνισμός (σε αυτό το πρόβλημα εντάσσονται ως υποκατηγορίες αρκετά από τα προαναφερθέντα).

11)  Πόλεμος.

12)  Ανεργία – οικονομικά προβλήματα.

13)  Υποδούλωση στη «μηχανή» / τεχνολογικός και επιστημονικός ανταγωνισμός.

ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΩΝ

Α. ΗΘΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ:

1. ΚΡΙΣΗ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ: αξίες και ιδανικά τείνουν στη σημερινή εποχή να   αμφισβητούνται ως και αποκαθηλώνονται (κλυδωνίζονται, υπονομεύονται, καταπίπτουν, συρρικνώνονται, διασαλεύονται, δυναμιτίζονται κ.ά.), χωρίς να αντικαθίστανται από υγιείς αντιπροτάσεις. Η απαξίωση των ιδανικών είναι εμφανής.

2. ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ: ο άνθρωπος χάνει θεμελιώδη στοιχεία της προσωπικότητάς του. Αποξενώνεται από τον εαυτό του, τους άλλους, την εργασία, τη φύση.

3. ΕΛΛΕΙΨΗ ΧΑΡΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ: το φαινόμενο της υπερειδίκευσης εμποδίζει το σημερινό άνθρωπο να νιώσει τη χαρά της δημιουργίας στο χώρο εργασίας του.

4. ΑΠΑΝΘΡΩΠΟΙΗΣΗ: σήμερα ο άνθρωπος δεν αντιμετωπίζεται ως αξία, αλλά θεωρείται το μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού. Καταπατούνται σε παγκόσμιο επίπεδο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κυριαρχεί η βία και η εγκληματικότητα.

5. ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ: ο σύγχρονος άνθρωπος ενδιαφέρεται για το «εγώ» και όχι για το «εμείς». Θεωρεί πως το ατομικό συμφέρον αντιδιαστέλλεται προς το κοινωνικό. Αποξενώνεται, αδρανοποιείται, δεν ενδιαφέρεται έμπρακτα για το συνάνθρωπο.

6. ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ: οι άνθρωποι δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν ποιοτικά και βαθιά μεταξύ τους. Κυριαρχεί η ιδιοτέλεια, η ανασφάλεια, η αδιαφορία για το συνάνθρωπο, με αποτέλεσμα οι ανθρώπινες σχέσεις (διαπροσωπικές/ μικρόκοσμος και διανθρώπινες/ μεγάκοσμος) να μετατρέπονται σε τυπικές, απρόσωπες, επιδερμικές.

7. ΒΙΑ – ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: οι απρόσωπες σχέσεις, οι ανταγωνιστικές τάσεις και ο σύγχρονος αστικοποιημένος τρόπος ζωής οδηγούν τους ανθρώπους σε αποκλίνουσα συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται τέτοια φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας.

8. ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ: ο άνθρωπος αντιμετωπίζει το συνάνθρωπό του ως μέσο και όχι ως σκοπός.

9. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ – ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ: πολλοί άνθρωποι αδιαφορούν για τα «κοινά», δεν ενεργούν συλλογικά για την επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν την κοινωνία.

10. ΑΡΝΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ– ΞΕΝΟΜΑΝΙΑ: άρνηση της πολιτιστικής παράδοσης σημαίνει απώλεια της ιστορικής – εθνικής μνήμης και, συνεπώς, απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Από την άλλη πλευρά, η άκριτη υιοθέτηση πνευματικών και υλικών προϊόντων ξένων λαών οδηγεί στον εθνικό εκφυλισμό.

11. ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ: ορισμένες αγεφύρωτες ιδεολογικές αντιθέσεις μεταξύ των νέων και των μεγαλυτέρων σε ηλικία αποτελούν συχνό φαινόμενο, που μπορεί να οδηγήσει από τη ρήξη στις ενδοοικογενειακές σχέσεις μέχρι τη βία .

12. ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ: η συνθετότητα της σύγχρονης ζωής και οι αυξημένες απαιτήσεις της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας ανάγκασαν τον άνθρωπο να αφιερώνει ολοένα και περισσότερο χρόνο στην άσκηση του επαγγέλματός του. Η επίπονη και εξουθενωτική εργασία περιορίζει τον ελεύθερο χρόνο, αποξενώνει, αλλοτριώνει και εξουθενώνει και μας καθιστά μονοδιάστατους.

Β. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ:

1. ΕΛΛΕΙΨΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ – ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ, ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ, ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ: η ανθρωπιστική παιδεία υποτιμάται και συρρικνώνεται. Οι εξειδικευμένοι επαγγελματίες και επιστήμονες είναι πνευματικά μονοδιάστατοι. Γνωρίζουν μόνο το αντικείμενο με το οποίο ασχολούνται λόγω έλλειψης γενικής παιδείας. Καθίστανται μονοδιάστατοι, αλαζονικοί και αποστασιοποιούνται από τα κοινά- παθητικοποίηση, απολιτικοποίηση

2. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΟΜΕΡΕΙΑ – ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΙ: σήμερα κυριαρχεί ο φανατισμός κάθε μορφής, ιδεολογικός – πολιτικός – κοινωνικός – θρησκευτικός, άμεση απόρροια της πνευματικής μονομέρειας, του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, των κοινωνικών αδικιών, της χειραγώγησης, του ρατσισμού κ.ά. .

3. ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΜΑΖΩΝ: οι πολίτες μετατρέπονται σε μαζανθρώπους, έχουν χάσει τα ατομικά τους χαρακτηριστικά, έχουν τυποποιηθεί, έχουν τις ίδιες προτιμήσεις, τις ίδιες επίπλαστες ανάγκες, κάνουν τις ίδιες επιλογές. Οι ανάγκες τους αυτές  προβλέπονται εύκολα και υπάρχουν κάποιοι που το εκμεταλλεύονται.

4. ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ: η υπέρμετρη ανάπτυξη του υλικού πολιτισμού οδηγεί, γενικά, σε στασιμότητα τον πνευματικό και ηθικό. Ο ελιτισμός, η ιδιοτέλεια και η αποστασιοποίηση  από τα κοινά απομακρύνουν τον πνευματικό άνθρωπο από την κοινωνία του. Ταυτόχρονα,  υποχωρούν οι πνευματικές αξίες γενικά, και κυριαρχεί αυτό που ονομάζουμε «υποκουλτούρα.»

5. ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ: στη σημερινή κοινωνία, όπου τα πάντα είναι αντικείμενο εμπορίου και συναλλαγών και τα αγαθά- π.χ. παιδεία- γίνονται προϊόντα- παραπαιδεία…, η τέχνη και η επιστήμη τείνουν να χάσουν το πραγματικό ανθρωποκεντρικό περιεχόμενό τους και να γίνουν εμπορικά προϊόντα.

Γ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ:

1. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ: οι άνθρωποι δεν επιθυμούν να ικανοποιήσουν μόνο τις πρωτογενείς και ουσιώδεις ανάγκες τους, αλλά επιδιώκουν να εξυπηρετήσουν και τις διαρκώς αυξανόμενες δευτερογενείς και συχνά επίπλαστές τους. Η υπερκατανάλωση σχετίζεται άμεσα με τη λανθασμένη ιεράρχηση των αναγκών, την ευρύτερη κρίση των αξιών και των σχέσεων και την κυριαρχία των ΜΜΕ και της διαφήμισης

2. ΑΝΕΡΓΙΑ: ο οικονομικός παράγοντας καθορίζει την κοινωνική διαστρωμάτωση. Το φαινόμενο της ανεργίας διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος και δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες, απόγνωση και παραβατικότητα.

3. ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: η ρύπανση, η μόλυνση, η ενεργειακή κρίση, η εξάντληση των φυσικών πόρων κ.ά. συνιστούν το πρόβλημα. Γενεσιουργοί παράγοντες, η αφροσύνη, η απληστία, η εκβιομηχάνιση, η υπερκατανάλωση και ο εγωκεντρισμός. Όταν ο άνθρωπος στρέφεται εναντίον της φύσης, ουσιαστικά στρέφεται εναντίον του εαυτού του.

4. ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ: ερήμωση της υπαίθρου, συσσώρευση πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, μαζοποίηση, κοινωνική παθογένεια.

5. ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ: μάστιγα των σύγχρονων κοινωνιών με αρνητικότατες συνέπειες για τους ανθρώπους και κυρίως τους νέους, όπως την παραβατικότητα, την εγκληματικότητα, τη κοινωνική περιθωριοποίηση και τον επικείμενο θάνατο.

6. ΚΡΙΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ: αν και στα περισσότερα κράτη του κόσμου κυριαρχεί κάποια μορφή δημοκρατίας, το πολίτευμα πάσχει και κλυδωνίζεται. Ο λαϊκισμός, η μαζοποίηση, η παθητικοποίηση και η διαφθορά συνιστούν, μεταξύ άλλων, την κρίση του πολιτεύματος.

7. ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ/ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ: οι αλλοτριωτικές συνθήκες ζωής και εργασίας (αστικοποίηση, υπερπληθυσμός, υπερεργασία, άγχος, ΜΜΕ κ.ά.)   κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν τα ατομικά τους χαρακτηριστικά, να γίνονται «μαζάνθρωποι», δίχως προσωπική ταυτότητα, να παθητικοποιούνται, να ομογενοποιούνται, να καταναλώνουν μανιωδώς, να γίνονται άκριτοι, να παραγκωνίζουν τα πνευματικά αγαθά, να ζουν για το σήμερα, εγωκεντρικά κ.ά.

8. ΜΗ ΥΓΙΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: είναι προϊόν του όψιμου καπιταλισμού, της διεθνοποίησης της οικονομίας, της διεύρυνσης των συγκοινωνιών και των επικοινωνιών που κατέστησαν τη Γη «οικουμενικό χωριό», εκδηλώνεται με μαζοποίηση, ομογενοποίηση, παγκόσμια μόδα, ενίσχυση του υλικού ευδαιμονισμού, χειραγώγηση των αδυνάτων από τους ισχυρούς, σάρωση και ισοπέδωση εθνικών παραδόσεων, διεθνοποίηση του εγκλήματος, αναβίωση φανατισμών και εθνικισμών ως αντίδραση σε αυτήν κ.ά.

9. ΥΠΕΡΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: για το Νομπελίστα Φυσικό Κόνραντ Λόρεντζ, το πιο θανάσιμο αμάρτημα του πολιτισμού μας. Τροφοδοτείται από την άγνοια, την αμάθεια, τον αναλφαβητισμό, τη φτώχεια, τη συνολική υπανάπτυξη και τη θρησκοληψία, μεταξύ άλλων, και συνεπάγεται καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, μάστιγες, ασθένειες, επιδείνωση φτώχειας, υπανάπτυξη και μαζική μετανάστευση.

ΠΡΟΦΑΝΩΣ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Η΄ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ, ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ- ΘΕΤΙΚΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, Π.Χ. ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΝΕΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ Κ.Α.

ΤΥΧΗ ΑΓΑΘΗ.