ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ- ΜΕΙΚΤΕΣ ΠΗΓΕΣ

                   

2. Η Αίγυπτος.

- Αρχή οργανωμένης ζωής? Γύρω στο 5000 π.Χ.!!!

- Αύξηση πληθυσμού? 4000 π.Χ. Γη και μέταλλα. Φυλές και συγκρούσεις. Βασιλιάς Μιν (Μήνης)> πρώτος Φαραώ ενώνει τα δύο Βασίλεια, Άνω και Κάτω Αιγύπτου, το 3000 π.Χ. περίπου

2.1 Η χώρα

Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Αίγυπτο το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής που το διαπερνούσε ο Νείλος. Ήταν τόσο μεγάλη η προσφορά του Νείλου στην Αίγυπτο, ώστε ο Ηρόδοτος ονόμασε την Αίγυπτο «δώρο του Νείλου». Ο ποταμός  διακλαδίζεται σε παραπόταμους δημιουργώντας ένα δέλτα, κάνοντας εύφορο το έδαφος. Πέρα από αυτό το δέλτα απλώνεται η έρημος. Η Αίγυπτος εξελίχθηκε, γιατί ο Νείλος πλημμύριζε το καλοκαίρι και, όταν απομακρύνονταν τα νερά του, άφηνε μία λάσπη που βοηθούσε τη γη να καρποφορήσει. Στη νότια χώρα δεν υπήρχαν δάση, μόνο πέτρες, συνεπώς έλειπε η ξυλεία. Στις όχθες του Νείλου έβρισκε κανείς καλάμια, λωτούς, πάπυρους και πολλά είδη πουλιών.

Η χώρα χωρίζεται σε δύο τμήματα: 1) Το νότιο και ορεινό ( Άνω Αίγυπτος), και 2) Το βόρειο με το δέλτα του Νείλου. Αυτό το τμήμα βρέχεται από τη Μεσόγειο. Εδώ όμως βρισκόταν και το πιο αδύναμο σημείο της Αιγύπτου, η χερσόνησος του Σινά, γιατί από εδώ εισέβαλλαν οι εχθροί της Αιγύπτου. Παρόλα αυτά, αποτελούσε το μέρος όπου η Αίγυπτος επικοινωνούσε με τους υπόλοιπους λαούς της Ανατολής.

2.2 Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση.

 Η ζωή των Αιγυπτίων εξαρτιόταν από το Νείλο και τις πλημμύρες του. Οι κάτοικοι έμαθαν να συνεργάζονται για την άρδευση των χωραφιών και για να συντηρούν τα αυλάκια που μετέφεραν το νερό του Νείλου για πότισμα. Έπρεπε όμως να υπάρχει και ένα κράτος που θα επιβλέπει αυτές τις εργασίες. Οι Αιγύπτιοι καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι, λινάρι,  οπωροφόρα και κηπευτικά. Μάζευαν λωτούς και παπύρους από τις όχθες του Νείλου. Πολλές οικογένειες κατασκεύαζαν μπύρα από κριθαρένιο ψωμί. Οι Αιγύπτιοι ασχολήθηκαν και με την κτηνοτροφία και το ψάρεμα στο Νείλο. Βάση της οικονομίας ήταν η γεωργία. Την οργάνωσή της αναλάμβανε και επέβλεπε το κράτος. Οι βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις εργασίες και ένα ποσοστό της παραγωγής το κρατούσαν για τον Φαραώ.

Ο λαός εργαζόταν στα μεγάλα έργα που κατασκεύαζαν οι Φαραώ (ναοί, ανάκτορα, ταφικά μνημεία). Επίσης, υπήρχαν πολλοί τεχνίτες ( μεταλλουργοί, ξυλουργοί, κεραμοποιοί, ναυπηγοί, αρχιτέκτονες). Αρκετοί από αυτούς εργάζονταν σε ιδιωτικά εργαστήρια όμως οι περισσότεροι εργάζονταν για λογαριασμό του Φαραώ στα ανάκτορα, γιατί η παραγωγή και το εμπόριο ελέγχονταν από το Φαραώ. Το εξαγωγικό εμπόριο γινόταν με προϊόντα τα οποία περίσσευαν στους Αιγυπτίους όπως δημητριακά, πάπυρος, χρυσός,  κ.λπ.

Έκαναν εισαγωγή σε προϊόντα που τους έλειπαν όπως ξυλεία, χαλκός, άργυρος κ.λπ. Επίσης άλλος ένας κλάδος που απασχολούσε πολλούς Αιγυπτίους ήταν η παροχή υπηρεσιών. Μορφωμένοι πολίτες με ειδικές γνώσεις δούλευαν στη διοίκηση του κράτους: ιερείς (το κράτος ήταν θεοκρατικό), γραφείς που ήξεραν τα δύσκολα ιερογλυφικά, επαγγελματίες στρατιωτικοί για την άμυνα. Έτσι το κράτος οργανώθηκε καλύτερα και λειτουργούσε εύρυθμα.

Η κοινωνία: Επειδή συμμετείχαν οι Αιγύπτιοι στην παραγωγή, διαμορφώθηκαν ανάλογα και οι κοινωνικές τάξεις. 1) Φαραώ: ήταν ο επίγειος θεός και το κράτος. Ο λαός στήριζε τις ελπίδες του σ’ αυτόν και έτσι πίστευε ότι όλη αυτή η συλλογική προσπάθεια για τη χώρα, θα αποδώσει. Η θέληση του Φαραώ ήταν νόμος. Ήταν απροσπέλαστος.

                                                2) Οι ιερείς: ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι – γραφείς: ήταν η τάξη των ισχυρών. Ήταν γνώστες των ιερογλυφικών.

                                                 3) Οι επαγγελματίες στρατιωτικοί: Ήταν κληρονομικό επάγγελμα. Ο Φαραώ τους παραχωρούσε εκτάσεις γης. Για καλλιέργεια.

                                                 4) Οι ελεύθεροι πολίτες: Αποτελούσαν το μεγαλύτερος μέρος της αιγυπτιακής κοινωνίας, ήταν γεωργοί ή τεχνίτες που εργάζονταν για το Φαραώ.

                                                 5) Οι δούλοι: προέρχονταν από πολέμους ή τους αγόραζαν. Υπήρχαν ιδιωτικοί δούλοι, συνήθως δύο για κάθε οικογένεια και κρατικοί δούλοι που ανήκαν στο φαραώ και δούλευαν σε κρατικά εργαστήρια, λατομεία, ορυχεία, ναούς κ.λπ.

Στην κοινωνική πυραμίδα της Αιγύπτου υπήρχε ευελιξία, δηλαδή μπορούσε κάποιος να περάσει από τη μία τάξη στην άλλη. Έτσι άνθρωποι χαμηλής κοινωνικής τάξης κατάφεραν να αποκτήσουν ανώτατα αξιώματα.

Η πολιτική οργάνωση: Η οργάνωση του κράτους βασιζόταν στην ιδέα της θεοποίησης του Φαραώ. Η θρησκεία καθόριζε αποφασιστικά τη ζωή των Αιγυπτίων. Επιγραφές αναφέρουν το Φαραώ ως θεό, ενώ σε άλλα κείμενα αντιμετωπίζεται ως άνθρωπος. Όμως αυτό δε μειώνει τη θεϊκή υπόστασή του, γιατί στη θρησκεία των Αιγυπτίων  και στους μύθους τους οι θεοί είχαν ανθρώπινες ιδιότητες.

OI IΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1.       ΑΡΧΑΙΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (περ. 3000-2000 π.Χ.)> Πρωτεύουσα Μέμφιδα, κατακτήσεις, ναοί, ανάκτορα, πυραμίδες. Τέλος? Επιδρομές ξένων λαών, παρακμή, αύξηση εξουσίας τοπικών αξιωματούχων.

2.       ΜΕΣΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (περ. 2000- 1540 π.Χ.)> Πρωτεύουσα Θήβες, αναδιοργάνωση κράτους και επιτυχημένες εκστρατείες, εισβολή Υξώς και κατάκτηση.

3.       ΝΕΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ( 1540- 1275 π.Χ.)> Θήβες, σημαντικοί Φαραώ (Τούθμωσις Γ’, Ραμσής Β’ κ.ά.), νέες κατακτήσεις, οικοδόμηση σημαντικών μνημείων, ανάπτυξη εμπορίου- Κρήτη, Φοινίκη, Αιγαίο-, 12^ος > «λαοί της θάλασσας» αναγκάζουν Αιγύπτιους σε απώλεια ασιατικών κτήσεων, 11^ος> παρακμή.

Μεταβατική περίοδος> αναλαμπές δύναμης, σημαντικοί Φαραώ (π.χ. Άμασις), σύσφιγξη σχέσεων με Έλληνες. 6^ος αι. π.Χ.> υποταγή στην Περσική Αυτοκρατορία. 4^ος αι.> Μ. Αλέξανδρος αναγορεύεται Φαραώ. Επίγονοι Αλεξάνδρου-Πτολεμαίοι> Φαραώ μέχρι το 2^ο αι. π.Χ.> κυριαρχία Ρώμης με Οκταβιανό.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=8jiW4oyRBLI ΜΕΡΗ Α’/Β’

http://www.youtube.com/watch?v=r9f6vR5ySRw&feature=player_embedded

http://www.youtube.com/watch?v=nuSpqOWa4VE